Το βράδυ του Αγίου Νικολάου

Ο Άγιος Νικόλαος είναι ένας από τους δημοφιλέστερους άγιους της καθολικής εκκλησίας και η γιορτή του, η 6η Δεκεμβρίου, είναι συνδεδεμένη με πολλά έθιμα. Σε ολόκληρη την Αυστρία και το νότιο Τιρόλο (επίσης όμως και στη Βαυαρία) έρχεται ο άγιος Νικόλαος (Nikolo) το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου (σε ορισμένα μερη την 6η Δεκεμβρίου) μαζί με τους Krampus (βλ. και σχετικό άρθρο της ιστοσελίδας μας) του. Ενώσω ο άγιος Νικόλαος ανταμείβει με δώρα τα παιδιά που ήταν φρόνιμα κατά τη διάρκεια του έτους, ξεχύνονται οι κακοί, διαβολικοί Krampus με αλυσίδες κουδουνίζοντας στους δρόμους και τρομάζουν τα παιδιά που ήταν κακά. Στο Berchtesgaden (1) συνοδεύεται ο άγιος Νικόλαος από ένα Nikoloweibl (2).

Χαρίζοντας δώρα πηγαίνει ο καλοσυνάτος άγιος Νικόλαος, του οποίο το ιστορικό πρότυπο ζούσε τον 4ο αιώνα μ.Χ. στη Μικρά Ασία, με το βαμβακένιο μούσι του, τον επισκοπικό του σκούφο και μπαστούνι από σπίτι σε σπίτι, συνοδευόμενος από τους σκιώδης, φασαριόζους και τρομακτικούς Krampus. Σε ορισμένες περιοχές στέκει στο προσκήνιο η απεικόνιση του αγίου Νικολάου ως ενσάρκωση του καλού, ως επίσκοπος που φέρνει χαρά και ανταμείβει με δώρα και ο Krampus ως ο εκπρόσωπος του κακού και της τιμωρίας παίζει μόνο το ρόλο ενός μέσου εκφοβισμού κατά την ανατροφή των παιδιών – σε άλλες περιοχές εμφανίζεται ο άγιος περισσότερο ανεπαίσθητος και έχει γίνει σχεδόν μια περιθωριακή φιγούρα. Δυστυχώς* έγιναν οι εμφανίσεις των Krampus καθαρό σόου σε ορισμένα μέρη, κάτι που ξεχνά παντελώς τον αρχικό χαρακτήρα του εθίμου.

Το βράδυ του αγίου Νικολάου είναι παραδοσιακά πάνω απ’ όλα μια ημέρα των παιδιών, καθώς ο άγιος Νικόλαος τιμάται εδώ και αιώνες ως ο ευεργέτης των παιδιών. Το έθιμο της ερώτησης στα παιδιά από τον άγιο Νικόλαο, «αν ήταν φρόνιμα και ευσεβή» είναι ένα από τα ουσιαστικότερα σημεία αυτού του εθίμου. Αρχικά, η ημέρα του αγίου Νικολάου ήταν επίσης η ημέρα που ανοίγονταν τα χριστουγεννιάτικα δώρα, κάτι που έχει παραμείνει σε πολλές χώρες ακόμη σήμερα.

Το μοίρασμα των δώρων μετακινήθηκε σε πολλά μέρη στην Άγια Νύχτα (παραμονή Χριστουγέννων) και ο άγιος Νικόλαος αντικαταστάθηκε ως φορέας δώρων από τον μικρό Ιησού. Δυστυχώς* εξελίχθηκε τον 19ο αιώνα το αμερικάνικο έθιμο του Santa Claus (άγιος Βασίλης), η σήμερα παγκοσμίως κυρίαρχη και εμπορική μορφή του αγίου Νικολάου. Οι εκκλησιαστικές ενώσεις προσπαθούν εδώ και αρκετά χρόνια να ξανακάνουν γνωστή τη διαφορά ανάμεσα στον άγιο Νικόλαο και τον Santa Claus.

Επίσης, η φιγούρα του αγίου Νικολάου εδώ και καιρό κατηγοριοποιείται ως μη-σωστή παιδαγωγικά. Ο πιστός του σύντροφος, ο Krampus, επικρίνεται λόγω της ορμητικής φύσης του και της τρομακτικής όψης του, ενώ ο ίδιος (υποτίθεται πως) δε πρέπει πια να επαινεί και σε καμία περίπτωση να κρίνει. Οι παραινέσεις προς τα παιδιά είναι, σύμφωνα με ορισμένους κριτικούς-ψυχολόγους, δουλειά των γονέων και όχι ενός γενειοφόρου άνδρα, που φαίνεται να γνωρίζει τα πάντα για τα παιδιά και μέσω αυτού μπορεί να προκαλεί αισθήματα αδυναμίας στα παιδιά. Με άλλα λόγια: Η τάση πηγαίνει προς έναν άγιο Νικόλαο, ο οποίος παρουσιάζεται αποκλειστικά ως ένας «καλοσυνάτος ηλικιωμένος άνδρας, που φέρνει δώρα».

Petros Ant / afirimeno.com

* γνώμη του συντάκτη του πρωτότυπου άρθρου

(1) κοινότητα των βαυαρικών Άλπεων.
(2) ένα αγόρι ντυμένο με γυναικείο κοστούμι

Ακολουθεί το πρωτότυπο άρθρο:

Nikolausabend

Der Heilige Nikolaus ist einer der populärsten Heiligen der katholischen Kirche, dessen Festtag, der 6. Dezember, mit vielen Bräuchen verbunden ist.

In ganz Österreich und Südtirol (aber auch in Bayern) kommt der Heilige Nikolaus (Nikolo) am Abend des Nikolaustags am 5. Dezember (man­cher orts am 6. De zem ber) mit seinen Krampussen. Während der Nikolaus die Kinder, die das Jahr über brav waren, mit Geschenken belohnt, rasseln die bösen, teufelartigen Krampusse mit Ketten und erschrecken die Kinder, die böse waren. Im Berchtesgadener Land wird der Nikolaus auch von einem "Nikoloweibl" begleitet.

Der Gaben spendende, gütige Heilige Nikolaus, dessen historisches Vorbild im vierten Jahrhundert n. Chr. in Kleinasien lebte, zieht mit wallendem Wattebart, Bischofsmütze und Krummstab von Haus zu Haus und von den finsteren, lärmenden und Angst einflößenden Krampussen begleitet. In manchen Gegenden steht die Darstellung des Nikolaus als Verkörperung des Guten, als Freude bringender, belohnender Bischof im Vordergrund, und der Krampus als Vertreter des Bösen und der Strafe spielt nur die Rolle eines Furchtmittels bei der Kindererziehung, in anderen Orten wirkt der Heilige eher blass und ist fast zu einer Randfigur geworden. Leider wurden die Auftritte der Krampusse mancherorts zur reinen Schau, was den ursprünglichen Charakter des Brauches völlig verdrängt.

Der Nikolausabend ist traditionsgemäß vor allem ein Tag der Kinder, da der Heilige Nikolaus seit Jahrhunderten als Wohltäter der Kinder verehrt wird. Der Brauch der Befragung der Kinder durch den Nikolaus, "ob sie denn auch brav und fromm gewesen seien", ist in diesem Brauch einer der wesentlichen Punkte. Ursprünglich war der Nikolaustag auch der Tag der Weihnachtsbescherung, was er in einigen Ländern auch heute noch geblieben ist.

Erst wegen der negativen Einstellung der Reformatoren zur Heiligenverehrung wurde die Bescherung vielerorts auf den Heiligen Abend verlegt, und Nikolaus als Gabenbringer vom Christkind abgelöst []. Leider hat sich im 19. Jahrhundert der US-amerikanische Brauch um Santa Claus entwickelt, die heute weltweit dominierende und kommerz orientierte Variante des Heiligen Nikolaus. Kirchliche Verbände versuchen seit einigen Jahren, den Unterschied zwischen Nikolaus und Weihnachts­mann wieder bekannt zu machen.

Auch wurde die Figur des Heiligen Nikolaus längst als pädagogisch nicht korrekt eingestuft. Sein treuer Geselle, der Krampus, wird wegen seines ungestümen Wesens und seines Angst einflößenden Auftretens kritisiert, er selbst soll nicht mehr loben und schon gar nicht tadeln. Ermahnungen der Kinder seien, so manche psychologisierende Kritiker, Aufgabe der Eltern und nicht eines bärtigen Mannes, der alles über die Kinder zu wissen scheint, und da­durch bei ihnen Ohnmachtsgefühle auslösen könnte. In anderen Worten: Der Trend geht hin zu einem Nikolaus, der ausschließlich einen "netten alten Mann, der Geschenke bringt" darstellt.
πηγή: mein-oesterreich.info