από την "Καθημερινή"
ΑΝΑΛΥΣΗ
Προ ημερών συμμετείχα σε συνέδριο που διοργάνωσε φοιτητική ένωση με στόχο μια αναθεώρηση της Οικονομικής θεωρίας. Νομίζω πως είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι τα τελευταία χρόνια είδαμε να καταρρέουν θεωρίες σε πολλά επίπεδα. Η επιστήμη των Οικονομικών είχε σαφώς εκτροχιασθεί επί χρόνια, στην πραγματικότητα επί δεκαετίες, με αποτέλεσμα την κρίση. Αλλά η αποτυχία των Οικονομικών οξύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις αμαρτίες των οικονομολόγων που έθεσαν την επιτυχία του κόμματός τους ή την προσωπική τους αναγνώριση πάνω από τον επαγγελματισμό τους. Και το χειρότερο όλων, πως οι ιθύνοντες που χάρασσαν οικονομική πολιτική επέλεγαν να ακούν μόνον ό,τι ήθελαν να ακούν. Αυτή η πολυεπίπεδη αποτυχία και όχι η ανεπάρκεια της Οικονομικής επιστήμης είναι που ευθύνεται για την άθλια κατάσταση των οικονομιών της Δύσης μετά το 2008.
Σχεδόν κανείς δεν προέβλεψε την κρίση του 2008, αλλά αυτό μπορεί να συγχωρηθεί σε έναν περίπλοκο κόσμο. Το επιλήψιμο ήταν η συνηθέστατη πεποίθηση των οικονομολόγων πως δεν μπορούσε να υπάρξει τέτοια κρίση. Ο λόγος ήταν πως είχε κυριαρχήσει μια εξιδανικευμένη θεώρηση του καπιταλισμού που παρουσιάζει τους ανθρώπους ορθολογιστές και τις αγορές σε άψογη λειτουργία. Αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1980, γινόταν όλο και πιο δύσκολο να δημοσιεύσει κανείς σε μεγάλα έντυπα οποιαδήποτε εργασία που να θέτει υπό αμφισβήτηση τα εξιδανικευμένα μοντέλα. Εν ολίγοις αποκλειόταν πλήρως η πιθανότητα παράλογης συμπεριφοράς ή προβληματικής λειτουργίας της αγοράς, με αποτέλεσμα να αποκλείεται η ίδια η πιθανότητα να προκύψει το είδος καταστροφής που έπληξε τον ανεπτυγμένο κόσμο πριν από έξι χρόνια.
Παρ’ όλα αυτά πολλοί οικονομολόγοι εξακολούθησαν να υποστηρίζουν μια πιο ρεαλιστική θεώρηση του κόσμου, ενώ η μακροοικονομική θεωρία, έστω και χωρίς να προβλέπει την κρίση, προέβλεπε με ακρίβεια πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα μετά την εκδήλωση μιας κρίσης. Χαμηλά επιτόκια εν μέσω μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, χαμηλός πληθωρισμός εν μέσω ταχύτατα αυξανόμενης προσφοράς χρήματος και ραγδαία οικονομική συρρίκνωση σε χώρες που εφαρμόζουν λιτότητα, αποτέλεσαν έκπληξη για τους εγκεφάλους που μιλούσαν στην τηλεόραση. Ηταν, όμως, ακριβώς αυτά που προέβλεπαν τα βασικά οικονομικά μοντέλα στις συνθήκες μετά την κρίση.
Μετά την κρίση δεν διαψεύσθηκαν τα οικονομικά μοντέλα, αλλά οι επιφανείς οικονομολόγοι που αρνούνταν να παραδεχθούν το σφάλμα τους. Η συμπεριφορά τους αυτή προκάλεσε, πάντως, σοκ σε πολλούς και προπαντός σε όσους πίστευαν πως υπήρχε πραγματικός διάλογος επί οικονομικών θεμάτων. Μήπως όσοι έχουν την εξουσία θα είχαν κάνει τα ίδια ακριβώς ανεξάρτητα από τη στάση των οικονομολόγων; Αν πιστεύετε πως τα τελευταία πέντε - έξι χρόνια οι ιθύνοντες που χαράσσουν πολιτική παρακολουθούσαν την ορθόδοξη οικονομική θεωρία, απατάσθε. Αντιθέτως έτειναν ευήκοον ους σε όλες τις καινοτόμες, ανορθόδοξες οικονομικές ιδέες, ιδέες που συμβαίνει να είναι εσφαλμένες αλλά που προσφέρουν προσχήματα για να κάνουν αυτό που ήθελαν να κάνουν όσοι χαράσσουν πολιτική.
Η πλειονότητα των οικονομολόγων υποστηρίζει πως η αύξηση των δημοσίων δαπανών σε περίοδο ύφεσης δημιουργεί θέσεις εργασίας, ενώ η μείωσή τους οδηγεί σε απολύσεις. Ωστόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι Ρεπουμπλικανοί στις ΗΠΑ αποφάσισαν να πιστέψουν μια μειονότητα οικονομολόγων που έλεγαν το αντίθετο. Καμία θεωρία και κανένα ιστορικό στοιχείο δεν δικαιολογούν αυτόν τον πανικό για τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, αλλά οι πολιτικοί επέλεξαν να πανικοβληθούν επικαλούμενοι έρευνες που δεν είχαν διασταυρωθεί και απεδείχθησαν εσφαλμένες.
Το μεγάλο πρόβλημα με την οικονομική πολιτική δεν είναι, πάντως, ότι τα συμβατικά οικονομικά δεν μας δίνουν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουμε. Στην πραγματικότητα, ο κόσμος θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση αν η πολιτική λάμβανε υπόψη της τις βασικές αρχές των Οικονομικών που διδάσκονται στα πρώτα έτη του πανεπιστημίου.
Σχεδόν κανείς δεν προέβλεψε την κρίση του 2008, αλλά αυτό μπορεί να συγχωρηθεί σε έναν περίπλοκο κόσμο. Το επιλήψιμο ήταν η συνηθέστατη πεποίθηση των οικονομολόγων πως δεν μπορούσε να υπάρξει τέτοια κρίση. Ο λόγος ήταν πως είχε κυριαρχήσει μια εξιδανικευμένη θεώρηση του καπιταλισμού που παρουσιάζει τους ανθρώπους ορθολογιστές και τις αγορές σε άψογη λειτουργία. Αρχής γενομένης από τη δεκαετία του 1980, γινόταν όλο και πιο δύσκολο να δημοσιεύσει κανείς σε μεγάλα έντυπα οποιαδήποτε εργασία που να θέτει υπό αμφισβήτηση τα εξιδανικευμένα μοντέλα. Εν ολίγοις αποκλειόταν πλήρως η πιθανότητα παράλογης συμπεριφοράς ή προβληματικής λειτουργίας της αγοράς, με αποτέλεσμα να αποκλείεται η ίδια η πιθανότητα να προκύψει το είδος καταστροφής που έπληξε τον ανεπτυγμένο κόσμο πριν από έξι χρόνια.
Παρ’ όλα αυτά πολλοί οικονομολόγοι εξακολούθησαν να υποστηρίζουν μια πιο ρεαλιστική θεώρηση του κόσμου, ενώ η μακροοικονομική θεωρία, έστω και χωρίς να προβλέπει την κρίση, προέβλεπε με ακρίβεια πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα μετά την εκδήλωση μιας κρίσης. Χαμηλά επιτόκια εν μέσω μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, χαμηλός πληθωρισμός εν μέσω ταχύτατα αυξανόμενης προσφοράς χρήματος και ραγδαία οικονομική συρρίκνωση σε χώρες που εφαρμόζουν λιτότητα, αποτέλεσαν έκπληξη για τους εγκεφάλους που μιλούσαν στην τηλεόραση. Ηταν, όμως, ακριβώς αυτά που προέβλεπαν τα βασικά οικονομικά μοντέλα στις συνθήκες μετά την κρίση.
Μετά την κρίση δεν διαψεύσθηκαν τα οικονομικά μοντέλα, αλλά οι επιφανείς οικονομολόγοι που αρνούνταν να παραδεχθούν το σφάλμα τους. Η συμπεριφορά τους αυτή προκάλεσε, πάντως, σοκ σε πολλούς και προπαντός σε όσους πίστευαν πως υπήρχε πραγματικός διάλογος επί οικονομικών θεμάτων. Μήπως όσοι έχουν την εξουσία θα είχαν κάνει τα ίδια ακριβώς ανεξάρτητα από τη στάση των οικονομολόγων; Αν πιστεύετε πως τα τελευταία πέντε - έξι χρόνια οι ιθύνοντες που χαράσσουν πολιτική παρακολουθούσαν την ορθόδοξη οικονομική θεωρία, απατάσθε. Αντιθέτως έτειναν ευήκοον ους σε όλες τις καινοτόμες, ανορθόδοξες οικονομικές ιδέες, ιδέες που συμβαίνει να είναι εσφαλμένες αλλά που προσφέρουν προσχήματα για να κάνουν αυτό που ήθελαν να κάνουν όσοι χαράσσουν πολιτική.
Η πλειονότητα των οικονομολόγων υποστηρίζει πως η αύξηση των δημοσίων δαπανών σε περίοδο ύφεσης δημιουργεί θέσεις εργασίας, ενώ η μείωσή τους οδηγεί σε απολύσεις. Ωστόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες και οι Ρεπουμπλικανοί στις ΗΠΑ αποφάσισαν να πιστέψουν μια μειονότητα οικονομολόγων που έλεγαν το αντίθετο. Καμία θεωρία και κανένα ιστορικό στοιχείο δεν δικαιολογούν αυτόν τον πανικό για τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, αλλά οι πολιτικοί επέλεξαν να πανικοβληθούν επικαλούμενοι έρευνες που δεν είχαν διασταυρωθεί και απεδείχθησαν εσφαλμένες.
Το μεγάλο πρόβλημα με την οικονομική πολιτική δεν είναι, πάντως, ότι τα συμβατικά οικονομικά δεν μας δίνουν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουμε. Στην πραγματικότητα, ο κόσμος θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση αν η πολιτική λάμβανε υπόψη της τις βασικές αρχές των Οικονομικών που διδάσκονται στα πρώτα έτη του πανεπιστημίου.
Πηγή: www.kathimerini.gr 16.09.2014
http://www.kathimerini.gr/783999/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/epistrofh-sta-vasika-oikonomika
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου