από το capital.gr
Το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ αποτελεί κάτι σαν σύμβολο του φιλελευθερισμού. Σε έναν προ-bitcoin κόσμο, o οποίος κυριαρχούνταν από τα νομίσματα των κρατών, αποτελούσε μία από τις καλύτερες ευκαιρίες για έναν ιδιώτη να κινηθεί κάτω από το ραντάρ της κυβέρνησης. Ζυγίζει 1,12 γραμμάρια, συνεπώς το 1 εκατομμύριο ευρώ ζυγίζει μόλις δύο κιλά -ένα συμπαγές και ελαφρύ πακέτο που εγγυάται την ανεξαρτησία. Ένα εκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ σε χαρτονομίσματα των $100, είναι ένας σάκος βάρους 10 κιλών.
Το τι έχει κάνει ο κόσμος με αυτή την απτή αίσθηση οικονομικής ελευθερίας είναι ένα άλλο ζήτημα. Σύμφωνα με την Doris Schneeberger, επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης νομισμάτων της ΕΚΤ, δεν υπάρχει "συσχέτιση μεταξύ της χρήσης των μετρητών και τη μαύρη ή τη γκρίζα οικονομία” -αλλά αυτό φαίνεται αναληθές. Υπολόγισα τον συσχετισμό χρησιμοποιώντας τα στοιχεία της ΕΚΤ για το μερίδιο των συναλλαγών με μετρητά στις ευρωπαϊκές χώρες και μία πρόσφατη μελέτη για το μέγεθος της σκιώδους οικονομίας της Ευρώπης του Friedrich Schneider, του Ευρωπαίου ειδήμονα επί του θέματος. Προκύπτει ένα εντυπωσιακό 0,72 -πρόκειται για συσχέτιση τόσο ισχυρή όσο αυτές που παρατηρούνται για οποιαδήποτε φαινόμενο του πραγματικού κόσμου.
Στη Βουλγαρία για παράδειγμα, το 95% των συναλλαγών γίνονται με μετρητά, και η παραοικονομία αγγίζει το 30,6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, το υψηλότερο επίπεδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα υψηλής ονομαστικής αξίας χαρτονομίσματα του ευρώ χρησιμοποιούνται για παράνομες πληρωμές ή φορολογικές απάτες και σε αυτές τις εκτός ευρωζώνης χώρες. Ωστόσο αυτό δεν είναι απλώς ένα "νέο” ευρωπαϊκό φαινόμενο. Σε σύνολο 19 χωρών που χρησιμοποιούν το ευρώ, ο συσχετισμός ανάμεσα στις συναλλαγές σε μετρητά και στο εκτιμώμενο μέγεθος της σκιώδους οικονομίας είναι 0,74 -οριακά ισχυρότερος απ' ότι για την Ε.Ε. συνολικά.
Ο οικονομολόγος Kenneth Rogoff επισήμανε το 2014 ότι η ευρωζώνη είχε αρκετά μετρητά γα να καλύψει το 10% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της, με σχεδόν το ένα τρίτο της αξίας αυτής να "αποθηκεύεται" σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ, που δεν έχουν τόσο μεγάλης αξίας χαρτονόμισμα, φτάνει μόλις το 7%. "Το νόμισμα θα έπρεπε να καταστεί με τον καιρό τεχνολογικά παρωχημένο” γράφει ο Rogoff. "Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της σύνδεσής του με την παραοικονομία, δεν έχει ξεπεραστεί”.
Δεν υπάρχουν στοιχεία αναφορικά με το πώς διαφορετικής ονομαστικής αξίας χαρτονομίσματα χρησιμοποιούνται σε παράνομες συναλλαγές – απλώς φαίνεται λογικό τα 500ευρα να είναι πιο βολικά για διακινητές ναρκωτικών και όπλων. Αυτό καθιστά το μοβ τραπεζογραμμάτιο αντιδημοφιλές στις ρυθμιστικές αρχές (ο Giovanni Kessler, επικεφαλής της ευρωπαϊκής υπηρεσίας καταπολέμησης της απάτης, ζήτησε τον Ιανουάριο την κατάργησή του) και στους πολιτικούς (ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Michel Sapin δήλωσε το Φεβρουάριο ότι χρησιμοποιείται "περισσότερο για απόκρυψη παρά για αγορές”).
Η ΕΚΤ επίσης ισχυρίζεται ότι η δημοτικότητα του χαρτονομίσματος στους καταναλωτές είναι αμετάβλητη τα τελευταία χρόνια, σε αντίθεση με το διαδεδομένο χαρτονόμισμα των 50 ευρώ.
Η σταδιακή κατάργηση ενός χαρτονομίσματος στο οποίο διακρατείται τόσο μεγάλη αξία δεν είναι απλό εγχείρημα. Έστω ότι οι κάτοχοι του χαρτονομίσματος θέλουν να διατηρήσουν τις οικονομίες τους σε μετρητά, η εκτύπωση χαρτονομισμάτων μικρότερης αξίας για την ανταλλαγή των 500ευρων θα κοστίσει μισό δισ. ευρώ, υπολόγισε η Frankfurter Allgemeine Zeitung. Σε περίπτωση που οι αποταμιευτές μειώσουν τη χρήση μετρητών, επειδή γίνονται άβολα, η ΕΚΤ θα καταλήξει να χάσει το κυριαρχικό δικαίωμα –το κέρδος από τη διαφορά ανάμεσα στην ονομαστική αξία του χαρτονομίσματος και του κόστους παραγωγής– που είναι αφύσικα υψηλό για τα 500ευρα. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν χαρτονομίσματα των 500 ευρώ προηγουμένως μπορεί να στραφούν σε εμπορεύματα όπως ο χρυσός.
Τα οφέλη από την κατάργηση του μεγαλύτερου σε ονομαστική αξία χαρτονομίσματος είναι λιγότερο εμφανή. Η σκιώδης οικονομία είναι εξαιρετικά απίθανο να συρρικνωθεί – απλώς οι μεγάλες συναλλαγές θα περιλαμβάνουν μεγαλύτερα πακέτα με μικρότερης αξίας χαρτονομίσματα. Μόνο η πλήρης εξάλειψη των μετρητών θα εξανάγκαζε τους εγκληματίες να ξανασκεφτούν το σύστημα πληρωμών τους και το εφοδιαστικό τους μοντέλο. Ωστόσο, κανείς δεν σχεδιάζει κάτι τέτοιο προς ώρας.
Η χρονική συγκυρία για τη σχεδιαζόμενη απόσυρση των 500ευρων είναι επίσης δυσοίωνη. Αυτές είναι οι μέρες των αρνητικών επιτοκίων. Ένας από τους λίγους λόγους που οι τράπεζες είναι διστακτικές να τα μετακυλήσουν στους καταθέτες είναι ότι μπορεί να καταφύγουν στα μετρητά. Κάνοντάς το αυτό πιο δύσκολο και πιο επικίνδυνο -ποιος θέλει να έχει σάκους με μετρητά στο σπίτι του, αντί για μικρά πακέτα χαρτονομισμάτων;- δεν είναι και τόσο δίκαιο για τους νομοταγείς πολίτες που προσπαθούν να αποφύγουν να πληρώσουν τόκο για τις ίδιες τους τις αποταμιεύσεις.
Η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας ανακοίνωσε ότι δεν θα αγγίξει το χαρτονόμισμα των 1.000 φράγκων (1.048 δολάρια), το οποίο αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 60% της συνολικής αξίας σε μετρητά στη χώρα. Η τράπεζα γνωρίζει ότι χρησιμοποιούνται ως μέσο αποθήκευσης αξίας και έχει παρατηρήσει μία αύξηση στη ζήτηση τους από τότε που τα επιτόκια έγιναν αρνητικά. Αυτή είναι η μόνη δίκαιη προσέγγιση σε έναν κόσμο όπου οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις μπλέκονται με την χρονική αξία του χρήματος στο βαθμό που το κάνουν τώρα.
Έχω υποστηρίξει και στο παρελθόν την πλήρη εξαφάνιση των μετρητών υπέρ των ελεύθερων, επισήμως αναγνωρισμένων και καθιερωμένης κυκλοφορίας κρυπτονομισμάτων, όπως το bitcoin. Αυτά τα νομίσματα, αν και είναι σχετικά δύσκολο να εντοπιστούν, αφήνουν και πάλι ένα ηλεκτρονικό ίχνος και είναι πιο δύσκολο να ξεπλυθούν λαθραία. Την ίδια στιγμή, παρέχουν στους ανθρώπους έναν τρόπο να κρατήσουν τις οικονομίες τους εκτός κυβερνητικού ελέγχου, μία σημαντική δυνατότητα για ελεύθερους πολίτες. Έως ότου η παράλληλη ύπαρξη ηλεκτρονικού χρήματος που εκδίδεται από το κράτος και αποκεντρωμένων νομισμάτων – επίσης σε ηλεκτρονική μορφή – γίνει ο κανόνας, η απόσυρση από την κυκλοφορία χαρτονομισμάτων οποιασδήποτε αξίας είναι ένα εγχείρημα τόσο μάταιο όσο και δαπανηρό.
Πηγή: www.capital.gr/bloomberg-view
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου