από "Το Βήμα"
Σε μια εποχή που οι γεωστρατηγικές ισορροπίες κλονίζονται, ιδίως στην πολύπαθη Μέση Ανατολή, αλλά και στις «τεκτονικές πλάκες» που χωρίζουν τη Γηραιά Ηπειρο από τη Ρωσία, η προσφυγή στον αναλυσιακό λόγο των ειδικών έχει βαρύνουσα σημασία. Πόσω μάλλον όταν μιλάμε για έναν έγκυρο ακαδημαϊκό δάσκαλο, τον Αμερικανό Στίβεν Γουόλτ, καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το περιοδικό «Foreign Policy» ζήτησε από τον Γουόλτ την άποψή του - τρόπον τινά, την «προφητεία» του - για μια σειρά ανοιχτές πληγές στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις. Ακολουθούν οι απαντήσεις του στα μεγαλύτερα ερωτήματα για τα προβλήματα που κατά γενική ομολογία αντιμετωπίζει ο πλανήτης σήμερα.
Θα προκύψει συμφωνία για την Ουκρανία;
Η κρίση στην Ουκρανία είναι μια κολοσσιαία αποτυχία της διπλωματίας, με τις ευθύνες να βαραίνουν όλες τις πλευρές. Θύμα είναι ο άτυχος λαός της Ουκρανίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόκληση της κρίσης, κυρίως αποτυγχάνοντας να προβλέψουν ότι η Ρωσία θα απαντούσε δυναμικά σε αυτό που οι ηγέτες της θεώρησαν σταδιακή προσπάθεια ενσωμάτωσης της Ουκρανίας στους δυτικούς θεσμούς. Δεν χρειάζεται κανείς να εγκρίνει την αντίδραση της Ρωσίας για να αναγνωρίσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να την είχαν προβλέψει. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους απάντησαν με τον γνωστό τρόπο: ενισχύοντας τις κυρώσεις και περιμένοντας από τη Μόσχα να υποχωρήσει και να τους δώσει ό,τι ήθελαν. Δυστυχώς αυτή η προσέγγιση δεν αναγνωρίζει ότι η Μόσχα έχει βάσιμους λόγους να ενδιαφέρεται για τις περιοχές στα σύνορά της και έχει ακόμη ισχυρά χαρτιά για να παίξει. Οι κυρώσεις έχουν προκαλέσει ζημιά αλλά ο Πούτιν και τις περίμενε και διατίθεται να πληρώσει το τίμημα. Στο μεταξύ οι κυρώσεις δεν βοηθάνε την επιβαρημένη ευρωπαϊκή οικονομία και η Ουκρανία πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Οπότε το ερώτημα είναι: Θα ενδιαφερθεί κανείς σοβαρά για την πραγματική διπλωματία κάνοντας στον Πούτιν μια πρόταση που θα είναι δύσκολο να αρνηθεί; Αντί να φτιάχνουν περισσότερες βάσεις στην Ανατολική Ευρώπη, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα πρέπει να εργαστούν για μια συμφωνία που θα διασφαλίζει ότι η Ουκρανία θα λειτουργεί ως ουδέτερο κράτος που θα διαμεσολαβεί μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι μέλος του ΝΑΤΟ (επειδή οι Ουκρανοί επιθυμούν να είναι μέλη, δεν σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να τους δεχθεί). Η «φινλανδοποίηση» της Ουκρανίας μπορεί να μην είναι η ιδανική λύση αλλά είναι καλύτερη από το να παρακολουθούμε τη χώρα να καταστρέφεται.
Θα επιχειρήσει κάποιος ηγέτης στο Ισραήλ ή στην Παλαιστίνη κάτι διαφορετικό από όσα έχουμε ήδη δει;
Ο τελευταίος πόλεμος στη Γάζα είναι ένα deja vu: περισσότεροι άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεγαλύτερη ζημιά προκλήθηκε στον φυλακισμένο λαό της Γάζας, ο ισραηλινός στρατός έχασε πάνω από 60 στρατιώτες (υπερδιπλάσιος αριθμός σε σχέση με τους πολίτες που έχασαν τη ζωή τους από τις ρουκέτες από τη Γάζα τα τελευταία πέντε χρόνια) και η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός δεν άλλαξε κάτι ουσιαστικό. Κανείς όμως που έχει την εξουσία δεν μπορεί να σκεφθεί κάτι πέρα από τις άκαμπτες πολιτικές του: ούτε το Ισραήλ ούτε η Χαμάς ούτε η Παλαιστινιακή Αρχή. Και σίγουρα όχι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ωσπου όλοι αυτοί να υιοθετήσουν διαφορετική προσέγγιση θα δούμε επανάληψη των γεγονότων σε μερικούς μήνες ή χρόνια.
Πού θα χαραχθούν τα σύνορα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, από τη Βόρεια Αφρική έως το Ιράκ;
Υπάρχουν σοβαροί λόγοι που τα υπάρχοντα σύνορα παραμένουν, ακόμη και αν δεν αντανακλούν τα φυλετικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά σύνορα. Ο ένας λόγος είναι η απλή σύνεση: αν αρχίσεις να επανασχεδιάζεις τον χάρτη, είναι δύσκολο να γνωρίζεις πού θα σταματήσει αυτή η διαδικασία και έτσι οι ελίτ έχουν κάθε κίνητρο να διατηρήσουν τις υπάρχουσες διευθετήσεις, όσο ελαττωματικές και αν είναι. Ακόμη και έτσι, είναι δύσκολο να παρακολουθούμε όσα συμβαίνουν σήμερα στη Μέση Ανατολή και να πιστεύουμε ότι τα σύνορα δεν θα είναι διαφορετικά σε μερικά χρόνια από σήμερα. Η Λιβύη μπορεί να διαλυθεί εντελώς. Τα σύνορα της βρετανογαλλικής Συμφωνίας Σάικς - Πικό του 1916 μπορεί να καταλήξουν στο καλάθι των αχρήστων της Ιστορίας και να αντικατασταθούν από ένα αλεβίτικο κράτος, μια ριζοσπαστική σουνιτική κοινότητα στην Ανατολική Συρία/Δυτικό Ιράκ και ένα πραγματικά ανεξάρτητο Κουρδιστάν.
Θα υπάρξει συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
Αν ο Ομπάμα θέλει να φύγει από τον Λευκό Οίκο με τουλάχιστον ένα χειροπιαστό επίτευγμα, μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν που θα ανοίγει την πόρτα για μια πιο εποικοδομητική συνεργασία με την Τεχεράνη, είναι η ευκαιρία του. Τα καλά νέα: η άνοδος του Ισλαμικού Κράτους έδωσε στο Ιράν και στις ΗΠΑ έναν επιπρόσθετο λόγο για να συνεργαστούν. Τα κακά νέα: υπάρχουν ακόμη σημαντικές διαφορές στις θέσεις των δύο πλευρών, εν μέρει επειδή σκληροπυρηνικοί ακόμη επηρεάζουν τις πολιτικές τους και επειδή οι ουσιαστικοί στρατηγικοί στόχοι τους έρχονται σε αντίθεση. Επιπλέον τα γεγονότα σε Ιράκ, Αφγανιστάν και Ουκρανία έχουν κάνει τον Ομπάμα να μοιάζει ανίσχυρος.
Θα καταλήξουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σε μια καλύτερη προσέγγιση στο θέμα της αντιμετώπισης του εξτρεμισμού;
Η τρομοκρατία μας συνοδεύει εδώ και πολλά χρόνια, αλλά είναι κάτι λιγότερο από 15 χρόνια που κυριαρχεί στον σχεδιασμό της πολιτικής για την εθνική ασφάλεια. Εχουν περάσει 20 χρόνια από την εμφάνιση της Αλ Κάιντα και 13 από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και παρ' όλα αυτά δεν έχουμε καταφέρει να δούμε το πρόβλημα στις πραγματικές διαστάσεις του, πόσω μάλλον να καταλήξουμε σε μια στρατηγική για την ελαχιστοποίησή του. Η απομάκρυνση τυράννων όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν και ο Μοαμάρ Καντάφι από την εξουσία είχε εκρηκτικές συνέπειες και η αποστολή δυτικών δυνάμεων στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν απλά ενίσχυσε τη ρητορική των τζιχαντιστών για διαρκή ανάμειξη απίστων στα εσωτερικά τους. Τι μπορούν οι ΗΠΑ να κάνουν πέρα από το να στέλνουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη όπου αυτά μπορούν να φτάσουν; Και πιο σημαντικό: Θα πάψει η αμερικανική ηγεσία να βλέπει κάθε ριζοσπαστική οργάνωση ως τη μεγαλύτερη απειλή που έχει αντιμετωπίσει ποτέ;
Θα ανακάμψει ποτέ η Ευρώπη;
Πριν από περίπου έναν χρόνο σημειώθηκε ένα σύντομο ξέσπασμα αισιοδοξίας καθώς η ευρωζώνη κατάφερε κάποια ισχνή οικονομική ανάπτυξη, αλλά τώρα η γαλλική οικονομία βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση και ακόμη και η γερμανική συρρικνώθηκε το τελευταίο τετράμηνο. Γι' αυτό εξάλλου και δεν ήταν και η πλέον κατάλληλη περίοδος για να επιβληθούν σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία. Η θέση της Σκωτίας στη Βρετανία είναι αμφίβολη αλλά και η συμμετοχή της Αγγλίας στην Ευρώπη. Εβραίοι εγκαταλείπουν την Ευρώπη για το Ισραήλ εξαιτίας της ανόδου του αντισημιτισμού. Θυμάστε που κάποιοι υπεραισιόδοξοι φιλοευρωπαϊστές έλεγαν ότι η ΕΕ θα γινόταν μια παγκόσμια υπερδύναμη, βασισμένη στη δημοκρατία, στο κράτος δικαίου και στη δύναμη των πολιτών; Σήμερα το ερώτημα είναι πλέον αν η Ευρώπη θα μπορέσει να διατηρήσει κάποιο είδος ενότητας, αν θα μπορέσει να ανακτήσει τμήμα της οικονομικής της ευρωστίας και αν θα αποφύγει τη γεωπολιτική αποδυνάμωσή της.
Πηγή: www.tovima.gr 02.09.2014
Σχετική ανάρτηση (για τη Συμφωνία Σάικς - Πικό):
Το ιστορικό πρότυπο του Λιβάνου και στο Ιράκ και στη Συρία
Η κρίση στην Ουκρανία είναι μια κολοσσιαία αποτυχία της διπλωματίας, με τις ευθύνες να βαραίνουν όλες τις πλευρές. Θύμα είναι ο άτυχος λαός της Ουκρανίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόκληση της κρίσης, κυρίως αποτυγχάνοντας να προβλέψουν ότι η Ρωσία θα απαντούσε δυναμικά σε αυτό που οι ηγέτες της θεώρησαν σταδιακή προσπάθεια ενσωμάτωσης της Ουκρανίας στους δυτικούς θεσμούς. Δεν χρειάζεται κανείς να εγκρίνει την αντίδραση της Ρωσίας για να αναγνωρίσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να την είχαν προβλέψει. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους απάντησαν με τον γνωστό τρόπο: ενισχύοντας τις κυρώσεις και περιμένοντας από τη Μόσχα να υποχωρήσει και να τους δώσει ό,τι ήθελαν. Δυστυχώς αυτή η προσέγγιση δεν αναγνωρίζει ότι η Μόσχα έχει βάσιμους λόγους να ενδιαφέρεται για τις περιοχές στα σύνορά της και έχει ακόμη ισχυρά χαρτιά για να παίξει. Οι κυρώσεις έχουν προκαλέσει ζημιά αλλά ο Πούτιν και τις περίμενε και διατίθεται να πληρώσει το τίμημα. Στο μεταξύ οι κυρώσεις δεν βοηθάνε την επιβαρημένη ευρωπαϊκή οικονομία και η Ουκρανία πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Οπότε το ερώτημα είναι: Θα ενδιαφερθεί κανείς σοβαρά για την πραγματική διπλωματία κάνοντας στον Πούτιν μια πρόταση που θα είναι δύσκολο να αρνηθεί; Αντί να φτιάχνουν περισσότερες βάσεις στην Ανατολική Ευρώπη, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα πρέπει να εργαστούν για μια συμφωνία που θα διασφαλίζει ότι η Ουκρανία θα λειτουργεί ως ουδέτερο κράτος που θα διαμεσολαβεί μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα είναι μέλος του ΝΑΤΟ (επειδή οι Ουκρανοί επιθυμούν να είναι μέλη, δεν σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να τους δεχθεί). Η «φινλανδοποίηση» της Ουκρανίας μπορεί να μην είναι η ιδανική λύση αλλά είναι καλύτερη από το να παρακολουθούμε τη χώρα να καταστρέφεται.
Θα επιχειρήσει κάποιος ηγέτης στο Ισραήλ ή στην Παλαιστίνη κάτι διαφορετικό από όσα έχουμε ήδη δει;
Ο τελευταίος πόλεμος στη Γάζα είναι ένα deja vu: περισσότεροι άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεγαλύτερη ζημιά προκλήθηκε στον φυλακισμένο λαό της Γάζας, ο ισραηλινός στρατός έχασε πάνω από 60 στρατιώτες (υπερδιπλάσιος αριθμός σε σχέση με τους πολίτες που έχασαν τη ζωή τους από τις ρουκέτες από τη Γάζα τα τελευταία πέντε χρόνια) και η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός δεν άλλαξε κάτι ουσιαστικό. Κανείς όμως που έχει την εξουσία δεν μπορεί να σκεφθεί κάτι πέρα από τις άκαμπτες πολιτικές του: ούτε το Ισραήλ ούτε η Χαμάς ούτε η Παλαιστινιακή Αρχή. Και σίγουρα όχι οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ωσπου όλοι αυτοί να υιοθετήσουν διαφορετική προσέγγιση θα δούμε επανάληψη των γεγονότων σε μερικούς μήνες ή χρόνια.
Πού θα χαραχθούν τα σύνορα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, από τη Βόρεια Αφρική έως το Ιράκ;
Υπάρχουν σοβαροί λόγοι που τα υπάρχοντα σύνορα παραμένουν, ακόμη και αν δεν αντανακλούν τα φυλετικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά σύνορα. Ο ένας λόγος είναι η απλή σύνεση: αν αρχίσεις να επανασχεδιάζεις τον χάρτη, είναι δύσκολο να γνωρίζεις πού θα σταματήσει αυτή η διαδικασία και έτσι οι ελίτ έχουν κάθε κίνητρο να διατηρήσουν τις υπάρχουσες διευθετήσεις, όσο ελαττωματικές και αν είναι. Ακόμη και έτσι, είναι δύσκολο να παρακολουθούμε όσα συμβαίνουν σήμερα στη Μέση Ανατολή και να πιστεύουμε ότι τα σύνορα δεν θα είναι διαφορετικά σε μερικά χρόνια από σήμερα. Η Λιβύη μπορεί να διαλυθεί εντελώς. Τα σύνορα της βρετανογαλλικής Συμφωνίας Σάικς - Πικό του 1916 μπορεί να καταλήξουν στο καλάθι των αχρήστων της Ιστορίας και να αντικατασταθούν από ένα αλεβίτικο κράτος, μια ριζοσπαστική σουνιτική κοινότητα στην Ανατολική Συρία/Δυτικό Ιράκ και ένα πραγματικά ανεξάρτητο Κουρδιστάν.
Θα υπάρξει συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
Αν ο Ομπάμα θέλει να φύγει από τον Λευκό Οίκο με τουλάχιστον ένα χειροπιαστό επίτευγμα, μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν που θα ανοίγει την πόρτα για μια πιο εποικοδομητική συνεργασία με την Τεχεράνη, είναι η ευκαιρία του. Τα καλά νέα: η άνοδος του Ισλαμικού Κράτους έδωσε στο Ιράν και στις ΗΠΑ έναν επιπρόσθετο λόγο για να συνεργαστούν. Τα κακά νέα: υπάρχουν ακόμη σημαντικές διαφορές στις θέσεις των δύο πλευρών, εν μέρει επειδή σκληροπυρηνικοί ακόμη επηρεάζουν τις πολιτικές τους και επειδή οι ουσιαστικοί στρατηγικοί στόχοι τους έρχονται σε αντίθεση. Επιπλέον τα γεγονότα σε Ιράκ, Αφγανιστάν και Ουκρανία έχουν κάνει τον Ομπάμα να μοιάζει ανίσχυρος.
Θα καταλήξουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σε μια καλύτερη προσέγγιση στο θέμα της αντιμετώπισης του εξτρεμισμού;
Η τρομοκρατία μας συνοδεύει εδώ και πολλά χρόνια, αλλά είναι κάτι λιγότερο από 15 χρόνια που κυριαρχεί στον σχεδιασμό της πολιτικής για την εθνική ασφάλεια. Εχουν περάσει 20 χρόνια από την εμφάνιση της Αλ Κάιντα και 13 από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και παρ' όλα αυτά δεν έχουμε καταφέρει να δούμε το πρόβλημα στις πραγματικές διαστάσεις του, πόσω μάλλον να καταλήξουμε σε μια στρατηγική για την ελαχιστοποίησή του. Η απομάκρυνση τυράννων όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν και ο Μοαμάρ Καντάφι από την εξουσία είχε εκρηκτικές συνέπειες και η αποστολή δυτικών δυνάμεων στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν απλά ενίσχυσε τη ρητορική των τζιχαντιστών για διαρκή ανάμειξη απίστων στα εσωτερικά τους. Τι μπορούν οι ΗΠΑ να κάνουν πέρα από το να στέλνουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη όπου αυτά μπορούν να φτάσουν; Και πιο σημαντικό: Θα πάψει η αμερικανική ηγεσία να βλέπει κάθε ριζοσπαστική οργάνωση ως τη μεγαλύτερη απειλή που έχει αντιμετωπίσει ποτέ;
Θα ανακάμψει ποτέ η Ευρώπη;
Πριν από περίπου έναν χρόνο σημειώθηκε ένα σύντομο ξέσπασμα αισιοδοξίας καθώς η ευρωζώνη κατάφερε κάποια ισχνή οικονομική ανάπτυξη, αλλά τώρα η γαλλική οικονομία βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση και ακόμη και η γερμανική συρρικνώθηκε το τελευταίο τετράμηνο. Γι' αυτό εξάλλου και δεν ήταν και η πλέον κατάλληλη περίοδος για να επιβληθούν σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία. Η θέση της Σκωτίας στη Βρετανία είναι αμφίβολη αλλά και η συμμετοχή της Αγγλίας στην Ευρώπη. Εβραίοι εγκαταλείπουν την Ευρώπη για το Ισραήλ εξαιτίας της ανόδου του αντισημιτισμού. Θυμάστε που κάποιοι υπεραισιόδοξοι φιλοευρωπαϊστές έλεγαν ότι η ΕΕ θα γινόταν μια παγκόσμια υπερδύναμη, βασισμένη στη δημοκρατία, στο κράτος δικαίου και στη δύναμη των πολιτών; Σήμερα το ερώτημα είναι πλέον αν η Ευρώπη θα μπορέσει να διατηρήσει κάποιο είδος ενότητας, αν θα μπορέσει να ανακτήσει τμήμα της οικονομικής της ευρωστίας και αν θα αποφύγει τη γεωπολιτική αποδυνάμωσή της.
Πηγή: www.tovima.gr 02.09.2014
http://www.tovima.gr/world/article/?aid=627666
Σχετική ανάρτηση (για τη Συμφωνία Σάικς - Πικό):
Το ιστορικό πρότυπο του Λιβάνου και στο Ιράκ και στη Συρία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου