Meteo: Άτλαντας Νεφών

από το meteo.gr 

Νέφη ονομάζονται οι αιωρούμενοι ατμοσφαιρικοί σχηματισμοί οι οποίοι αποτελούνται από υδροσταγόνες, παγοκρυστάλλους ή και από συνδιασμό υδροσταγόνων και παγοκρυστάλλων. Ουσιαστικά πρόκειται για το αποτέλεσμα της συμπύκνωσης των υδρατμών που περιέχονται στην ατμόσφαιρα. Βασικό ρόλο στον κύκλο ζωής ενός νέφους, από το σχηματισμό του έως και τη διάλυσή του, παίζουν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν και ιδιαίτερα η παρουσία κατακόρυφων ανοδικών κινήσεων. Άλλες καθοριστικές παράμετροι είναι: η περιεκτικότητα της αέριας μάζας σε υδρατμούς, η θερμοκρασία της και η διαφορά της θερμοκρασίας αυτής σε σχέση με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η παρουσία μετώπων και η επίδραση του αναγλύφου της περιοχής. Σύντομη ιστορική αναδρομή

Η πρώτη επίσημη κατηγοριοποίηση νεφών έλαβε χώρα στις αρχές του 19 ου αιώνα (1802) από το Γάλλο φυσικό Lammarck χωρίς όμως να λάβει σημαντική αναγνώριση. 
Το 1903 ωστός ένας Άγγλος συνάδελφός του, ο Luke Howard, πρότεινε ένα άλλο σύστημα κατηγοριοποιήσης το οποίο έτυχε ευρείας αποδοχής, έχοντας ως χαρακτηριστικό τη χρήση λατινικών όρων. Οι 4 βασικοί τύποι κατά Howard ήταν τα stratus (οριζόντιας ανάπτυξης), τα cumulus (κατακόρυφης ανάπτυξης), τα cirrus (ινοειδή νέφη) και τα nimbus (βροχοφόρα). Όλα τα νέφη μπορούσαν να ονομαστούν με συνδιασμό των παραπάνω τύπων. Έτσι λ.χ. με τον όρο nimbostratus χαρακτηριζόταν σύννεφο βροχής με οριζόντια ανάπτυξη και με τον όρο cumulonimbus ένα σύννεφο βροχής με κατακόρυφη ανάπτυξη. 
Το 1887 οι Abercromby και Hildebrandson διαφοροποίησαν ελάχιστα το σύστημα του Howard, κάνοντας κάποιες προσθήκες. Εν τέλει δημοσίευσαν ένα σύστημα το οποίο με ελάχιστες μεταβολές χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, αλλά και σύμφωνα με το Διεθνή Άτλαντα Νεφών καθορίζονται 10 κύριοι τύποι. Με βάση τη μορφή τους τα νέφη διακρίνονται σε δυο βασικές κατηγορίες: τα στρώματα (stratus) και τους σωρείτες (cumulus). Παράλληλα θέτοντας ως κριτήριο το ύψος στο οποίο βρίσκονται οι βάσεις τους, τα νέφη διακρίνονται σε ανώτερα (cirrus), μέσα (alto), κατώτερα και σε νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης. Η ονομασία κάθε νέφους προκύπτει από το συνδιασμό των παραπάνω κριτηρίων. Το ύψος εισέρχεται στο όνομα ως πρόθεμα και η μορφή ως κατάληξη. 

ΚΑΤΩΤΕΡΑ ΝΕΦΗ (0 - 2.000 m) 

Stratus - Στρώματα

Εκτεταµένα νέφη χρώματος υπογκρί. 

Σχηµατίζονται είτε υπό την παρουσία ασθενών ανοδικών κινήσεων, είτε ως αποτέλεσµα της ψύξης µια αέριας µάζας, ή ακόµα και λόγω της ανάµειξης δυο αερίων µαζών µε διαφορετικές θερµοκρασίες. 

Πεντέλη (φώτο: Κώστας Λαγουβάρδος) 

Cumulus - Σωρείτες

Μεμονωμένα κατά κανόνα νέφη λευκού χρώματος με επίπεδες βάσεις. Σχηµατίζονται ως αποτέλεσµα της ψύξης ενός θύλακα αέριας µάζας η οποία πραγματοποιεί ανοδική κίνηση. Αναπτύσσονται κατακόρυφα με την πάροδο του χρόνου. 

Μάνδρα Αττικής 16/7/2012 (φώτο: Στρατής Βουγιούκας)  

Stratocumulus - Στρωματοσωρείτες

Από τα πιο συνήθη νέφη. Όταν δεν έχουν μεγάλο πάχος προκαλούν οπτικά φαινόμενα γύρω από τον ήλιο ή τη σελήνη. Αποτελούν δείκτες αυξημένης ατμοσφαιρικής υγρασίας. Σχηµατίζονται ως αποτέλεσµα ήπιων ανοδικών κινήσεων καθώς και κατά τη διέλευση μετώπων.
Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου 11/6/2005 (φώτο Σ. Βουγιούκας) 

Nimbostratus - Μελανοστρώματα

Σκουρόχρωμα νέφη με μεγάλο πάχος που καλύπτουν πλήρως τον ήλιο. Αρκετά συχνά εκτείνονται έως και τα 5500 m. Σχετίζονται με κακοκαιρίες και διελεύσεις μετώπων, προκαλώντας βροχή ή χιονόπτωση.
Δάσος Χαϊδαρίου 26/8/2005 (φώτο Σ. Βουγιούκας) 

ΜΕΣΑ ΝΕΦΗ (2.000 - 6.000 m) 

Altocumulus - Υψισωρείτες
Νέφη που παρατάσσονται σε μακριές σειρές ή εκτεταμένες ομάδες με μικρά ή μεγάλα κενά μεταξύ τους. Εμφανίζουν εναλλαγές λευκών και γκρι τόνων. Προκαλούν ελάχιστα έως καθόλου φαινόμενα. Εντοπίζονται είτε μπροστά από θερμά μέτωπα, είτε στο θερμό τομέα υφέσεων.
Δάσος Χαϊδαρίου 26/6/2007 (φώτο Σ. Βουγιούκας) 

Altostratus - Υψιστρώματα

Εκτεταμένα σκουρόχρωμα νέφη. Όταν έχουν μικρό πάχος αφήνουν τον ήλιο να διακρίνεται σα μέσα από θαμπό γυαλί. Όταν έχουν μεγάλο πάχος τον καλύπτουν πλήρως. Συνήθως προκαλών ασθενή φαινόμενα μεγάλης διάρκειας. Στις περιπτώσεις αυξημένης αστάθειας αναπτύσονται σε μεγαλύτερο πάχος, προκαλώντας εντονότερα φαινόμενα.
Θεσσαλονίκη 8/2/2007 (φώτο Χάρης Σαρχοσίδης) 

ΑΝΩΤΕΡΑ ΝΕΦΗ (6.000 - 14.000 m) 

Cirrus - Θύσσανοι
Ινώδη νέφη λευκού χρώματος. 
Η κήνησή τους είναι ενδεικτική των ανέμων που πνέουν στην ανώτερη ατμόσφαιρα. Σχηματίζονται είτε ως αποτέλεσµα ήπιων ανοδικών κινήσεων είτε στα όρια συνάντηση θερμών και ψυχρών αερίων μαζών.
Δάσος Χαϊδαρίου 8/3/2008 (φώτο: Σ. Βουγιούκας) 

Cirrocumulus - Θυσσανοσωρείτες

Νέφη που παρατάσσονται σε μακριές σειρές ή εκτεταμένες ομάδες με μικρά κενά μεταξύ τους. Εμφανίζουν εναλλαγές λευκών και γκρι τόνων. Εντοπίζονται μπροστά από θερμά μέτωπα.
Άρενταλ - Νορβηγία 29/8/2008 (φώτο Χ. Σαρχοσίδης) 

Cirrostratus - Θυσσανοστρώματα

Λεπτά και σχεδόν διάφανα νέφη που επιτρέπουν στο φως του ήλιου ή του φεγγαριού να τα διαπερνά. Αποτελούν προπομπούς θερμών μετώπων και βροχών. Συνήθως η εμφάνισή τους υποδηλώνει επερχόμενη αλλαγή του καιρού.

Περιφερειακή Οδός Αιγάλεω 27/11/2007 (φώτο Σ. Βουγιούκας) 

ΚΑΤΑΙΓΙΔΟΦΟΡΑ ΝΕΦΗ (0 - 14.000 m) 

Cumulonimbus - Σωρειτομελανίες

Νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης με σκούρες βάσεις κοντά στο έδαφος και κορυφές που μπορούν να φτάσουν σε πολύ μεγάλα ύψη.
Εμφανίζονται μεμονωμένα ή σε γραμμές, προκαλώντας ισχυρές βροχές, καταιγίδες, μπουρίνια, χαλάζι, ανεμοστρόβλιλους.
Πεντέλη 5/8/2005 (φώτο Σ. Βουγιούκας)

Πηγή: 

http://www.meteo.gr/meteoplus/clouds.cfm