Το τέλος του καπιταλισμού (Μέρος 1ο)

Ο οικονομολόγος Jeremy Rifkin αρέσκεται σε μεγάλες θέσεις και τώρα ανακοινώνει την πτώση του καπιταλισμού και την έναρξη μιας σοσιαλιστικής κοινότητας. 
Αυτό ακούγεται σαν μια ελαφρόμυαλη ουτοπία. Είναι όμως;

Χρειάστηκε καιρός μέχρι το μέλλον να μοιάζει με αυτό που κάποτε φανταστήκαμε, ένας κόσμος γεμάτος με βοηθητικά ρομπότ και μηχανήματα που εκπληρώνουν τις επιθυμίες μας - ένας κόσμος λοιπόν, στον οποίο δεν ελέγχουμε μόνο τα μηδενικά και τους άσους, αλλά και πράγματα φτιαγμένα από ξύλο και ατσάλι και πέτρα ή τουλάχιστον από πλαστικό.

Επί του παρόντος όμως δεν περνά πλέον ούτε μια μέρα, στην οποία δε θα ακούσουμε μία νέα είδηση-θαύμα από το λεγόμενο "Ιντερνετ των πραγμάτων" (1), από έξυπνα σπίτια και αυτοκίνητα που οδηγούνται από μόνα τους, μπλουζάκια που ελέγχουν τον ύπνο μας και αυτοκόλλητα που μετρούν τον παλμό μας, από ψυγεία που παραγγέλνουν γάλα όταν αυτό τελειώσει ή δωμάτια που ανακατασκευάζονται με μερικές κινήσεις του χεριού.

Ακόμη και αυτή την εβδομάδα (13/9/2014) επεκτάθηκε το φουτουριστικό πάρκο των μηχανών ξανά κατά δύο εντυπωσιακές καινοτομίες. Για το χαριτωμένο ρολόι χειρός από την Apple, αυτή την μηχανή πειθαρχίας που παρουσιάστηκε ως ακίνδυνο μοδάτο αξεσουάρ, ενδέχεται εντωμεταξύ να έχουν ακούσει και άνθρωποι χωρίς smartphone.

Απεναντίας απίστευτα λίγη προσοχή έλαβε ένα όνειρο των ανθρώπων, το οποίο ΔΕΝ βγήκε από τη γραμμή παραγωγής χθές (12/9/2014) σε μια βιομηχανική έκθεση στο Σικάγο: Το "Strati", το πρώτο αυτοκίνητο από τρισδιάστατο εκτυπωτή. Η αμερικανική εταιρεία Local Motors κατασκεύασε το διθέσιο Buggy εντός μιας βδομάδας με κεντρικό κομμάτι ένα πλαίσιο από μίγμα άνθρακα και πλαστικού που στεγνώνει γρήγορα, εφαρμόζοντας στρώση μετά από στρώση από έναν τεράστιο τρισδιάστατο εκτυπωτή.

Το "Strati" είναι το αντί-μοντέλο του ρολογιού της apple, σχεδιασμένο από έναν ιταλό ερασιτέχνη επιλεγμένο από το πλήθος, ένα ας πούμε δημοκρατικά δημιουργημένο Volkswagen. Και φυσικά μπορεί κανείς να διακομωδήσει πως φαίνεται και ως τέτοιο. Η ενδιαφέρουσα ερώτηση είναι όμως, γιατί εξακολουθεί ακόμη να έχει καθίσματα. Για να βγάλει ο εκτυπωτής ένα αμάξι δίχως θέση οδηγού, θα χρειαζόταν κανείς απλώς ένα διαφορετικό πρόγραμμα. 

Η προβλεφθήσα "Οικονομία του διαμοιρασμού"

Πως όλες αυτές οι νέες συσκευές αλλάζουν τον κόσμο, συνδεδεμένες με ένα γιγαντιαίο δίκτυο, τι κάνουν με τους χρήστες τους, οι οποίου αναλύονται και βελτιστοποιούνται αδιάκοπα και ακόμη με εκείνους που πιστεύουν ότι μπορούν να απέχουν από τις αλλαγές όταν δεν τις χρησιμοποιούν - για αυτά δε μπορούμε να κάνουμε τόσο γρήγορα υποθέσεις, για το πως θα γίνει η αλλαγή πραγματικότητα.

Ενώ ακόμη κανείς αναρωτιέται, ποιός φοράει εθελοντικά έναν ηλεκτρονικό κοριό, ο οποίος στέλνει τον παλμό του σε ένα μεγάλο όμιλο επιχειρήσεων, οι αναλυτές των αγορών προβλέπουν 60 εκατομμύρια αγοραστές. Και 26 δισεκατομμύρια συσκευές, οι οποίες θα συνδεθούν με το ιντερνετ μέχρι το έτος 2020. Τι σημαίνει αυτό για την οικονομία, συνοψίζουν οι αναλυτές της Gartner, οι οποίοι διερεύνησαν αυτόν τον αριθμό: "Δισεκατομμύρια πράγματα, Τρισεκατομμύρια δολλάρια."

Περίπου εδώ όμως είναι το σημείο, στο οποίο συγκρούονται μεταξύ τους οι γνωστές ουτοπίες περί ψηφιακού μέλλοντος. Δεν χρειάζεται για την ακρίβεια καν να έχει κριτική στάση κανείς, για να αμφισβητεί τις οικονομικές δυνατότητες που προσφέρει το Ίντερνετ των πραγμάτων. Αρκεί να παρουσιάσει κανείς ελάχιστα το ρολόι της Apple και να οδηγήσει τις οικονομικές εξελίξεις σε ακραία μεγέθη.

Για την ακρίβεια η ερώτηση εάν οι υποσχέσεις για μια κοινωνική παγκόσμια κοινότητα, χωρίς την οποία δεν βγαίνει καμία διαφήμιση από το Silicon Valley, ίσως γίνουν πραγματικότητα και έτσι δώσουν τέλος σε όλες τις ωραίες φαντασιώσεις περί κέρδους, απαντάται από όλο και περισσότερους ανθρώπους με "ναι". "Οικονομία του διαμοιρασμού" λέγεται ο όρος, υπό τον οποίο κυκλοφορεί αυτό το όραμα και δεν είναι πλέον μόνο οι εσωστρεφής σπιτόγατοι που πιστεύουν σε αυτήν.

(1) Όρος που περιγράφει ουσιαστικά ότι οι προσωπικοί υπολογιστές σιγά-σιγά αντικαθιστούνται από διάφορες άλλες "έξυπνες" συσκευές.

πηγή: Frankfurter Allgemeine Zeitung