"Μια εύστοχη γελοιογραφία πρέπει να πηγαίνει τον αναγνώστη ένα βήμα παρακάτω. Να μη μένει στο «νοούμενο», αλλά να τον οδηγεί στο υπονοούμενο. Να τον αφυπνεί, να τον ωθεί, ακόμα και αν δεν γνωρίζει το θέμα, να ψάξει την είδηση". Αυτή είναι και η δύναμή της, όπως αναφέρει ο γνωστός γελοιογράφος Βαγγέλης Παπαβασιλείου*, απαντώντας σε σχετική ερώτηση στο aksioprepeiakantoxh.com:
1. Θυμάστε πότε και ποιο ήταν το πρώτο σας σκίτσο για το οποίο νιώσατε… υπερήφανος;
Δεν ξέρω αν είμαι ο πιο κατάλληλος να κρίνω τη δουλειά μου, άσε που δεν είναι λίγες οι φορές, που στις εκτιμήσεις μου για τα σκίτσα μου πέφτω έξω. Το στοίχημα κάθε φορά είναι, όταν αφήνεις τα μολύβια σου κάτω, να νιώθεις ότι έχεις δώσει το 100% του εαυτού σου. Αν μάλιστα η δουλειά σου τύχει και ευρύτερης αποδοχής, τότε η ικανοποίηση είναι διπλή.
Σίγουρα δεν πρόκειται να ξεχάσω το πρώτο μου σκίτσο που δημοσιεύτηκε το 1998 στην εφημερίδα «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ». Όχι γιατί επρόκειτο για κάτι πραγματικά σπουδαίο, αλλά για όλη τη λαχτάρα, την ανασφάλεια και την προσδοκία που έκρυβε, αφού ήταν αυτό που σηματοδότησε την αφετηρία της επαγγελματικής μου πορείας στο χώρο.
2. Πόση ώρα μπορεί να απαιτήσει ένα σκίτσο από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την τελική απεικόνισή της;
Η στιγμή που ξεκινώ τις πρώτες γραμμές με το μολύβι μου, είναι η αγαπημένη μου, γιατί αυτό, κατά κανόνα, σημαίνει ότι έχω ξεμπερδέψει με την υπόθεση της έμπνευσης. Και όταν λέω «έμπνευση» δεν εννοώ μόνο την αρχική ιδέα, που είναι συχνά αφηρημένη και θολή ως πρώτη ύλη, αλλά και την επεξεργασία της. Το στήσιμο, η σκηνοθεσία, η «αφαίρεση», οι λεζάντες (αν υπάρχουν) και η σύνθεση όλων αυτών σε συγκεκριμένο χώρο και διαστάσεις, είναι ένα από τα πιο απαιτητικά κομμάτια αυτής της δουλειάς. Το σκίτσο πρώτα «χτίζεται» στο μυαλό και μετά αποτυπώνεται στο χαρτί.
Ο χρόνος που απαιτείται από κει κι έπειτα εξαρτάται από τη θεματολογία και τη λεπτομέρεια του σκίτσου. Μπορεί να ξεκινήσει από μία ώρα για μια απλή γελοιογραφία και να φτάσει τις τρεις και τις τέσσερεις για πιο σύνθετα σκίτσα που απαιτούν π.χ. πολύπλοκα backround, «ρεαλιστικές» απεικονίσεις προσώπων, χώρων, ενδυμασιών ή ιστορικών περιόδων κτλ.
3. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η γελοιογραφική έμπνευση σε καθημερινή βάση;
Τη διαδικασία της έμπνευσης, την αντιλαμβάνομαι, κάθε φορά, σαν ένα μικρό τοκετό, χωρίς υπερηχογράφημα. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου προκύψει. Η έμπνευση δεν έρχεται πάντα με την ίδια μορφή. Άλλες φορές είναι αυτόματη και σαφής, άλλες προκύπτει περισσότερο ως αποτέλεσμα πολιτικής ανάλυσης και έρευνας, άλλες φορές προηγείται η εικόνα και άλλες το κείμενο.
Αν με ρωτούσαν κάτι τέτοιο στα ξεκινήματά μου, θα απαντούσα ανεπιφύλακτα ότι συνήθως είναι δύσκολη. Με τη συνεχή τριβή όμως, ακόμα και η έμπνευση είναι κάτι που «μαθαίνεται» ή για να είμαι πιο ακριβής, το μυαλό με τον καιρό «χαράσσει» δρόμους που οδηγούν πιο εύκολα σε αυτήν. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε την παγκοσμιοποίηση, τον όγκο της πληροφορίας και την ιστορική βαρύτητα των στιγμών που ζούμε, δυστυχώς, η καθημερινότητα αποτελεί «πεδίον δόξης λαμπρόν» για κάθε γελοιογράφο.
4. Τι είναι για 'σας μια εύστοχη γελοιογραφία και ποια μπορεί να είναι η δύναμή της;
Ένας από τους στόχους της γελοιογραφίας, εξ' ορισμού, είναι το γέλιο. Για μια καλή γελοιογραφία, βέβαια, το «χιούμορ» δεν είναι αυτοσκοπός, αρκεί να περνάει το μήνυμά της άμεσα και με σαφήνεια.
Μια εύστοχη, όμως, γελοιογραφία πρέπει να πηγαίνει τον αναγνώστη ένα βήμα παρακάτω. Να μη μένει στο «νοούμενο», αλλά να τον οδηγεί στο υπονοούμενο. Να το αφυπνεί, να τον ωθεί, ακόμα και αν δεν γνωρίζει το θέμα, να ψάξει την είδηση. Αυτή θεωρώ ότι είναι και η όποια δύναμή της.
Γενικά και για να το πω πιο σχηματικά (οπτικός τύπος γαρ), εύστοχη γελοιογραφία είναι αυτή στην οποία δε χρειάζεται να προσθέσεις τίποτα και από την οποία δεν μπορείς να αφαιρέσεις τίποτα. Αν μάλιστα προκαλεί αβίαστο γέλιο, τόσο το καλύτερο.
5. Υπάρχει κάποιος Έλληνας ή ξένος σκιτσογράφος-γελοιογράφος τον οποίο ξεχωρίζετε;
Πιστεύω ότι το επίπεδο των Ελλήνων σκιτσογράφων και γελοιογράφων είναι διαχρονικά πολύ υψηλό. Όλους τους παρακολουθώ και από όλους έχω να ζηλέψω κάτι. Δεν μπορώ να κρύψω π.χ. την αδυναμία μου για το μεστό χιούμορ του Κυρ, την πολιτική σκέψη του Ιωάννου, την αιχμηρότητα του Στάθη, τη «γραμμή» του Αναστασίου κτλ.
Σίγουρα δεν πρόκειται να ξεχάσω το πρώτο μου σκίτσο που δημοσιεύτηκε το 1998 στην εφημερίδα «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ». Όχι γιατί επρόκειτο για κάτι πραγματικά σπουδαίο, αλλά για όλη τη λαχτάρα, την ανασφάλεια και την προσδοκία που έκρυβε, αφού ήταν αυτό που σηματοδότησε την αφετηρία της επαγγελματικής μου πορείας στο χώρο.
2. Πόση ώρα μπορεί να απαιτήσει ένα σκίτσο από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την τελική απεικόνισή της;
Η στιγμή που ξεκινώ τις πρώτες γραμμές με το μολύβι μου, είναι η αγαπημένη μου, γιατί αυτό, κατά κανόνα, σημαίνει ότι έχω ξεμπερδέψει με την υπόθεση της έμπνευσης. Και όταν λέω «έμπνευση» δεν εννοώ μόνο την αρχική ιδέα, που είναι συχνά αφηρημένη και θολή ως πρώτη ύλη, αλλά και την επεξεργασία της. Το στήσιμο, η σκηνοθεσία, η «αφαίρεση», οι λεζάντες (αν υπάρχουν) και η σύνθεση όλων αυτών σε συγκεκριμένο χώρο και διαστάσεις, είναι ένα από τα πιο απαιτητικά κομμάτια αυτής της δουλειάς. Το σκίτσο πρώτα «χτίζεται» στο μυαλό και μετά αποτυπώνεται στο χαρτί.
Ο χρόνος που απαιτείται από κει κι έπειτα εξαρτάται από τη θεματολογία και τη λεπτομέρεια του σκίτσου. Μπορεί να ξεκινήσει από μία ώρα για μια απλή γελοιογραφία και να φτάσει τις τρεις και τις τέσσερεις για πιο σύνθετα σκίτσα που απαιτούν π.χ. πολύπλοκα backround, «ρεαλιστικές» απεικονίσεις προσώπων, χώρων, ενδυμασιών ή ιστορικών περιόδων κτλ.
3. Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η γελοιογραφική έμπνευση σε καθημερινή βάση;
Τη διαδικασία της έμπνευσης, την αντιλαμβάνομαι, κάθε φορά, σαν ένα μικρό τοκετό, χωρίς υπερηχογράφημα. Ποτέ δεν ξέρεις τι θα σου προκύψει. Η έμπνευση δεν έρχεται πάντα με την ίδια μορφή. Άλλες φορές είναι αυτόματη και σαφής, άλλες προκύπτει περισσότερο ως αποτέλεσμα πολιτικής ανάλυσης και έρευνας, άλλες φορές προηγείται η εικόνα και άλλες το κείμενο.
Αν με ρωτούσαν κάτι τέτοιο στα ξεκινήματά μου, θα απαντούσα ανεπιφύλακτα ότι συνήθως είναι δύσκολη. Με τη συνεχή τριβή όμως, ακόμα και η έμπνευση είναι κάτι που «μαθαίνεται» ή για να είμαι πιο ακριβής, το μυαλό με τον καιρό «χαράσσει» δρόμους που οδηγούν πιο εύκολα σε αυτήν. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε την παγκοσμιοποίηση, τον όγκο της πληροφορίας και την ιστορική βαρύτητα των στιγμών που ζούμε, δυστυχώς, η καθημερινότητα αποτελεί «πεδίον δόξης λαμπρόν» για κάθε γελοιογράφο.
4. Τι είναι για 'σας μια εύστοχη γελοιογραφία και ποια μπορεί να είναι η δύναμή της;
Ένας από τους στόχους της γελοιογραφίας, εξ' ορισμού, είναι το γέλιο. Για μια καλή γελοιογραφία, βέβαια, το «χιούμορ» δεν είναι αυτοσκοπός, αρκεί να περνάει το μήνυμά της άμεσα και με σαφήνεια.
Μια εύστοχη, όμως, γελοιογραφία πρέπει να πηγαίνει τον αναγνώστη ένα βήμα παρακάτω. Να μη μένει στο «νοούμενο», αλλά να τον οδηγεί στο υπονοούμενο. Να το αφυπνεί, να τον ωθεί, ακόμα και αν δεν γνωρίζει το θέμα, να ψάξει την είδηση. Αυτή θεωρώ ότι είναι και η όποια δύναμή της.
Γενικά και για να το πω πιο σχηματικά (οπτικός τύπος γαρ), εύστοχη γελοιογραφία είναι αυτή στην οποία δε χρειάζεται να προσθέσεις τίποτα και από την οποία δεν μπορείς να αφαιρέσεις τίποτα. Αν μάλιστα προκαλεί αβίαστο γέλιο, τόσο το καλύτερο.
5. Υπάρχει κάποιος Έλληνας ή ξένος σκιτσογράφος-γελοιογράφος τον οποίο ξεχωρίζετε;
Πιστεύω ότι το επίπεδο των Ελλήνων σκιτσογράφων και γελοιογράφων είναι διαχρονικά πολύ υψηλό. Όλους τους παρακολουθώ και από όλους έχω να ζηλέψω κάτι. Δεν μπορώ να κρύψω π.χ. την αδυναμία μου για το μεστό χιούμορ του Κυρ, την πολιτική σκέψη του Ιωάννου, την αιχμηρότητα του Στάθη, τη «γραμμή» του Αναστασίου κτλ.
* Ο Βαγγέλης Παπαβασιλείου γεννήθηκε στη Νίκαια το 1969. Σπούδασε Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Την πρώτη του πολιτική γελοιογραφία δημοσίευσε το 1999 και έχει συνεργαστεί με τις εφημερίδες «Θεσσαλονίκη» και «Μακεδονία» (1999-2002), «Αγγελιοφόρος» (2003-2013) και «Ελευθεροτυπία» (2013- ), ενώ ασχολείται και με την εικονογράφηση παιδικών παραμυθιών.
Πηγή: www.aksioprepeiakantoxh.com, όπου δημοσιεύτηκε στις 12.11.2014
Ο Βαγγέλης Παπαβασιλείου απαντά στο aksioprepeiakantoxh.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου