Στο ιστορικό των ελληνικών χρεοκοπιών αναφέρεται άρθρο του Forbes (μεγάλης κυκλοφορίας αμερικάνικο περιοδικό), κάνοντας μια αναδρομή σε όλες τις δύσκολες δημοσιονομικά εποχές του ελληνικού έθνους, από την αρχαιότητα μέχρι και τη Μεγάλη Ύφεση της
δεκαετίας του 1930.
“Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης χρέους που ανησυχεί πολλούς
επενδυτές και αυξάνει τη μεταβλητότητα των χρηματιστηρίων σε όλον τον κόσμο.
Αυτό όμως δεν είναι ένα νέο φαινόμενο για την χώρα, η οποία έχει χρεοκοπήσει
πολλές φορές από τότε που εξασφάλισε την ανεξαρτησία της στις αρχές του 19ου
αιώνα. Παραθέτουμε ορισμένα στοιχεία που θα πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι
επενδυτές αναφορικά με το ιστορικό των χρεοκοπιών της Ελλάδας.
Αρχαία χρεοκοπία. Η πρώτη καταγεγραμμένη χρεοκοπία στην ελληνική ιστορία έγινε τον
4ο αιώνα προ Χριστού, όταν 13 πόλεις-κράτη της Ελλάδας δανείστηκαν κεφάλαια από
τον Ναό της Δήλου. Οι περισσότεροι από τους δανειστές δεν κατάφεραν ποτέ να
αποπληρώσουν τα δάνεια και ο Ναός «έγραψε» απώλειες 80% επί του κεφαλαίου του.
Πέντε φορές. Η Ελλάδα έχει κηρύξει χρεοστάσιο τουλάχιστον πέντε φορές στη σύγχρονη ιστορία (και συγκεκριμένα το 1826, το 1843, το 1860, το 1894 και το 1932). Το πρώτο «επεισόδιο» καταγράφεται στις αρχές του πολέμου ανεξαρτησίας της χώρας και το τελευταίο κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης των αρχών της δεκαετίας του 1930. Η συνδυασμένη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία η Ελλάδα ήταν χρεοκοπημένη στη σύγχρονη εποχή ανέρχεται σε 90 χρόνια, ή περίπου στο ήμισυ της συνολικής περιόδου κατά την οποία η χώρα είναι ανεξάρτητη.
Πέντε φορές. Η Ελλάδα έχει κηρύξει χρεοστάσιο τουλάχιστον πέντε φορές στη σύγχρονη ιστορία (και συγκεκριμένα το 1826, το 1843, το 1860, το 1894 και το 1932). Το πρώτο «επεισόδιο» καταγράφεται στις αρχές του πολέμου ανεξαρτησίας της χώρας και το τελευταίο κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης των αρχών της δεκαετίας του 1930. Η συνδυασμένη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία η Ελλάδα ήταν χρεοκοπημένη στη σύγχρονη εποχή ανέρχεται σε 90 χρόνια, ή περίπου στο ήμισυ της συνολικής περιόδου κατά την οποία η χώρα είναι ανεξάρτητη.
Αν και πολλοί μπορεί να θεωρήσουν αυτό
το επίπεδο χρεοκοπίας υπερβολικό, η Ελλάδα ούτε καν πλησιάζει την κορυφή της
«λίστας». Η Βενεζουέλα και το Εκουαδόρ, με 10 χρεοκοπίες η κάθε μία,
μοιράζονται την… τιμή να είναι οι μεγαλύτεροι… κατά συρροή χρεοκοπημένοι της
σύγχρονης εποχής.
Ο πόλεμος για την ανεξαρτησία της Ελλάδας ξεκίνησε το 1821 και στόχο είχε τον τερματισμό της οθωμανικής κυριαρχίας, η οποία κυβερνούσε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής για αιώνες. Το 1824, εξασφαλίστηκε από το Χρηματιστήριο του Λονδίνου ένα δάνειο ύψους 472.000 στερλινών, προκειμένου να συνεχιστεί ο αγώνας. Η προσφορά υπερκαλύφθηκε και από τους αγοραστές απαιτήθηκε να καταβάλουν μόνο το 10% της τιμής αγοράς, με την υπόσχεση ότι θα καταβάλουν το υπόλοιπο αργότερα. Επιπλέον δάνειο ύψους 1,1 εκατ. στερλινών χορηγήθηκε το 1825.
Το δυστύχημα σε ό,τι αφορά αυτά τα δύο δάνεια ήταν ότι οι κερδοσκόποι και οι μεσάζοντες στο Λονδίνο καρπώθηκαν το μεγαλύτερο μέρος των προαναφερθέντων ποσών προτού η Ελλάδα λάβει τα κεφάλαια. Ένα άλλο θέμα ήταν ότι ο πόλεμος για ανεξαρτησία μετατράπηκε σύντομα σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ αντίπαλων ομάδων, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζει κανείς ποιος θα έπρεπε τελικά να παραλάβει αυτά τα κεφάλαια. Τόκοι δεν καταβλήθηκαν ποτέ στους ομολογιούχους των δύο αυτών δανείων και η αξία των ομολόγων σταδιακά μειώθηκε σε ένα κλάσμα της ονομαστικής τιμής. Μόλις το 1878 η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να προχωρήσει σε διακανονισμό των δανείων, που μέχρι τότε και με τους συσσωρευμένους τόκους είχαν ξεπεράσει τα 10 εκατ. στερλίνες.
Το δάνειο του 1832. Το 1832, χορηγήθηκε ένα ακόμα δάνειο συνολικού ύψους 60 εκατ. δραχμών στην Ελλάδα, η οποία ήταν πλέον ανεξάρτητο κράτος. Το δάνειο κανονίστηκε από τις κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Βρετανίας και υποτίθεται ότι χορηγήθηκε προκειμένου να βοηθήσει την Ελλάδα να “χτίσει” την οικονομία της και να διαχειριστεί τα αρχικά στάδια της διακυβέρνησης.
Τα κεφάλαια κατά το μεγαλύτερο μέρος τους κατασπαταλήθηκαν για τη διατήρηση του στρατού και του Βαυαρού πρίγκιπα Όθωνα, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Ελλάδας από τους Άγγλους. Η Ελλάδα κατάφερε να τηρήσει τις δανειακές της υποχρεώσεις μέχρι το 1843, όταν η κυβέρνηση σταμάτησε να καταβάλλει τις δόσεις της.
Μετά τη χρεοκοπία αυτή, η Ελλάδα αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου για αρκετές δεκαετίες. Στο διάστημα αυτό, η κυβέρνηση εξαρτήθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας για τον δανεισμό της. Οι ανάγκες της κυβέρνησης ήταν στην αρχή περιορισμένες, ωστόσο σύντομα αυξήθηκαν και η Εθνική Τράπεζα της χορήγησε κεφάλαια με επιτόκια διπλάσια του διεθνούς επιτοκίου δανεισμού.
Η χρεοκοπία του 1893. Αφού η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε διακανονισμό των χρεών της το 1878, οι παγκόσμιες αγορές κεφαλαίου άνοιξαν και πάλι για την Ελλάδα και -όπως ήταν αναμενόμενο- οι δανειστές προθυμοποιήθηκαν αμέσως να χορηγήσουν στη χώρα κεφάλαια. Αυτός ο δανεισμός αυξήθηκε σε μη βιώσιμα επίπεδα και η κυβέρνηση προχώρησε σε στάση πληρωμών το 1893 (το γνωστό “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” του Χαριλάου Τρικούπη).
Το 1898, οι ξένες πιέσεις οδήγησαν την Ελλάδα να αποδεχτεί τη δημιουργία της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διαχείριση του Ελληνικού Χρέους. Αυτή η επιτροπή ήλεγχε την οικονομική πολιτική της χώρας καθώς και την είσπραξη των φόρων και τα συστήματα διαχείρισης της Ελλάδας.
Η χρεοκοπία του 1932. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, πολλές χώρες χρεοκόπησαν καθώς η παγκόσμια οικονομία συρρικνωνόταν και εισερχόταν στη γνωστή Μεγάλη Ύφεση. Η Ελλάδα επέβαλε μορατόριουμ στην αποπληρωμή του ξένου χρέους της (επί πρωθυπουργίας του Ελευθέριου Βενιζέλου) το 1932. Αυτή η χρεοκοπία διήρκεσε μέχρι το 1964, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα δηλαδή από οποιαδήποτε άλλη χρεοκοπία της χώρας.
Το συμπέρασμα. Η ιστορία του ελληνικού χρηματοοικονομικού συστήματος δεν είναι ενθαρρυντική για τους επενδυτές εκείνους που ελπίζουν πως η Ελλάδα θα αποφύγει τη χρεοκοπία. Κάποιοι, όμως, μπορεί να παρηγορηθούν από το γεγονός ότι, αν και οι προηγούμενες χρεοκοπίες δημιούργησαν προβλήματα στις αγορές, ωστόσο το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα δεν έπαθε ποτέ μακροχρόνια ζημιά από τα γεγονότα αυτά”.
Ο πόλεμος για την ανεξαρτησία της Ελλάδας ξεκίνησε το 1821 και στόχο είχε τον τερματισμό της οθωμανικής κυριαρχίας, η οποία κυβερνούσε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής για αιώνες. Το 1824, εξασφαλίστηκε από το Χρηματιστήριο του Λονδίνου ένα δάνειο ύψους 472.000 στερλινών, προκειμένου να συνεχιστεί ο αγώνας. Η προσφορά υπερκαλύφθηκε και από τους αγοραστές απαιτήθηκε να καταβάλουν μόνο το 10% της τιμής αγοράς, με την υπόσχεση ότι θα καταβάλουν το υπόλοιπο αργότερα. Επιπλέον δάνειο ύψους 1,1 εκατ. στερλινών χορηγήθηκε το 1825.
Το δυστύχημα σε ό,τι αφορά αυτά τα δύο δάνεια ήταν ότι οι κερδοσκόποι και οι μεσάζοντες στο Λονδίνο καρπώθηκαν το μεγαλύτερο μέρος των προαναφερθέντων ποσών προτού η Ελλάδα λάβει τα κεφάλαια. Ένα άλλο θέμα ήταν ότι ο πόλεμος για ανεξαρτησία μετατράπηκε σύντομα σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ αντίπαλων ομάδων, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζει κανείς ποιος θα έπρεπε τελικά να παραλάβει αυτά τα κεφάλαια. Τόκοι δεν καταβλήθηκαν ποτέ στους ομολογιούχους των δύο αυτών δανείων και η αξία των ομολόγων σταδιακά μειώθηκε σε ένα κλάσμα της ονομαστικής τιμής. Μόλις το 1878 η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να προχωρήσει σε διακανονισμό των δανείων, που μέχρι τότε και με τους συσσωρευμένους τόκους είχαν ξεπεράσει τα 10 εκατ. στερλίνες.
Το δάνειο του 1832. Το 1832, χορηγήθηκε ένα ακόμα δάνειο συνολικού ύψους 60 εκατ. δραχμών στην Ελλάδα, η οποία ήταν πλέον ανεξάρτητο κράτος. Το δάνειο κανονίστηκε από τις κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Βρετανίας και υποτίθεται ότι χορηγήθηκε προκειμένου να βοηθήσει την Ελλάδα να “χτίσει” την οικονομία της και να διαχειριστεί τα αρχικά στάδια της διακυβέρνησης.
Τα κεφάλαια κατά το μεγαλύτερο μέρος τους κατασπαταλήθηκαν για τη διατήρηση του στρατού και του Βαυαρού πρίγκιπα Όθωνα, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Ελλάδας από τους Άγγλους. Η Ελλάδα κατάφερε να τηρήσει τις δανειακές της υποχρεώσεις μέχρι το 1843, όταν η κυβέρνηση σταμάτησε να καταβάλλει τις δόσεις της.
Μετά τη χρεοκοπία αυτή, η Ελλάδα αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου για αρκετές δεκαετίες. Στο διάστημα αυτό, η κυβέρνηση εξαρτήθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας για τον δανεισμό της. Οι ανάγκες της κυβέρνησης ήταν στην αρχή περιορισμένες, ωστόσο σύντομα αυξήθηκαν και η Εθνική Τράπεζα της χορήγησε κεφάλαια με επιτόκια διπλάσια του διεθνούς επιτοκίου δανεισμού.
Η χρεοκοπία του 1893. Αφού η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε σε διακανονισμό των χρεών της το 1878, οι παγκόσμιες αγορές κεφαλαίου άνοιξαν και πάλι για την Ελλάδα και -όπως ήταν αναμενόμενο- οι δανειστές προθυμοποιήθηκαν αμέσως να χορηγήσουν στη χώρα κεφάλαια. Αυτός ο δανεισμός αυξήθηκε σε μη βιώσιμα επίπεδα και η κυβέρνηση προχώρησε σε στάση πληρωμών το 1893 (το γνωστό “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” του Χαριλάου Τρικούπη).
Το 1898, οι ξένες πιέσεις οδήγησαν την Ελλάδα να αποδεχτεί τη δημιουργία της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διαχείριση του Ελληνικού Χρέους. Αυτή η επιτροπή ήλεγχε την οικονομική πολιτική της χώρας καθώς και την είσπραξη των φόρων και τα συστήματα διαχείρισης της Ελλάδας.
Η χρεοκοπία του 1932. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, πολλές χώρες χρεοκόπησαν καθώς η παγκόσμια οικονομία συρρικνωνόταν και εισερχόταν στη γνωστή Μεγάλη Ύφεση. Η Ελλάδα επέβαλε μορατόριουμ στην αποπληρωμή του ξένου χρέους της (επί πρωθυπουργίας του Ελευθέριου Βενιζέλου) το 1932. Αυτή η χρεοκοπία διήρκεσε μέχρι το 1964, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα δηλαδή από οποιαδήποτε άλλη χρεοκοπία της χώρας.
Το συμπέρασμα. Η ιστορία του ελληνικού χρηματοοικονομικού συστήματος δεν είναι ενθαρρυντική για τους επενδυτές εκείνους που ελπίζουν πως η Ελλάδα θα αποφύγει τη χρεοκοπία. Κάποιοι, όμως, μπορεί να παρηγορηθούν από το γεγονός ότι, αν και οι προηγούμενες χρεοκοπίες δημιούργησαν προβλήματα στις αγορές, ωστόσο το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα δεν έπαθε ποτέ μακροχρόνια ζημιά από τα γεγονότα αυτά”.
Και κάτι συμπληρωματικό:
Πώς “διέγραψε” το χρέος του ο Διονύσιος των Συρακουσών.
Σύμφωνα πάντως με δημοσίευμα της Wall Street Journal, η πρώτη χρεοκοπία στην ελληνική ιστορία δεν έχει να κάνει με τη “λεηλασία” του ταμείου του ναού της Δήλου, αλλά με το δάνειο που εισέπραξε από τους υπηκόους του ο σπάταλος τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος. Συγκεκριμένα, ο Διονύσιος προσπάθησε, αρχικά, να εισπράξει κεφάλαια από άλλες πόλεις-κράτη, χωρίς όμως ανταπόκριση. Στη συνέχεια διέταξε, υπό την απειλή της θανατικής ποινής, να του παραδοθούν όλα τα χρήματα των Συρακούσιων. Μόλις συγκεντρώθηκαν όλα τα νομίσματα, τα έλιωσε και από δραχμές τα μετέτρεψε σε δίδραχμα. Ο τύραννος δεν παρέλειψε να επιστρέψει στους υπηκόους του τα χρήματά τους, μόνο που είχαν πλέον τη μισή αξία. Το υπόλοιπο μισό του συγκεντρωθέντος κεφαλαίου το καρπώθηκε ο Διονύσιος, που με αυτό τον τρόπο κατάφερε να εξαφανίσει τα δημοσιονομικά προβλήματα της ηγεμονίας του.
Σύμφωνα πάντως με δημοσίευμα της Wall Street Journal, η πρώτη χρεοκοπία στην ελληνική ιστορία δεν έχει να κάνει με τη “λεηλασία” του ταμείου του ναού της Δήλου, αλλά με το δάνειο που εισέπραξε από τους υπηκόους του ο σπάταλος τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος. Συγκεκριμένα, ο Διονύσιος προσπάθησε, αρχικά, να εισπράξει κεφάλαια από άλλες πόλεις-κράτη, χωρίς όμως ανταπόκριση. Στη συνέχεια διέταξε, υπό την απειλή της θανατικής ποινής, να του παραδοθούν όλα τα χρήματα των Συρακούσιων. Μόλις συγκεντρώθηκαν όλα τα νομίσματα, τα έλιωσε και από δραχμές τα μετέτρεψε σε δίδραχμα. Ο τύραννος δεν παρέλειψε να επιστρέψει στους υπηκόους του τα χρήματά τους, μόνο που είχαν πλέον τη μισή αξία. Το υπόλοιπο μισό του συγκεντρωθέντος κεφαλαίου το καρπώθηκε ο Διονύσιος, που με αυτό τον τρόπο κατάφερε να εξαφανίσει τα δημοσιονομικά προβλήματα της ηγεμονίας του.
Πηγές: WWW.Euro2day.gr (Δημοσιεύθηκε στις 30.09.2011) και www.makthes.gr (Δημοσιεύθηκε την 01.10.2011)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου