PAUL KRUGMAN / THE NEW YORK TIMES
από την Καθημερινή
Προφανώς και πολλοί εξεπλάγησαν από την αναφορά του υποψηφίου των Δημοκρατικών, Μπένι Σάντερς, ο οποίος στο ντιμπέιτ των Δημοκρατικών ανέφερε τη Δανία ως χώρα–πρότυπο για το πώς βοηθά τους εργαζομένους της. Η Χίλαρι Κλίντον διευκρίνισε πως «δεν είμαστε Δανία», συμφωνώντας, ωστόσο, ότι παραμένει πηγή έμπνευσης. Μία τέτοια στιχομυθία μεταξύ των υποψηφίων των Ρεπουμπλικανών θα φάνταζε αδιανόητη, εφόσον δεν δείχνουν ικανοί να μιλούν για ευρωπαϊκά κράτη πρόνοιας, χωρίς την προσθήκη των λέξεων «υπό κατάρρευση». Με απλά λόγια, στον πλανήτη των Ρεπουμπλικανών, η Ευρώπη συλλήβδην είναι απλώς μια μεγαλύτερη Ελλάδα. Τελικά πόσο καλά τα έχουν καταφέρει οι Δανοί στην πραγματικότητα; Η απάντηση είναι ότι κάνουν πολλά πράγματα σωστά και, κάνοντάς τα αυτά, αρνούνται κάθε τι το οποίο ισχυρίζονται οι Ρεπουμπλικανοί για τα οικονομικά. Επιπλέον, μπορούμε πολλά να μάθουμε και από όσα δεν κάνουν σωστά οι Δανοί.
Η χώρα διατηρεί ένα κοινωνικό κράτος, το οποίο ξεπερνάει και τα πιο άγρια όνειρα των Αμερικανών φιλελεύθερων. Συγκροτείται από επιμέρους κρατικά προγράμματα, τα οποία σχεδιάστηκαν να παράσχουν οικονομική ασφάλεια. H χώρα προσφέρει καθολική περίθαλψη, δωρεάν πανεπιστημιακή εκπαίδευση και υποτροφίες στους φοιτητές. Η καθημερινή φροντίδα των παιδιών επιδοτείται σε μέγιστο βαθμό. Συνολικά οι οικογένειες με γονείς σε παραγωγική ηλικία λαμβάνουν ως μερίδιο του ΑΕΠ υπερτριπλάσια οικονομική βοήθεια από εκείνην την οποία λαμβάνουν οι αντίστοιχες οικογένειες στις ΗΠΑ. Η χρηματοδότηση των προνοιακών προγραμμάτων προϋποθέτει τη συλλογή πολλών ειδών φόρων. Ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ανέρχεται στο 60,3%, ενώ υπάρχει και ένας ενιαίος γενικός φόρος κατανάλωσης της τάξεως του 25%.
Συνολικά στη Δανία σχεδόν το ήμισυ του εθνικού εισοδήματος καταβάλλεται σε φόρους, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες το 25%. Αν προσπαθήσετε να περιγράψετε την πολιτική αυτή σε οποιονδήποτε Αμερικανό συντηρητικό, τότε θα προβλέψει την επερχόμενη διάλυση. Είναι βέβαιος ότι τέτοια γενναιόδωρα επιδόματα θα καταστρέψουν το κίνητρο για εργασία, ενώ τόσο υψηλοί φόροι θα αναγκάσουν όσους δημιουργούν θέσεις εργασίας είτε να κρυφτούν είτε να αυτοεξοριστούν. Οσο παράξενο, όμως, κι αν ακούγεται, η Δανία δεν παραπέμπει στην ταινία «Μαντ Μαξ». Αντιθέτως, ευημερεί και έχει καλές επιδόσεις στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η παραγωγικότητα είναι σχεδόν ανάλογη με την παραγωγικότητα στις ΗΠΑ, παρά το ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι κατά τι χαμηλότερο στη Δανία, επειδή οι άνθρωποι πηγαίνουν περισσότερες διακοπές.Το μοντέλο της Δανίας θα μπορούσε να αναπαραχθεί; Η Γαλλία, λόγου χάριν, πολύ μεγαλύτερη και πιο διαφοροποιημένη από τη Δανία, διαθέτει πολύ γενναιόδωρο προνοιακό σύστημα, που χρηματοδοτείται από τους υψηλούς φόρους. Ισως, εξαιτίας του κάκιστου Τύπου της χώρας, να μη γνωρίζετε πως η παραγωγικότητα είναι σχεδόν η ίδια με εκείνην στις ΗΠΑ. Οι Γάλλοι έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους Αμερικανούς να προσληφθούν τα πρώτα χρόνια της παραγωγικής τους εργασίας. Φόροι και επιδόματα δεν καταστρέφουν την απασχόληση, όπως θέλει ο μύθος της Δεξιάς.
Επιστρέφοντας στη Δανία, αυτή είναι πολύ πλούσια, αλλά η οικονομία της επλήγη τα τελευταία χρόνια, γιατί η ανάκαμψη είναι αργή και ημιτελής λόγω κρίσης. Αυτό οφείλεται κυρίως σε κακές νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές. Η χώρα, χωρίς να δέχεται πιέσεις για περικοπές, υιοθέτησε λιτότητα. Εντούτοις, τα λάθη αυτά δεν λένε τίποτε για τη βιωσιμότητα του ισχυρού κράτους πρόνοιας. Στην πραγματικότητα, όσοι απορρίπτουν την καθολική περίθαλψη για τους πολίτες και την επιδοτούμενη φροντίδα των παιδιών, είναι όσοι απαιτούν υψηλότερα επιτόκια και περικοπές. Αρα, οι Αμερικανοί Συντηρητικοί αποδέχονται πολιτικές των Δανών, αλλά μόνον όσες αποδείχθηκαν δραματικά εσφαλμένες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου