Η Επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος αξιολογεί τις εξελίξεις και εντοπίζει τους κύριους παράγοντες των συστημικών κινδύνων του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο περιλαμβάνει – εκτός από τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες – τις μη τραπεζικές χρηματοδοτικές εταιρείες, αλλά και τις υποδομές των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Ακόμη, στην Επισκόπηση συμπεριλαμβάνονται και δύο Ειδικά Θέματα. Το πρώτο Ειδικό Θέμα περιγράφει τις «δράσεις για την αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων» (σημείωση: Σε αυτό ακριβώς το ειδικό θέμα αναφέρεται και η παρούσα ανάρτηση), ενώ το δεύτερο αναλύει τις «επιπτώσεις στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στην οικονομία από τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων».
Με την αξιολόγηση των συστημικών κινδύνων παρέχεται ένα βασικό εργαλείο για την άσκηση της μακροπροληπτικής πολιτικής, η οποία έχει ως στόχο τη μείωση των συστημικών κινδύνων του χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα πρέπει να συμπληρώνει την μικροπροληπτική εποπτεία των τραπεζών, που επικεντρώνεται περισσότερο στην ευρωστία των μεμονωμένων ιδρυμάτων.
Επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος:
Ένα μικρό απόσπασμα από τη ΣΥΝΟΨΗ της έκθεσης σχετικά με τον πιστωτικό κίνδυνο:
Ο πιστωτικός κίνδυνος και η περαιτέρω επιδείνωση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου δανείων αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή αστάθειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τον κύριο ανασταλτικό παράγοντα παροχής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία. Συγκεκριμένα, η ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων εξακολουθεί να επιδει- νώνεται από την αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης μέχρι και σήμερα. Οι δυσμενείς μακροοικονομικές συνθήκες οδήγησαν σε ονομαστικές περικοπές μισθών, στην αύξηση της ανεργίας, στην αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων σε θέσεις μερικής απασχόλησης και σε πιο ευέλικτες μορφές εργασίας. Οι παραπάνω εξελίξεις σε συνδυασμό με την αύξηση των φορολογικών υποχρεώσεων συνέβαλαν στη σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος καθώς και στην αποδυνάμωση της ικανότητας αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα της Ελλάδος ανέλαβε μια σειρά δράσεων για την ενίσχυση του εποπτικού πλαισίου, τη διεύρυνση της σχετικής πληροφόρησης για την εμβάθυνση της ανάλυσης και την καλύτερη παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων...
ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ 1: ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ (ΜΕΔ)
Η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπη ρετούμενων δανείων είναι η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός κλάδος σήμερα. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος όχι μόνο θα ελαφρύνει το βάρος για τους δανειολήπτες που θα συνεργαστούν, αλλά και θα επιτρέψει στις τράπεζες να απε λευθερώσουν κεφάλαια, τα οποία θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στις πιο δυναμικές και εξωστρεφείς επιχειρήσεις. Με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες θα συμβάλουν στη συνολι κή αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας και του δυνητι κού ρυθμού ανάπτυξης ακόμη και σε βραχυ- πρόθεσμο ορίζοντα.
Με την αξιολόγηση των συστημικών κινδύνων παρέχεται ένα βασικό εργαλείο για την άσκηση της μακροπροληπτικής πολιτικής, η οποία έχει ως στόχο τη μείωση των συστημικών κινδύνων του χρηματοπιστωτικού συστήματος και θα πρέπει να συμπληρώνει την μικροπροληπτική εποπτεία των τραπεζών, που επικεντρώνεται περισσότερο στην ευρωστία των μεμονωμένων ιδρυμάτων.
Επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος:
Ένα μικρό απόσπασμα από τη ΣΥΝΟΨΗ της έκθεσης σχετικά με τον πιστωτικό κίνδυνο:
Ο πιστωτικός κίνδυνος και η περαιτέρω επιδείνωση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου δανείων αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή αστάθειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τον κύριο ανασταλτικό παράγοντα παροχής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία. Συγκεκριμένα, η ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων εξακολουθεί να επιδει- νώνεται από την αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης μέχρι και σήμερα. Οι δυσμενείς μακροοικονομικές συνθήκες οδήγησαν σε ονομαστικές περικοπές μισθών, στην αύξηση της ανεργίας, στην αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων σε θέσεις μερικής απασχόλησης και σε πιο ευέλικτες μορφές εργασίας. Οι παραπάνω εξελίξεις σε συνδυασμό με την αύξηση των φορολογικών υποχρεώσεων συνέβαλαν στη σημαντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος καθώς και στην αποδυνάμωση της ικανότητας αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα της Ελλάδος ανέλαβε μια σειρά δράσεων για την ενίσχυση του εποπτικού πλαισίου, τη διεύρυνση της σχετικής πληροφόρησης για την εμβάθυνση της ανάλυσης και την καλύτερη παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων...
ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ 1: ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ (ΜΕΔ)
Η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπη ρετούμενων δανείων είναι η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός κλάδος σήμερα. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος όχι μόνο θα ελαφρύνει το βάρος για τους δανειολήπτες που θα συνεργαστούν, αλλά και θα επιτρέψει στις τράπεζες να απε λευθερώσουν κεφάλαια, τα οποία θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στις πιο δυναμικές και εξωστρεφείς επιχειρήσεις. Με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες θα συμβάλουν στη συνολι κή αναδιάρθρωση της οικονομίας υπέρ των κλάδων παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την άνοδο της συνολικής παραγωγικότητας και του δυνητι κού ρυθμού ανάπτυξης ακόμη και σε βραχυ- πρόθεσμο ορίζοντα.
Είναι θετικό ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά βήματα σε επίπεδο νομοθετικών πρωτοβουλιών, ρυθμιστικού πλαισίου και ενεργειών των τραπεζών που προάγουν την αποτελεσματικότερη διαχείριση των μη εξυ πηρετούμενων δανείων. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν δρομολογηθεί πρόσθετες δράσεις για να διασφαλιστεί ότι θα αρθούν και τα τελευ ταία θεσμικά και διοικητικά εμπόδια.
Εθνική στρατηγική για τη διαχείριση των ΜΕΔ
Η Πολιτεία σχεδίασε τον Αύγουστο του 2015 μια εθνική στρατηγική για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής έχει προχωρήσει με σειρά νομοθετημάτων σχετικά με:
Εθνική στρατηγική για τη διαχείριση των ΜΕΔ
Η Πολιτεία σχεδίασε τον Αύγουστο του 2015 μια εθνική στρατηγική για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής έχει προχωρήσει με σειρά νομοθετημάτων σχετικά με:
- την επιτάχυνση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης και τη βελτίωση του τρόπου,
- κατανομής των εσόδων από τη διαδικασία αυτή,
- τη βελτίωση του πλαισίου για τη ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων νοικοκυριών,
- την επιτάχυνση των διαδικασιών στα Ειρηνοδικεία και Πρωτοδικεία και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού τους,
- την απλοποίηση της διαδικασίας εξυγίανσης και ειδικής εκκαθάρισης των επιχειρήσεων και
- τη διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου για τη δημιουργία δευτερογενούς αγοράς δανείων (εξυπηρετούμενων και μη).
Ειδικότερα, η ανάπτυξη δευτερογενούς αγοράς δανείων θα έχει ως αποτέλεσμα να διευρυνθεί ο αριθμός των συμμετεχόντων και να εμπλουτιστεί η τεχνογνωσία ως προς τη διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων. Θα συμβάλει επίσης στη λειτουργική αναδιάρθρωση επιχειρήσεων και στη σταδιακή ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης πέρα από τις τράπεζες.
Ενίσχυση του εποπτικού πλαισίου
Η Τράπεζα της Ελλάδος διέγνωσε εγκαίρως τη σημασία της αποτελεσματικής διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τη θωράκιση του τραπεζικού κλάδου και την προστασία του παραγωγικού ιστού της οικονομίας και των δανειοληπτών.
Με την Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής 42/30.5.2014 «Πλαίσιο εποπτικών υποχρεώσεων για τη διαχείριση των ανοιγμάτων σε καθυστέρηση και των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων», οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να καθιερώσουν οργανωτικά ανεξάρτητη μονάδα διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, να θεσπίσουν διακριτή και καταγεγραμμένη στρατηγική διαχείρισής τους, να μεριμνήσουν ώστε η υλοποίηση της διαχείρισης να υποστηρίζεται από τα κατάλληλα μηχανογραφικά συστήματα και διαδικασίες, καθώς και να υποβάλλουν περιοδικές αναφορές προς την Τράπεζα της Ελλάδος. Μάλιστα, η Τράπεζα της Ελλάδος, μέσω επιτόπιων ελέγχων και σε συνεργασία με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, εξέτασε την προσαρμογή των τραπεζών στις απαιτήσεις του θεσμικού πλαισίου. Συμπληρωματικά, η Τράπεζα της Ελλάδος, μέσω της Πράξης Εκτελεστικής Επιτροπής 47/9.2.2015, απαίτησε ενισχυμένη πληροφόρηση από τις τράπεζες όσον αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια καθώς και τον τύπο ρυθμίσεων και οριστικών διευθετήσεων στις οποίες έχουν προβεί.
Επίσης, η Τράπεζα της Ελλάδος με τον Κώδικα Δεοντολογίας για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θέσπισε τις γενικές αρχές συμπεριφοράς και υιοθέτησε βέλτιστες πρακτικές, με στόχο την ενίσχυση του κλίματος εμπιστοσύνης, την αμοιβαία δέσμευση και την ανταλλαγή της αναγκαίας πληροφόρησης μεταξύ του δανειολήπτη και του ιδρύματος που έχει χορηγήσει την πίστωση. Με την εφαρμογή του Κώδικα η κάθε πλευρά θα είναι σε θέση να σταθμίσει τα οφέλη ή τις συνέπειες εναλλακτικών λύσεων εξυπηρέτησης (λύσεις ρύθμισης) ή οριστικού διακανονισμού (λύσεις οριστικής διευθέτησης) των μη εξυπηρετούμενων δανείων, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιλογή της καταλληλότερης, κατά περίπτωση, λύσης. Ο Κώδικας περιγράφει τα βήματα, τις προθεσμίες και το ελάχιστο περιεχόμενο της πληροφόρησης που οφείλουν να παρέχουν οι τράπεζες και οι δανειολήπτες μεταξύ τους, ώστε να αξιολογούνται σωστά οι κίνδυνοι και η ικανότητα αποπληρωμής κάθε πιστούχου, είτε πρόκειται για φυσικό πρόσωπο είτε για επαγγελματία ή επιχείρηση, και να επιδιώκεται η εξεύρεση της καταλληλότερης για τη συγκεκριμένη περίπτωση λύ- σης οριστικής διευθέτησης. Η εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας εντατικοποιήθηκε από το Σεπτέμβριο του 2015 και θα παρακολουθείται σε τακτική βάση από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο της εφαρμογής της εθνικής στρατηγικής για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η Τράπεζα της Ελλάδος:
Δημιούργησε αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο αδειοδότησης και εποπτείας των εταιριών διαχείρισης και απόκτησης απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Είναι σαφές ότι οι εταιρίες που θα επιλέξουν να δραστηριοποιηθούν στην αγορά αυτή θα υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες όσον αφορά την προστασία του καταναλωτή και θα πρέπει να συμμορφώνονται με τα προβλεπόμενα από τον Κώδικα Δεοντολογίας.
Προχώρησε στη σύσταση Γραφείου Συ ντονισμού για την παρακολούθηση της προόδου του σχεδιασμού και της υλοποίησης της εθνικής στρατηγικής για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ συμμετέχει και στη διαμόρφωση συντονιστικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση των οφειλετών με μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά χρέη από κοινού με τα αρμόδια Υπουργεία και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.
Τέλος, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει διαμορφώσει ένα πλέγμα επιχειρησιακών στόχων σχετικά με τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (π.χ. μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αύξηση του ποσοστού μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων κ.λπ.), τους οποίους οι τράπεζες θα κληθούν να επιτυγχάνουν. Από το Σεπτέμβριο του 2016 οι τράπεζες θα υποβάλουν στην Τράπεζα της Ελλάδος αναφορά ανά τρίμηνο, αντιπαραβάλλοντας τις επιδόσεις τους έναντι των στόχων.
Ενέργειες τραπεζών
Οι τράπεζες ανταποκρίθηκαν, αν και με κάποια καθυστέρηση, στις εποπτικές απαιτήσεις και στο μέγεθος του προβλήματος. Σε λειτουργικό επίπεδο έχουν πλέον:
Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο της εφαρμογής της εθνικής στρατηγικής για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η Τράπεζα της Ελλάδος:
Δημιούργησε αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο αδειοδότησης και εποπτείας των εταιριών διαχείρισης και απόκτησης απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Είναι σαφές ότι οι εταιρίες που θα επιλέξουν να δραστηριοποιηθούν στην αγορά αυτή θα υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες όσον αφορά την προστασία του καταναλωτή και θα πρέπει να συμμορφώνονται με τα προβλεπόμενα από τον Κώδικα Δεοντολογίας.
Προχώρησε στη σύσταση Γραφείου Συ ντονισμού για την παρακολούθηση της προόδου του σχεδιασμού και της υλοποίησης της εθνικής στρατηγικής για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ συμμετέχει και στη διαμόρφωση συντονιστικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση των οφειλετών με μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά χρέη από κοινού με τα αρμόδια Υπουργεία και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.
Τέλος, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει διαμορφώσει ένα πλέγμα επιχειρησιακών στόχων σχετικά με τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (π.χ. μείωση του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αύξηση του ποσοστού μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων κ.λπ.), τους οποίους οι τράπεζες θα κληθούν να επιτυγχάνουν. Από το Σεπτέμβριο του 2016 οι τράπεζες θα υποβάλουν στην Τράπεζα της Ελλάδος αναφορά ανά τρίμηνο, αντιπαραβάλλοντας τις επιδόσεις τους έναντι των στόχων.
Ενέργειες τραπεζών
Οι τράπεζες ανταποκρίθηκαν, αν και με κάποια καθυστέρηση, στις εποπτικές απαιτήσεις και στο μέγεθος του προβλήματος. Σε λειτουργικό επίπεδο έχουν πλέον:
- δημιουργήσει εξειδικευμένες μονάδες για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων,
- καθορίσει σαφή κριτήρια για τη μεταφορά μη εξυπηρετούμενων δανείων σε αυτές τις μονάδες,
- θεσπίσει τις απαιτούμενες διαδικασίες,
- κατηγοριοποιήσει το χαρτοφυλάκιο μη εξυπηρετούμενων δανείων και
- διαμορφώσει μια σειρά από προϊόντα ρύθμισης βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου χαρακτήρα.
Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα δυσανάλογα μεγάλο μέρος των ρυθμίσεων ήταν βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, οι οποίες κατά κανόνα δεν επιλύουν το πρόβλημα, αλλά το μεταθέτουν στο μέλλον. Επίσης, παρατηρείται κάποια αδράνεια στη διαχείριση απαιτήσεων για τις οποίες έχουν ήδη καταγγείλει τη δανειακή σύμβαση που είχαν συνάψει με τον οφειλέτη. Πρόκληση αποτελεί και η αποτελεσματική διαχείριση των κοινών πιστούχων, όπου απαιτείται ευθυγραμμισμένη δράση και καλή συνεργασία μεταξύ των τραπεζών.
Επόμενα βήματα
Για το προσεχές διάστημα έχουν δρομολογηθεί από την πλευρά της Πολιτείας οι παρακάτω πρόσθετες δράσεις:
- Η αναμόρφωση του πλαισίου εξωδικαστικού διακανονισμού χρέους, ώστε να υπάρξουν δυνατότητες ταχείας, αποτελεσματικής και διαφανούς ρύθμισης χρεών προς ιδιώτες και φορείς του Ελληνικού Δημοσίου.
- Η βελτίωση των υποδομών και της εξειδικευμένης τεχνογνωσίας του δικαστικού συστήματος.
- Η παροχή χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και συμβουλευτικής υποστήριξης σε (υπερχρεωμένα) νοικοκυριά και ελεύθερους επαγγελματίες.
- Η επίλυση χρόνιων ζητημάτων που σχετίζονται με τη φορολογική μεταχείριση διαγραφών και σχηματισμού προβλέψεων τόσο για τους δανειολήπτες όσο και για τους δανειστές.
- Η εισαγωγή διατάξεων που θα διασφαλίζουν τη συνεργασία των μετόχων στις προσπάθειες των τραπεζών για εξυγίανση επιχειρήσεων.
Επιπροσθέτως, η Τράπεζα της Ελλάδος ανταποκρίνεται στις δεσμεύσεις της, ιδιαίτερα όσον αφορά την τροποποίηση του Κώδικα Δεοντολογίας και την εφαρμογή πλαισίου στοχοθέτησης και παρακολούθησης της στρατηγικής διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων από το σύνολο των ελληνικών τραπεζών.
Παράλληλα όμως, απαιτείται μια πιο ενεργητική πολιτική διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων από την πλευρά των τραπεζών μέσω μεγαλύτερης έμφασης σε μακρο- χρόνιες ρυθμίσεις, συντονισμένη αντιμετώπιση των κοινών πιστούχων, καθώς και έμφαση στην αναδιάρθρωση των βιώσιμων επιχειρήσεων.
Οι παραπάνω δράσεις, σε συνδυασμό με την ανάσχεση της ύφεσης και τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας, θα έχουν ως αποτέλεσμα αρχικά τη σταθεροποίηση του λόγου των μη εξυπηρετούμενων δανείων προς το σύνολο των δανείων και στη συνέχεια την αποκλιμάκωσή του.
Πηγή: www.bankofgreece.gr
Σχετικός σύνδεσμος: Επισκόπηση του Ελληνικού Χρηματοπιστωτικού Συστήματος Ιούλιος 2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου