Βασικός μισθός και αυστηρότεροι κανόνες για την αγορά ενοικιαζόμενης εργασίας: Η εργασιακή πολιτική της Μέρκελ μετατοπίζεται προς τα αριστερά. Οι περισσότερες από τις προθέσεις της είναι στην Αυστρία ήδη πραγματικότητα.
Στους αριστερούς οικονομολόγους και εργατολόγους η Γερμανία χαίρει κακής φήμης, με υπαινιγμούς για υποπληρωμένους εργαζόμενους (και «μαύρη» εργασία), καθώς οι συνολικές αμοιβές έχουν ανέβει μόνο ελάχιστα από το 2000. Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι ο αριθμός των κακοπληρωμένων «μίνι»-θέσεων εργασίας συνεχώς πληθαίνει και πολλοί εργαζόμενοι δεν προστατεύονται από καμία συλλογική σύμβαση, η γερμανική αγορά εργασίας θεωρείται κάθε άλλο παρά κοινωνικά δίκαιη.
Είναι όμως πλέον πολύ πιθανό, ότι ορισμένοι ειδικοί θα πρέπει να αναθεωρήσουν τους ερχόμενους μήνες αυτή την εκτίμηση, καθώς η προγραμματική συμφωνία μεταξύ CDU/CSU και SPD που παρουσιάστηκε το μεσημέρι της Τετάρτης περιέχει ορισμένες προθέσεις για μεταρρυθμίσεις, που θα μπορούσαν να φέρουν υπό τη θετική έννοια τα πάνω-κάτω στην αγορά εργασίας.
Το σημαντικότερο μέλημα της επόμενης κυβέρνησης υπό την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ είναι αναμφίβολα η θέσπιση του κατώτατου μισθού. Από το 2015 εισάγεται παντού ένας κατώτατος μισθός 8,5€ ανά ώρα και μέχρι το 2017 επιτρέπεται να παραμείνουν οι υφιστάμενες εξαιρέσεις στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Μία επιτροπή αποτελούμενη κατά τον ίδιο βαθμό από εργοδότες και εργαζόμενους, θα αποφασίζει από το 2018 σχετικά με μελλοντικές αναπροσαρμογές του κατώτατου μισθού. Η επιτροπή αυτή είναι οργανωμένη κατά τα βρετανικά πρότυπα, όπου από το 1999 αποφασίζει σε τακτά διαστήματα για την αύξηση των κατώτατων μισθών μία «Επιτροπή χαμηλόμισθων».
Κατά τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων, οι νέοι κανόνες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της μισθοδοσίας σε περίπου 5,4 εκ. Γερμανούς εργαζόμενους. Βάση μίας εκτίμησης του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Μελετών (DIW) αμείβονται αυτή τη στιγμή περίπου 15% των εργαζόμενων στη δυτική Γερμανία και 27% των εργαζόμενων στην ανατολική Γερμανία με λιγότερα από 8,5€ ανά ώρα.
Κανείς δε γίνεται δα και πλούσιος
Πως αξιολογούν όμως οι οικονομολόγοι αυτούς τους κανόνες? «Η ψαλίδα των μισθών μεγαλώνει στη Γερμανία εδώ και 20 χρόνια», σύμφωνα με τον Kai-Uwe Müller. «Με έναν κατώτατο μισθό υπάρχει πλέον για πρώτη φορά από το νόμο μία αντίδραση». Ιδιαίτερα κερδισμένοι βγαίνουν οι σερβιτόροι, οι εργαζόμενοι στα ξενοδοχεία, την περίθαλψη και την καθαριότητα, εξηγεί ο κ. Müller. Από την άλλη κανείς δε θα γίνει δα και πλούσιος. Με το ποσό στα 8,5€, ο κατώτατος μισθός για πλήρη απασχόληση θα ανέρχεται μελλοντικά στα 1.472€ μικτά.
Το εγχείρημα ενέχει όμως και ένα ρίσκο κατά τον κ. Müller. Οι υποχρεωτικές αυξήσεις σε ανειδίκευτους ή χαμηλής εξειδίκευσης εργαζόμενους στην ανατολική Γερμανία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλειες θέσεων εργασίας, «γιατί ο παράγοντας εργασία θα γίνει εκεί αισθητά ακριβότερος για τους εργοδότες». Για αυτό το λόγο το DIW είχε συστήσει την «προσεκτικότερη» εφαρμογή του νόμου με το κατώτατο ωρομίσθιο για αρχή στα 7€. Ομοίως επιχειρηματολογεί και ο Joachim Möller του Ινστιτούτου για την μελέτη της Αγοράς Εργασίας και των Επαγγελμάτων της Νιρεμβέργης, αναφερόμενος στο παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας: Εκεί επίσης ορίσθηκε ένας κατώτατος μισθός το 1999, αλλά με πιο ήπιο τρόπο. Στην αρχή ανέβηκαν οι μισθοί για το 5-8% περίπου του συνόλου των εργαζόμενων και αργότερα ακολούθησαν περισσότεροι. «Αντιθέτως, σε εμάς ο μισθός θα ανέβει μονομιάς για το ένα τέταρτο των εργαζομένων στην ανατολική Γερμανία και για αυτό ανησυχώ για τις θέσεις εργασίας εκεί.»
Το δεύτερο σημαντικό σημείο της προγραμματικής συμφωνίας αφορά στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Οι κατώτατοι μισθοί είναι καταρχήν απαραίτητοι, επειδή περίπου οι μισοί εργαζόμενοι δεν καλύπτονται από καμία συλλογική σύμβαση. Μέχρι σήμερα μια συλλογική σύμβαση δε μπορούσε να επεκταθεί, εάν δεν αφορούσε τουλάχιστον στο 50% των εργαζομένων του κλάδου. Αυτή η προϋπόθεση παύει εντελώς πλέον να ισχύει. Στο μέλλον θα αρκεί να υφίσταται «δημόσιο συμφέρον» από την επέκταση των συμβάσεων, δηλ. να μην καθίσταται αδύνατη η χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων. Επίσης επιδιώκεται, οι λιγοστές ρυθμίσεις που ισχύουν σε ολόκληρη την ομοσπονδία (δηλ. για εργαζόμενους στην περίθαλψη, ασφάλεια και στην κατασκευή ταράτσας) να ανοίξουν και για άλλες επαγγελματικές ομάδες. «Η ρύθμιση θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των εργαζόμενων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις», απαντά σε ερώτημά μας το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας της Κολωνίας.
Ίσοι μισθοί στην ενοικιαζόμενη εργασία
Ενδιαφέρον είναι και το τρίτο σημείο μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας: Η ενοικιαζόμενη εργασία περιορίζεται με νόμο στους 18 μήνες. Επίσης συμφωνήθηκε, πως ο μισθός των περίπου 800 χιλ. τέτοιων εργαζόμενων στη Γερμανία θα πρέπει το αργότερο μετά το πέρας 9 μηνών να αναπροσαρμόζεται στο ύψος του κανονικού εργατικού δυναμικού. Τέλος, θα απαγορεύεται σε εταιρείες στις οποίες γίνεται απεργία να προσλαμβάνουν τέτοιους εργαζόμενους.
Και στις τρεις μεταρρυθμιστικές προθέσεις γίνεται αντιληπτό, πως η μεγάλη συμμαχία βαδίζει στα αυστριακά χνάρια. Παρόλο που εκεί δεν υπάρχει νομοθετικά ορισμένος κατώτατος μισθός, οι ενώσεις των εργαζομένων και των εργοδοτών δεν βλέπουν να υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο. Και αυτό ισχύει, επειδή οι συλλογικές συμβάσεις στην Αυστρία περιλαμβάνουν κατά κανόνα αυτόματα όλους τους εργαζόμενους ενός κλάδου και καθορίζουν τον αντίστοιχο κατώτατο μισθό. «Για τη Γερμανία είναι αυτή η συμφωνία σίγουρα ένα μεγάλο άλμα, αλλά στην Αυστρία δε θα επέφερε κανένα πλεονέκτημα ένας νομοθετικά ορισμένος κατώτατος μισθός», πιστεύουν με μία φωνή ο γραμματέας της ÖGB (ένωση 13 εργατικών συλλόγων στην Αυστρία) Bernhard Achitz και ο πρόεδρος της ένωσης εργαζομένων Rudi Kaske. Ακόμη και στην τρίτη μεταρρυθμιστική πρόταση – τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους – αντιγράφει η Γερμανία την νομική στάση της Αυστρίας, όπου είναι από το νόμο υποχρεωτικό οι εν λόγω εργαζόμενοι να αμείβονται το ίδιο με τους κανονικούς εργαζόμενους, ενώ επίσης απαγορεύεται η χρήση τους κατά τη διάρκεια απεργίας.
Από την άλλη, οι Γερμανοί μπορούν να μάθουν από το παράδειγμα της Αυστρίας, ότι η εφαρμογή των κανονισμών δεν είναι πάντα εύκολη. Έτσι είναι σχεδόν αδύνατος ο έλεγχος των αμοιβών των ενοικιαζόμενων εργαζομένων, εξηγεί ο Achitz, αφού «υπάρχει μικρή διαφάνεια στις επιχειρήσεις σχετικά με τους μισθούς». Αυτό καθιστά τη σύγκριση μεταξύ των μισθών του κανονικού εργαζόμενου και του ενοικιαζόμενου δύσκολη έως αδύνατη.Ακολουθεί το πρωτότυπο άρθρο:
Arbeitsmarkt: Merkel auf Ösi-Spuren
András Szigetvari, derstandard.at, 28.3.2013
http://derstandard.at/1385169083232/Merkel-auf-Oesi-Spuren
Mindestlohn, strengere Regeln für Leiharbeit: Merkels Arbeitsmarktpolitik rückt nach links. Die meisten der Vorhaben sind in Österreich Realität
Bei linken Ökonomen und Arbeitsmarktexperten genießt Deutschland einen schlechten Ruf. Weil die Löhne der Arbeitnehmer seit dem Jahr 2000 kaum gestiegen sind, wird Deutschland gerne Lohndumping unterstellt. Weil zudem die Zahl der schlecht bezahlten Minijobs stetig wächst und viele Arbeitnehmer durch keinen Kollektivvertrag geschützt sind, gilt der deutsche Arbeitsmarkt als alles andere denn sozial gerecht. Es kann gut sein, dass einige Experten diese Einschätzung in den kommenden Monaten revidieren müssen.
Denn der am Mittwochmittag präsentierte Koalitionspakt von CDU/CSU und SPD enthält einige Reformvorhaben, die den deutschen Arbeitsmarkt gehörig umkrempeln könnten.
Das wichtigste Projekt der kommenden Regierung unter Kanzlerin Angela Merkel ist zweifelsohne der gesetzlich festgelegte Mindestlohn. Ab 2015 wird in Deutschland ein flächendeckender Mindestlohn von 8,50 Euro die Stunde eingeführt, bis 2017 dürfen Ausnahmeregelungen in den Kollektivverträgen (in Deutschland: Tarifverträge) bestehen bleiben. Eine paritätisch besetzte Kommission aus Vertretern der Arbeitgeber und Arbeitnehmer wird ab 2018 über die Anpassungen der Lohnuntergrenze entscheiden. Die Kommission ist nach britischem Vorbild eingerichtet, wo seit 1999 eine "Low Pay Commission" regelmäßig über die Anhebung der Mindestlöhne entscheidet. Nach Schätzungen von Ökonomen bringt die neue Lohnregelung in Deutschland für rund 5,4 Millionen Arbeitnehmer eine Gehaltssteigerung. Nach einer Berechnung des Deutschen Instituts für Wirtschaftsforschung (DIW) verdienen derzeit rund 15 Prozent der Arbeitnehmer in Westdeutschland weniger als 8,50 Euro, in Ostdeutschland sind es sogar 27 Prozent.
Doch wie beurteilen Ökonomen die Regelung? "Die Gehaltsschere bewegt sich in Deutschland seit 20 Jahren auseinander", sagt der DIW-Arbeitsmarktexperte Kai-Uwe Müller. "Mit einem Mindestlohn tritt man dem nun erstmals gesetzlich entgegen." Besonders Angestellte der Hotellerie, Kellner, Pflege- und Reinigungskräfte werden vom Mindestlohn profitieren, sagt Müller. Reich wird allerdings niemand – bei einem Satz von 8,50 Euro läge der minimale Monatsverdienst für eine Vollzeitkraft künftig bei 1472 Euro brutto.
Reich wird niemand
Für ganz risikolos hält Müller das Projekt trotz dieser moderaten Summe nicht. Die verpflichtenden Gehaltssteigerungen könnten bei niedrig oder nicht qualifizierten Arbeitnehmern in Ostdeutschland zu einem Jobabbau führen, „weil der Faktor Arbeit dort für Unternehmer spürbar teurer wird“. Das DIW hätte daher eine „vorsichtigere“ Einführung empfohlen und den Mindestlohn zunächst bei sieben Euro festgelegt. Ähnlich argumentiert auch Joachim Möller vom Institut für Arbeitsmarkt- und Berufsforschung in Nürnberg. Er verweist auf Großbritannien: Dort wurde 1999 zwar ein Mindestlohn eingeführt, allerdings sehr sanft. In einem ersten Schritt stiegen die Gehälter für gerade mal fünf bis acht Prozent der Beschäftigten, erst später folgten Erhöhungen für deutlich mehr Arbeitnehmer. "Dagegen steigt bei uns der Lohn für ein Viertel der Beschäftigten in Ostdeutschland mit einem Schlag an, weshalb ich mir Sorgen um die Arbeitsplätze im Osten mache."
Der zweite wichtige Punkt in der Koalitionsvereinbarung betrifft die Tarifverträge. Notwendig werden die Mindestlöhne erst, weil nur rund die Hälfte der Arbeitnehmer überhaupt unter einen Tarifvertrag fallen. Bisher konnte die Wirkung eines Tarifvertrags in Deutschland nur ausgedehnt werden, wenn vom Vertrag mindestens 50 Prozent der Arbeitnehmer einer Branche erfasst waren. Dieses Erfordernis fällt nun vollständig. Künftig reicht es aus, wenn ein "öffentliches Interesse" an der Ausweitung der Verträge besteht, etwa weil sonst gemeinsame Einrichtungen von Arbeitgebern und Arbeitnehmern (Sozialkassen) nicht mehr finanzierbar werden. Zudem sollen die wenigen bestehenden bundesweiten Lohnregelungen (etwa Pfleger, Wachbedienstete, Dachdecker) auch für andere Berufsgruppen geöffnet werden. "Die Regelung könnte die Zahl der Arbeitnehmer, die von Tarifverträgen erfasst werden, deutlich erhöhen", heißt es auf Anfrage beim Institut der Deutschen Wirtschaft in Köln.
Gleicher Lohn für Leiharbeit
Spannend ist auch der dritte Punkt der Arbeitsmarktreformen: Die Leiharbeit wird gesetzlich auf 18 Monate begrenzt. Zudem wird festgeschrieben, dass das Gehalt der rund 800.000 Leiharbeiter in Deutschland spätestens nach neun Monaten an jene der Stammbelegschaft angepasst werden muss. Bestreikte Unternehmen dürfen künftig keine Leiharbeiter beschäftigen.
Was bei allen drei Reformvorhaben auffällt: Die große Koalition wandelt auf österreichischen Spuren. Einen gesetzlich festgelegten Mindestlohn gibt es zwar in Österreich nicht. Doch Arbeiterkammer und Gewerkschaft sehen dafür auch keine Notwendigkeit. Denn im Gegensatz zu Deutschland erfassen die heimischen Kollektivverträge in der Regel automatisch alle Mitarbeiter einer Branche, und in diesen Kollektivverträgen sind entsprechende Mindestlöhne festlegt. "Für Deutschland ist die Vereinbarung sicher ein Quantensprung, für Österreich würde ein gesetzlicher Mindestlohn keinen Vorteil bringen", meinen daher ÖGB-Sekretär Bernhard Achitz und Arbeiterkammerchef Rudi Kaske unisono. Auch beim dritten Reformvorhaben – Leiharbeiter – gleicht Deutschland die Rechtslage jener Österreichs an. Gesetzlich ist etwa bereits festgelegt, dass Leiharbeiter gleich bezahlt werden müssen wie die Kernbeschäftigten, auch ihr Einsatz während eines Streiks ist in Österreich untersagt.
Allerdings können die Deutschen von Österreich auch lernen, dass die Umsetzung der Regeln nicht ganz einfach wird. So ist die Gehaltsregelung bei Leiharbeitern de facto so gut wie nicht überprüfbar, sagt Achitz, "die Unternehmen sind bei Löhnen wenig transparent", das macht den Vergleich "Was verdient ein Leiharbeiter, was eine Stammkraft?" schwer bis unmöglich. (András Szigetvari, derstandard.at, 28.3.2013)
Είναι όμως πλέον πολύ πιθανό, ότι ορισμένοι ειδικοί θα πρέπει να αναθεωρήσουν τους ερχόμενους μήνες αυτή την εκτίμηση, καθώς η προγραμματική συμφωνία μεταξύ CDU/CSU και SPD που παρουσιάστηκε το μεσημέρι της Τετάρτης περιέχει ορισμένες προθέσεις για μεταρρυθμίσεις, που θα μπορούσαν να φέρουν υπό τη θετική έννοια τα πάνω-κάτω στην αγορά εργασίας.
Το σημαντικότερο μέλημα της επόμενης κυβέρνησης υπό την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ είναι αναμφίβολα η θέσπιση του κατώτατου μισθού. Από το 2015 εισάγεται παντού ένας κατώτατος μισθός 8,5€ ανά ώρα και μέχρι το 2017 επιτρέπεται να παραμείνουν οι υφιστάμενες εξαιρέσεις στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Μία επιτροπή αποτελούμενη κατά τον ίδιο βαθμό από εργοδότες και εργαζόμενους, θα αποφασίζει από το 2018 σχετικά με μελλοντικές αναπροσαρμογές του κατώτατου μισθού. Η επιτροπή αυτή είναι οργανωμένη κατά τα βρετανικά πρότυπα, όπου από το 1999 αποφασίζει σε τακτά διαστήματα για την αύξηση των κατώτατων μισθών μία «Επιτροπή χαμηλόμισθων».
Κατά τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων, οι νέοι κανόνες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της μισθοδοσίας σε περίπου 5,4 εκ. Γερμανούς εργαζόμενους. Βάση μίας εκτίμησης του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Μελετών (DIW) αμείβονται αυτή τη στιγμή περίπου 15% των εργαζόμενων στη δυτική Γερμανία και 27% των εργαζόμενων στην ανατολική Γερμανία με λιγότερα από 8,5€ ανά ώρα.
Κανείς δε γίνεται δα και πλούσιος
Πως αξιολογούν όμως οι οικονομολόγοι αυτούς τους κανόνες? «Η ψαλίδα των μισθών μεγαλώνει στη Γερμανία εδώ και 20 χρόνια», σύμφωνα με τον Kai-Uwe Müller. «Με έναν κατώτατο μισθό υπάρχει πλέον για πρώτη φορά από το νόμο μία αντίδραση». Ιδιαίτερα κερδισμένοι βγαίνουν οι σερβιτόροι, οι εργαζόμενοι στα ξενοδοχεία, την περίθαλψη και την καθαριότητα, εξηγεί ο κ. Müller. Από την άλλη κανείς δε θα γίνει δα και πλούσιος. Με το ποσό στα 8,5€, ο κατώτατος μισθός για πλήρη απασχόληση θα ανέρχεται μελλοντικά στα 1.472€ μικτά.
Το εγχείρημα ενέχει όμως και ένα ρίσκο κατά τον κ. Müller. Οι υποχρεωτικές αυξήσεις σε ανειδίκευτους ή χαμηλής εξειδίκευσης εργαζόμενους στην ανατολική Γερμανία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλειες θέσεων εργασίας, «γιατί ο παράγοντας εργασία θα γίνει εκεί αισθητά ακριβότερος για τους εργοδότες». Για αυτό το λόγο το DIW είχε συστήσει την «προσεκτικότερη» εφαρμογή του νόμου με το κατώτατο ωρομίσθιο για αρχή στα 7€. Ομοίως επιχειρηματολογεί και ο Joachim Möller του Ινστιτούτου για την μελέτη της Αγοράς Εργασίας και των Επαγγελμάτων της Νιρεμβέργης, αναφερόμενος στο παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας: Εκεί επίσης ορίσθηκε ένας κατώτατος μισθός το 1999, αλλά με πιο ήπιο τρόπο. Στην αρχή ανέβηκαν οι μισθοί για το 5-8% περίπου του συνόλου των εργαζόμενων και αργότερα ακολούθησαν περισσότεροι. «Αντιθέτως, σε εμάς ο μισθός θα ανέβει μονομιάς για το ένα τέταρτο των εργαζομένων στην ανατολική Γερμανία και για αυτό ανησυχώ για τις θέσεις εργασίας εκεί.»
Το δεύτερο σημαντικό σημείο της προγραμματικής συμφωνίας αφορά στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Οι κατώτατοι μισθοί είναι καταρχήν απαραίτητοι, επειδή περίπου οι μισοί εργαζόμενοι δεν καλύπτονται από καμία συλλογική σύμβαση. Μέχρι σήμερα μια συλλογική σύμβαση δε μπορούσε να επεκταθεί, εάν δεν αφορούσε τουλάχιστον στο 50% των εργαζομένων του κλάδου. Αυτή η προϋπόθεση παύει εντελώς πλέον να ισχύει. Στο μέλλον θα αρκεί να υφίσταται «δημόσιο συμφέρον» από την επέκταση των συμβάσεων, δηλ. να μην καθίσταται αδύνατη η χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων. Επίσης επιδιώκεται, οι λιγοστές ρυθμίσεις που ισχύουν σε ολόκληρη την ομοσπονδία (δηλ. για εργαζόμενους στην περίθαλψη, ασφάλεια και στην κατασκευή ταράτσας) να ανοίξουν και για άλλες επαγγελματικές ομάδες. «Η ρύθμιση θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των εργαζόμενων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις», απαντά σε ερώτημά μας το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας της Κολωνίας.
Ίσοι μισθοί στην ενοικιαζόμενη εργασία
Ενδιαφέρον είναι και το τρίτο σημείο μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας: Η ενοικιαζόμενη εργασία περιορίζεται με νόμο στους 18 μήνες. Επίσης συμφωνήθηκε, πως ο μισθός των περίπου 800 χιλ. τέτοιων εργαζόμενων στη Γερμανία θα πρέπει το αργότερο μετά το πέρας 9 μηνών να αναπροσαρμόζεται στο ύψος του κανονικού εργατικού δυναμικού. Τέλος, θα απαγορεύεται σε εταιρείες στις οποίες γίνεται απεργία να προσλαμβάνουν τέτοιους εργαζόμενους.
Και στις τρεις μεταρρυθμιστικές προθέσεις γίνεται αντιληπτό, πως η μεγάλη συμμαχία βαδίζει στα αυστριακά χνάρια. Παρόλο που εκεί δεν υπάρχει νομοθετικά ορισμένος κατώτατος μισθός, οι ενώσεις των εργαζομένων και των εργοδοτών δεν βλέπουν να υπάρχει ανάγκη για κάτι τέτοιο. Και αυτό ισχύει, επειδή οι συλλογικές συμβάσεις στην Αυστρία περιλαμβάνουν κατά κανόνα αυτόματα όλους τους εργαζόμενους ενός κλάδου και καθορίζουν τον αντίστοιχο κατώτατο μισθό. «Για τη Γερμανία είναι αυτή η συμφωνία σίγουρα ένα μεγάλο άλμα, αλλά στην Αυστρία δε θα επέφερε κανένα πλεονέκτημα ένας νομοθετικά ορισμένος κατώτατος μισθός», πιστεύουν με μία φωνή ο γραμματέας της ÖGB (ένωση 13 εργατικών συλλόγων στην Αυστρία) Bernhard Achitz και ο πρόεδρος της ένωσης εργαζομένων Rudi Kaske. Ακόμη και στην τρίτη μεταρρυθμιστική πρόταση – τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους – αντιγράφει η Γερμανία την νομική στάση της Αυστρίας, όπου είναι από το νόμο υποχρεωτικό οι εν λόγω εργαζόμενοι να αμείβονται το ίδιο με τους κανονικούς εργαζόμενους, ενώ επίσης απαγορεύεται η χρήση τους κατά τη διάρκεια απεργίας.
Από την άλλη, οι Γερμανοί μπορούν να μάθουν από το παράδειγμα της Αυστρίας, ότι η εφαρμογή των κανονισμών δεν είναι πάντα εύκολη. Έτσι είναι σχεδόν αδύνατος ο έλεγχος των αμοιβών των ενοικιαζόμενων εργαζομένων, εξηγεί ο Achitz, αφού «υπάρχει μικρή διαφάνεια στις επιχειρήσεις σχετικά με τους μισθούς». Αυτό καθιστά τη σύγκριση μεταξύ των μισθών του κανονικού εργαζόμενου και του ενοικιαζόμενου δύσκολη έως αδύνατη.Ακολουθεί το πρωτότυπο άρθρο:
Arbeitsmarkt: Merkel auf Ösi-Spuren
András Szigetvari, derstandard.at, 28.3.2013
http://derstandard.at/1385169083232/Merkel-auf-Oesi-Spuren
Mindestlohn, strengere Regeln für Leiharbeit: Merkels Arbeitsmarktpolitik rückt nach links. Die meisten der Vorhaben sind in Österreich Realität
Bei linken Ökonomen und Arbeitsmarktexperten genießt Deutschland einen schlechten Ruf. Weil die Löhne der Arbeitnehmer seit dem Jahr 2000 kaum gestiegen sind, wird Deutschland gerne Lohndumping unterstellt. Weil zudem die Zahl der schlecht bezahlten Minijobs stetig wächst und viele Arbeitnehmer durch keinen Kollektivvertrag geschützt sind, gilt der deutsche Arbeitsmarkt als alles andere denn sozial gerecht. Es kann gut sein, dass einige Experten diese Einschätzung in den kommenden Monaten revidieren müssen.
Denn der am Mittwochmittag präsentierte Koalitionspakt von CDU/CSU und SPD enthält einige Reformvorhaben, die den deutschen Arbeitsmarkt gehörig umkrempeln könnten.
Das wichtigste Projekt der kommenden Regierung unter Kanzlerin Angela Merkel ist zweifelsohne der gesetzlich festgelegte Mindestlohn. Ab 2015 wird in Deutschland ein flächendeckender Mindestlohn von 8,50 Euro die Stunde eingeführt, bis 2017 dürfen Ausnahmeregelungen in den Kollektivverträgen (in Deutschland: Tarifverträge) bestehen bleiben. Eine paritätisch besetzte Kommission aus Vertretern der Arbeitgeber und Arbeitnehmer wird ab 2018 über die Anpassungen der Lohnuntergrenze entscheiden. Die Kommission ist nach britischem Vorbild eingerichtet, wo seit 1999 eine "Low Pay Commission" regelmäßig über die Anhebung der Mindestlöhne entscheidet. Nach Schätzungen von Ökonomen bringt die neue Lohnregelung in Deutschland für rund 5,4 Millionen Arbeitnehmer eine Gehaltssteigerung. Nach einer Berechnung des Deutschen Instituts für Wirtschaftsforschung (DIW) verdienen derzeit rund 15 Prozent der Arbeitnehmer in Westdeutschland weniger als 8,50 Euro, in Ostdeutschland sind es sogar 27 Prozent.
Doch wie beurteilen Ökonomen die Regelung? "Die Gehaltsschere bewegt sich in Deutschland seit 20 Jahren auseinander", sagt der DIW-Arbeitsmarktexperte Kai-Uwe Müller. "Mit einem Mindestlohn tritt man dem nun erstmals gesetzlich entgegen." Besonders Angestellte der Hotellerie, Kellner, Pflege- und Reinigungskräfte werden vom Mindestlohn profitieren, sagt Müller. Reich wird allerdings niemand – bei einem Satz von 8,50 Euro läge der minimale Monatsverdienst für eine Vollzeitkraft künftig bei 1472 Euro brutto.
Reich wird niemand
Für ganz risikolos hält Müller das Projekt trotz dieser moderaten Summe nicht. Die verpflichtenden Gehaltssteigerungen könnten bei niedrig oder nicht qualifizierten Arbeitnehmern in Ostdeutschland zu einem Jobabbau führen, „weil der Faktor Arbeit dort für Unternehmer spürbar teurer wird“. Das DIW hätte daher eine „vorsichtigere“ Einführung empfohlen und den Mindestlohn zunächst bei sieben Euro festgelegt. Ähnlich argumentiert auch Joachim Möller vom Institut für Arbeitsmarkt- und Berufsforschung in Nürnberg. Er verweist auf Großbritannien: Dort wurde 1999 zwar ein Mindestlohn eingeführt, allerdings sehr sanft. In einem ersten Schritt stiegen die Gehälter für gerade mal fünf bis acht Prozent der Beschäftigten, erst später folgten Erhöhungen für deutlich mehr Arbeitnehmer. "Dagegen steigt bei uns der Lohn für ein Viertel der Beschäftigten in Ostdeutschland mit einem Schlag an, weshalb ich mir Sorgen um die Arbeitsplätze im Osten mache."
Der zweite wichtige Punkt in der Koalitionsvereinbarung betrifft die Tarifverträge. Notwendig werden die Mindestlöhne erst, weil nur rund die Hälfte der Arbeitnehmer überhaupt unter einen Tarifvertrag fallen. Bisher konnte die Wirkung eines Tarifvertrags in Deutschland nur ausgedehnt werden, wenn vom Vertrag mindestens 50 Prozent der Arbeitnehmer einer Branche erfasst waren. Dieses Erfordernis fällt nun vollständig. Künftig reicht es aus, wenn ein "öffentliches Interesse" an der Ausweitung der Verträge besteht, etwa weil sonst gemeinsame Einrichtungen von Arbeitgebern und Arbeitnehmern (Sozialkassen) nicht mehr finanzierbar werden. Zudem sollen die wenigen bestehenden bundesweiten Lohnregelungen (etwa Pfleger, Wachbedienstete, Dachdecker) auch für andere Berufsgruppen geöffnet werden. "Die Regelung könnte die Zahl der Arbeitnehmer, die von Tarifverträgen erfasst werden, deutlich erhöhen", heißt es auf Anfrage beim Institut der Deutschen Wirtschaft in Köln.
Gleicher Lohn für Leiharbeit
Spannend ist auch der dritte Punkt der Arbeitsmarktreformen: Die Leiharbeit wird gesetzlich auf 18 Monate begrenzt. Zudem wird festgeschrieben, dass das Gehalt der rund 800.000 Leiharbeiter in Deutschland spätestens nach neun Monaten an jene der Stammbelegschaft angepasst werden muss. Bestreikte Unternehmen dürfen künftig keine Leiharbeiter beschäftigen.
Was bei allen drei Reformvorhaben auffällt: Die große Koalition wandelt auf österreichischen Spuren. Einen gesetzlich festgelegten Mindestlohn gibt es zwar in Österreich nicht. Doch Arbeiterkammer und Gewerkschaft sehen dafür auch keine Notwendigkeit. Denn im Gegensatz zu Deutschland erfassen die heimischen Kollektivverträge in der Regel automatisch alle Mitarbeiter einer Branche, und in diesen Kollektivverträgen sind entsprechende Mindestlöhne festlegt. "Für Deutschland ist die Vereinbarung sicher ein Quantensprung, für Österreich würde ein gesetzlicher Mindestlohn keinen Vorteil bringen", meinen daher ÖGB-Sekretär Bernhard Achitz und Arbeiterkammerchef Rudi Kaske unisono. Auch beim dritten Reformvorhaben – Leiharbeiter – gleicht Deutschland die Rechtslage jener Österreichs an. Gesetzlich ist etwa bereits festgelegt, dass Leiharbeiter gleich bezahlt werden müssen wie die Kernbeschäftigten, auch ihr Einsatz während eines Streiks ist in Österreich untersagt.
Allerdings können die Deutschen von Österreich auch lernen, dass die Umsetzung der Regeln nicht ganz einfach wird. So ist die Gehaltsregelung bei Leiharbeitern de facto so gut wie nicht überprüfbar, sagt Achitz, "die Unternehmen sind bei Löhnen wenig transparent", das macht den Vergleich "Was verdient ein Leiharbeiter, was eine Stammkraft?" schwer bis unmöglich. (András Szigetvari, derstandard.at, 28.3.2013)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου