Από γερμανική σκοπιά: Ευτυχισμένος χωρίς λεφτά

Ταξιδεύει, ζει, διαμένει, φροντίζει την οικογένειά του – και όλα αυτά χωρίς να ξοδέψει ούτε ένα cent και παρόλα αυτά να νοιώθει πλούσιος: Πως αυτό είναι εφικτό, μας δείχνει ο Raphael Fellmer (1).


Μα τι παπούτσια! Έντονα πράσινα, φθαρμένα και με κάθε είδους σκουπιδάκια από το δρόμο, που θεωρούνται cool στα κλαμπ του Βερολίνου. Κανένας πορτιέρης δε θα τολμούσε να τον απορρίψει. Αλλά τέτοιου είδους σκέψεις είναι άγνωστες στον 30χρονο Βερολινέζο. Τα παπούτσια δείχνουν έτσι, γιατί του τα είχαν κάνει δώρο πριν από 8 χρόνια, όντας ήδη χρησιμοποιημένα και έκτοτε τα φοράει συχνά.

«Παλιά, αλλά καλά», λέει ο Fellmer και χαμογελάει. Το ίδιο ισχύει για τα ρούχα του, το ποδήλατό του και για βασικά για όλα τα υπάρχοντά του, που άλλοι αγοράζουν ακριβά. Γιατί ζει 3 χρόνια χωρίς λεφτά. Δεν εννοούμε ούτε χωρίς πολλά λεφτά, ούτε μόνο με τα αναγκαία, αλλά απλά και μόνο χωρίς ούτε ένα cent. «Απαλλάχθηκα από τα δεσμά του πλούτου (2)», μας εξηγεί και ακούγεται παντελώς κανονικός, καθόλου αξιολύπητος.

Όλα ξεκίνησαν πριν από 3 χρόνια, αφότου ολοκλήρωσε τις ευρωπαϊκές σπουδές του στη Χάγη. Ο Fellmer ταξιδεύει με φίλους με οτοστόπ στο Μεξικό. Δεν έχει καθόλου λεφτά, αλλά παρόλα αυτά τα καταφέρνει. Διασχίζει τον Ατλαντικό με πλούσιους Ιταλούς που τον παίρνουν μαζί στα ιστιοφόρα τους, στη Βραζιλία κάθεται στο πίσω μέρος παλιών φορτηγών, κοιμάται στην πυροσβεστική και σε σχολεία, παίρνει από τα εστιατόρια αυτά που έτσι κι αλλιώς περίσσευαν. Ως αντάλλαγμα προσφέρει την εργασία του, καθαρίζει, συμμαζεύει και επιδιορθώνει.

Επέστρεψε στο Βερολίνο κυριολεκτικά πλουσιότερος – με την έγκυο φιλενάδα του Nieva και με ένα σκοπό: «Η ζωή χωρίς λεφτά με εμπλούτισε (ως άνθρωπο) τόσο, που ήθελα να το προσπαθήσω και στη Γερμανία.»

Τρώγοντας ότι περισσεύει στα εστιατόρια

Στην αρχή δεν ήταν εύκολο, καθώς η γερμανική νοοτροπία δεν είναι τόσο χαλαρή όσο αυτή της νότιας Αμερικής. «Γιατί δε δουλεύεις τεμπέλη?», τον ρωτάνε, όταν παρακαλεί στα εστιατόρια να του δώσουν τα περισσευούμενα, τα οποία διαφορετικά θα κατέληγαν έτσι κι αλλιώς στα σκουπίδια.

Αλλά ο Fellmer είναι πεπεισμένος: Στη Γερμανία πετιούνται/χαραμίζονται τόσα πολλά, που ο ίδιος, η φιλενάδα του και η εν τω μεταξύ 2 ετών κόρη του Alma τα βγάζουν πέρα και χωρίς λεφτά. Οι νεαροί γονείς παίρνουν συστηματικά με τη σειρά τα καταστήματα με βιολογικά είδη και «διασώνουν» τρόφιμα. Έτσι προκύπτει το κίνημα www.lebensmittelretten.de, στο οποίο εν τω μεταξύ συμμετέχουν 700 άνθρωποι από όλη τη Γερμανία.

Περιθώρια επιλογής δεν υπάρχουν έτσι πάντα. Μερικές φορές κάθετε στο φτωχό, αλλά δωρεάν, κατάλυμά του στο Κέντρο Ειρήνης του Βερολίνου, πάλαι ποτέ πρεσβυτέριο του (πάστορα) Martin Niemöller και θα είχε όρεξη για ένα συγκεκριμένο βιολογικό γιαούρτι. Αλλά εφόσον δεν το διέσωσε πρόσφατα, δεν υπάρχει. Παρόλα αυτά λέει: «Δεν αισθάνομαι να έχω το ρόλο του στερημένου. Γιατί είμαι ευγνώμων για ότι όλα όσα έρχονται.»

Πρόσφατα έφερε στην κατοχή του τεράστιες ποσότητες σε μακαρόνια. Τότε είχαν για μέρες πιάτα με βάση μακαρόνια. Όλα είναι θέμα τρόπου προσέγγισης, πιστεύει ο Fellmer. Συχνά τον ρωτάνε αν είναι ένα παράσιτο. Αφού εν τέλει ζει από αυτά, που παράγουν άλλοι. Εκείνος το βλέπει διαφορετικά. «Έτσι κι αλλιώς παίρνω μόνο αυτά που περισσεύουν. Κανείς δε στερείται κάτι εξαιτίας μου», λέει. Και εκτός αυτού έχει άλλωστε και μία αποστολή, συγκεκριμένα να στρέψει την προσοχή στο χαράμισμα των πόρων.

Εντωμεταξύ δημιουργήθηκε από αυτά μια μικρή επιχείρηση. Ο Fellmer εμφανίζεται σε Talkshows , έχει γράψει ένα βιβλίο, συμβουλεύει Σούπερ Μάρκετ, κάνει διαλέξεις σε σχολεία και σε μάνατζερ. Φυσικά και δεν πληρώνεται. Εξάλλου αποδέχεται τώρα εισιτήρια τρένου. Καθώς η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη, που πλέον δε προφταίνει με το ποδήλατο και με οτοστόπ όλα τα ραντεβού.

Ιδιαίτερα σημαντικό για τον ίδιο είναι να στείλει ένα μήνυμα στο λαό: «Το να βρίσκεσαι σε απεργία χρήματος, είναι μία πρακτική άσκηση στο μάθημα της ανθρωπιάς.» Αρχικά είναι πολλοί καχύποπτοι όταν εξηγεί τον τρόπο ζωής του. Αλλά με κάθε ανταλλαγή μπαίνει στη συζήτηση με άλλους. Και ο Fellmer είναι πεπεισμένος: «Όταν μια υπηρεσία προσφέρεται μόνο έναντι χρημάτων, τότε παράγει πολύ λιγότερα.»

(1) Συγγραφέας του βιβλίου "Glücklich ohne Geld! Wie ich ohne einen Cent besser und ökologischer lebe" (Redline-Verlag, München) / «Ευτυχισμένος χωρίς λεφτά! Πως έζησα χωρίς ούτε ένα cent καλύτερα και οικολογικότερα» (εκδόσεις Redline, Μόναχο)

(2) Ο Mammon είναι στην καινή διαθήκη η προσωποποίηση του πλούτου.

Ακολουθεί το πρωτότυπο άρθρο:

"Glücklich ohne einen Cent"
BIRGIT BAUMANN
5. Dezember 2013, 05:44
http://derstandard.at/1385169110900/Ohne-einen-Cent---Gluecklich-ohne-Geld

Reisen, leben, wohnen, Familie versorgen - alles ohne einen Cent und sich trotzdem reich fühlen: Wie das geht, macht Raphael Fellmer vor

Diese Turnschuhe! Knallgrün, abgelatscht und mit jener Straßenpatina behaftet, die in Berliner Clubs als schick gilt. Kein Türsteher würde es wagen, Raphael Fellmer abzuweisen. Doch derlei Überlegungen sind dem 30-jährigen Berliner völlig fremd. Die Schuhe schauen so aus, weil er sie vor acht Jahren, als sie schon gebraucht waren, geschenkt bekam und seither viel trägt.

"Alt, aber gut", sagt Fellmer und grinst. Das Gleiche gilt für seine Kleidung, sein Fahrrad, für überhaupt jedes Eigentum, das andere sich teuer erkaufen. Denn er lebt seit drei Jahren ohne Geld. Nicht ohne viel Geld oder gerade noch mit dem Nötigsten, sondern schlicht und einfach ohne einen einzigen Cent. "Ich bin verschont vom Mammon", sagt er, und es klingt völlig normal, gar nicht pathetisch.

Begonnen hat alles vor drei Jahren, nachdem er in Den Haag sein Europastudium abgeschlossen hatte. Fellmer reist mit Freunden per Anhalter nach Mexiko. Er hat kein Geld, kommt aber trotzdem immer weiter. Über den Atlantik nehmen ihn wohlhabende Italiener mit dem Segelboot mit, in Brasilien sitzt er auf alten Lastwagen hinten drauf, er schläft bei der Feuerwehr und in Schulen, von Restaurants nimmt er er das, was ohnehin übrig ist. Im Gegenzug bietet er seine Arbeitskraft an, putzt, räumt auf und repariert.

Nach Berlin kehrte er buchstäblich bereichert zurück - mit seiner schwangeren Freundin Nieves und einem Vorhaben: "Das Leben ohne Geld war so bereichernd, dass ich es auch in Deutschland versuchen wollte."

Reste essen im Restaurant

Leicht ist es anfangs nicht, denn die deutsche Mentalität ist nicht so locker wie jene in Südamerika. "Warum arbeitest du nicht, du fauler Hund", wird er gefragt, wenn er in Restaurants um die Reste bittet, die ohnehin im Mülleimer landen würden.

Doch Fellmer ist überzeugt: In Deutschland herrscht ein solcher Überfluss, eine derartige Verschwendung, dass er, seine Freundin und die mittlerweile zweijährige Tochter Alma auch ohne Geld ihr Auskommen finden. Die jungen Eltern beginnen systematisch Bioläden abzuklappern und Lebensmittel zu "retten". Daraus wird die Bewegung www.lebensmittelretten.de, bei der sich mittlerweile in ganz Deutschland 700 Menschen engagieren. "Foodsaver" holen übriggebliebene Lebensmittel bei Betrieben ab, verteilen sie an Vereine, soziale Projekte und ernähren sich davon auch selbst.

Aussuchen ist dabei nicht immer möglich. Manchmal sitzt Fellmer in seiner bescheidenen, aber kostenlosen Bleibe im Berliner Friedenszentrum Martin-Niemöller-Haus und hätte natürlich Lust auf ein bestimmtest Biojoghurt. Aber wenn gerade dieses nicht gerettet wurde, gibt es eben keines. Dennoch sagt er: "Ich fühle mich nicht in der Verzichtsrolle. Denn ich bin dankbar für alles, was kommt."

Neulich hat er Unmengen Nudeln ergattert. Dann gab es eben tagelang Nudelgerichte. Es ist, sagt Fellmer, alles eine Frage der Herangehensweise. Ob er nicht ein Schmarotzer sei, wird er oft gefragt. Denn schließlich lebe er von dem, was andere erwirtschaftet haben. Das sieht er anders. "Ich nehme ja nur, was ohnehin übrigbleibt. Niemand muss wegen mir auf etwas verzichten", sagt er. Und außerdem hat er ja seine Mission, nämlich Menschen Ressourcenverschwendung vor Augen zu führen.

Mittlerweile ist daraus ein kleines Business geworden. Fellmer tritt in Talkshows auf, hat ein Buch geschrieben, berät Supermärkte, hält Vorträge in Schulen und vor Managern. Natürlich lässt er sich nicht bezahlen. Immerhin nimmt er jetzt Zugtickets an. Denn die Nachfrage ist so groß, dass er die Termine nicht mehr per Fahrrad und per Anhalter schafft.

Eine Botschaft unters Volk zu bringen ist ihm besonders wichtig: "Im Geldstreik zu sein ist ein Praktikum im Fach Menschlichkeit." Zunächst seien zwar viele misstrauisch, wenn er seine Lebensweise erkläre. Doch bei jedem Tauschgeschäft kommt er mit anderen ins Gespräch. Und Fellmer ist überzeugt: "Wenn eine Dienstleistung bloß gegen Geld geboten wird, dann entsteht daraus viel weniger."