Το ελληνικό νεκροταφείο στο Σισλί της Κωνσταντινούπολης, το μεγαλύτερο ελληνορθόδοξο κοιμητήριο εκτός ελληνικών συνόρων, ανακαινίστηκε με πρωτοβουλία του Πατριαρχείου και με τη συνδρομή ιδιωτών.
Φωτογραφία: Ο κοιμητηριακός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο νεκροταφείο των Ρωμιών στο Σισλί.
από την "Καθημερινή"
Το πρόσωπο της Κωνσταντινούπολης αλλάζει γοργά, με τα εντατικά σχέδια της πολεοδομικής ανάπλασης του Ερντογάν να καταπίνουν ολόκληρα κεφάλαια του παρελθόντος της. Εξαφανίζονται τα ίχνη των θρησκευτικών μειονοτικών κοινοτήτων που κάποτε άκμασαν, τα μέλη τους έτσι και αλλιώς λιγοστεύουν σήμερα. Η παλαιά αστική τάξη των Λευκών Τούρκων με την ενσυναίσθηση της νοσταλγίας και του κοσμοπολιτισμού υποχωρεί μπροστά στην πληθώρα των εποίκων από την επαρχία. Η Ιστορία ξαναγράφεται σχεδόν από την αρχή, με την απάλειψη εκείνων των τεκμηρίων της παρουσίας των Ρωμιών, των Εβραίων, των Αρμενίων: κατοικίες γκρεμίζονται ή υπόκεινται τις άθλιας αισθητικής «αποκαταστάσεις», παλαιά ονόματα συνοικιών και δρόμων αλλάζουν, εμπορικές επιγραφές ξηλώνονται.
Σε αυτήν τη λαίλαπα του εκσυγχρονισμού, ελάχιστα πράγματα μένουν όρθια. Το κοιμητήριο στο Σισλί, το μεγαλύτερο ελληνορθόδοξο νεκροταφείο εκτός των συνόρων μας, ανθίσταται πεισματικά. Μια μικρή λωρίδα γης, πνιγηρά εναγκαλισμένη από νεότευκτους ουρανοξύστες, σε γειτνίαση με το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο του ισλαμικού κόσμου, το Cevahir, θα ήταν το ιδεώδες «φιλέτο» για κάθε κατασκευαστή. Αυτά τα 40 στρέμματα, ένα εκπληκτικό μουσείο αρχιτεκτονικής και γλυπτικής του χαμένου Ελληνισμού, αποτελούν έναν πολύτιμο θύλακο ρωμιοσύνης. Εκεί, αναπαύονται τα μέλη ιστορικών οικογενειών όπως οι Ζαρίφηδες και οι Μαυροκορδάτοι, εκεί βρίσκονται και τα μνήματα εμπόρων, επιστημόνων, τραπεζιτών, λογίων, καλλιτεχνών που μεγαλούργησαν κατά την περίοδο άνθησης του ελληνικού στοιχείου μετά τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ.
Πριν από τέσσερα χρόνια, ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η δραστήρια κοινότητα Σταυροδρομίου του Πέραν άρχισαν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου: με πρόνοια και αποφασιστικότητα έβαλαν μπροστά την αποκατάσταση και συντήρηση σαράντα ταφικών μνημείων στο Σισλί, που ξεχωρίζουν για την ομορφιά και τη λαμπρότητά τους. Μπορεί να αποτελούν την τελευταία κατοικία ιδιωτών, όμως απηχούν το ίδιο πνεύμα μεγαλείου και αρχοντιάς με άλλα σπουδαία έργα που έγιναν στην Πόλη την ίδια εποχή, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τις αρχές του 20ού: σχολεία, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, φιλανθρωπικοί και αθλητικοί σύλλογοι και εκκλησίες της φιλοπρόοδης ελληνικής κοινότητας.
Ειδικοί τεχνίτες στο μάρμαρο από την Ελλάδα και την Τουρκία φρόντισαν τους κομψούς οικίσκους, που είχαν σε πολλές περιπτώσεις υποστεί όχι μόνον τις φθορές του χρόνου αλλά και τη βεβήλωση. Ειδικά κατά τα Σεπτεμβριανά αλλά και αργότερα, το νεκροταφείο έγινε πολλές φορές στόχος.
Σήμερα, έπειτα από κοπιώδεις και χρονοβόρες εργασίες, τα μνημεία αυτά έχουν αποκατασταθεί πλήρως -όπως διαπιστώνει κανείς και από τις φωτογραφίες- σηματοδοτώντας μια νέα περίοδο για το ρωμαίικο κοιμητήριο που κινδύνευε να πέσει σε λήθη και εγκατάλειψη, παρότι είναι ακόμα σε λειτουργία. Γενναιόδωροι χορηγοί στάθηκαν αρωγοί στο εγχείρημα. Και στα μέσα Ιουνίου, πολλοί εκ των συντελεστών παρευρέθησαν σε μια ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Κολλέγιο Αθηνών. Εκεί προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ «Τότε οι νεκροί πεθαίνουνε, όταν τους λησμονάνε», σε σκηνοθεσία Αγγελικής Αριστομενοπούλου, σενάριο Νίκου Μιχαηλίδη, μουσική Μίμη Πλέσσα και αφήγηση της Σίας Κοσιώνη, που ήταν αφιερωμένο στο Σισλί και στη διάσωσή του. Το «παρών» έδωσε και ο ίδιος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος που δήλωσε ότι αποτελεί χρέος μας να διαφυλάξουμε τα τεκμήρια του πολιτισμού μας, όχι διότι είμαστε προσκολλημένοι σε μια στείρα προγονολατρία, αλλά δεν είναι δυνατόν να διαγράψουμε τους προγόνους μας, να αποκοπούμε από τις ρίζες μας.
της Μαργαρίτας Πουρνάρα
Το πρόσωπο της Κωνσταντινούπολης αλλάζει γοργά, με τα εντατικά σχέδια της πολεοδομικής ανάπλασης του Ερντογάν να καταπίνουν ολόκληρα κεφάλαια του παρελθόντος της. Εξαφανίζονται τα ίχνη των θρησκευτικών μειονοτικών κοινοτήτων που κάποτε άκμασαν, τα μέλη τους έτσι και αλλιώς λιγοστεύουν σήμερα. Η παλαιά αστική τάξη των Λευκών Τούρκων με την ενσυναίσθηση της νοσταλγίας και του κοσμοπολιτισμού υποχωρεί μπροστά στην πληθώρα των εποίκων από την επαρχία. Η Ιστορία ξαναγράφεται σχεδόν από την αρχή, με την απάλειψη εκείνων των τεκμηρίων της παρουσίας των Ρωμιών, των Εβραίων, των Αρμενίων: κατοικίες γκρεμίζονται ή υπόκεινται τις άθλιας αισθητικής «αποκαταστάσεις», παλαιά ονόματα συνοικιών και δρόμων αλλάζουν, εμπορικές επιγραφές ξηλώνονται.
Σε αυτήν τη λαίλαπα του εκσυγχρονισμού, ελάχιστα πράγματα μένουν όρθια. Το κοιμητήριο στο Σισλί, το μεγαλύτερο ελληνορθόδοξο νεκροταφείο εκτός των συνόρων μας, ανθίσταται πεισματικά. Μια μικρή λωρίδα γης, πνιγηρά εναγκαλισμένη από νεότευκτους ουρανοξύστες, σε γειτνίαση με το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο του ισλαμικού κόσμου, το Cevahir, θα ήταν το ιδεώδες «φιλέτο» για κάθε κατασκευαστή. Αυτά τα 40 στρέμματα, ένα εκπληκτικό μουσείο αρχιτεκτονικής και γλυπτικής του χαμένου Ελληνισμού, αποτελούν έναν πολύτιμο θύλακο ρωμιοσύνης. Εκεί, αναπαύονται τα μέλη ιστορικών οικογενειών όπως οι Ζαρίφηδες και οι Μαυροκορδάτοι, εκεί βρίσκονται και τα μνήματα εμπόρων, επιστημόνων, τραπεζιτών, λογίων, καλλιτεχνών που μεγαλούργησαν κατά την περίοδο άνθησης του ελληνικού στοιχείου μετά τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ.
Πριν από τέσσερα χρόνια, ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η δραστήρια κοινότητα Σταυροδρομίου του Πέραν άρχισαν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός φιλόδοξου σχεδίου: με πρόνοια και αποφασιστικότητα έβαλαν μπροστά την αποκατάσταση και συντήρηση σαράντα ταφικών μνημείων στο Σισλί, που ξεχωρίζουν για την ομορφιά και τη λαμπρότητά τους. Μπορεί να αποτελούν την τελευταία κατοικία ιδιωτών, όμως απηχούν το ίδιο πνεύμα μεγαλείου και αρχοντιάς με άλλα σπουδαία έργα που έγιναν στην Πόλη την ίδια εποχή, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι και τις αρχές του 20ού: σχολεία, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, φιλανθρωπικοί και αθλητικοί σύλλογοι και εκκλησίες της φιλοπρόοδης ελληνικής κοινότητας.
Ειδικοί τεχνίτες στο μάρμαρο από την Ελλάδα και την Τουρκία φρόντισαν τους κομψούς οικίσκους, που είχαν σε πολλές περιπτώσεις υποστεί όχι μόνον τις φθορές του χρόνου αλλά και τη βεβήλωση. Ειδικά κατά τα Σεπτεμβριανά αλλά και αργότερα, το νεκροταφείο έγινε πολλές φορές στόχος.
Σήμερα, έπειτα από κοπιώδεις και χρονοβόρες εργασίες, τα μνημεία αυτά έχουν αποκατασταθεί πλήρως -όπως διαπιστώνει κανείς και από τις φωτογραφίες- σηματοδοτώντας μια νέα περίοδο για το ρωμαίικο κοιμητήριο που κινδύνευε να πέσει σε λήθη και εγκατάλειψη, παρότι είναι ακόμα σε λειτουργία. Γενναιόδωροι χορηγοί στάθηκαν αρωγοί στο εγχείρημα. Και στα μέσα Ιουνίου, πολλοί εκ των συντελεστών παρευρέθησαν σε μια ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Κολλέγιο Αθηνών. Εκεί προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ «Τότε οι νεκροί πεθαίνουνε, όταν τους λησμονάνε», σε σκηνοθεσία Αγγελικής Αριστομενοπούλου, σενάριο Νίκου Μιχαηλίδη, μουσική Μίμη Πλέσσα και αφήγηση της Σίας Κοσιώνη, που ήταν αφιερωμένο στο Σισλί και στη διάσωσή του. Το «παρών» έδωσε και ο ίδιος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος που δήλωσε ότι αποτελεί χρέος μας να διαφυλάξουμε τα τεκμήρια του πολιτισμού μας, όχι διότι είμαστε προσκολλημένοι σε μια στείρα προγονολατρία, αλλά δεν είναι δυνατόν να διαγράψουμε τους προγόνους μας, να αποκοπούμε από τις ρίζες μας.
Πηγή: www.kathimerini.gr 02.08.2014
http://www.kathimerini.gr/778506/article/politismos/polh/to-sisli-anapneei-sth-skia-ths-neas-polhs
http://www.kathimerini.gr/778506/article/politismos/polh/to-sisli-anapneei-sth-skia-ths-neas-polhs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου