από την Καθημερινή
Η στάση των ψηφοφόρων απέναντι στην παγκοσμιοποίηση καθορίζεται λιγότερο από οικονομικούς παράγοντες και περισσότερο από την ψυχολογική κοσμοθεωρία κάθε ατόμου.
ΑΝΑΛΥΣΗ
Ενα καθοριστικό χαρακτηριστικό της δημόσιας συζήτησης που διεξάγεται τελευταία στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό είναι η ανησυχία για τους ξένους. Το βλέπει κανείς όταν ο Ντόναλντ Τραμπ καταφέρεται εναντίον των μεταναστών και των εμπορικών συμφωνιών. Το βλέπει επίσης και στη στροφή που έχει κάνει η Χίλαρι Κλίντον στο θέμα της διατλαντικής εμπορικής συμφωνίας (TPP) υπό την πίεση του Μπέρνι Σάντερς. Σίγουρα διακρίνεται και στην απόφαση των Βρετανών να βγουν από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος προκάλεσε αμηχανία στους περισσότερους από τους πολιτικούς αναλυτές και αναρωτιέται κανείς αν και οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένα αναπάντεχο εκλογικό αποτέλεσμα τον Νοέμβριο. Τι συμβαίνει; Είναι σαφές ότι οι ψηφοφόροι δεν λαμβάνουν υπόψη τους τούς οικονομολόγους. Οπως η πλειονότητά τους συμφωνούσε ότι η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. θα προκαλέσει μείωση των εισοδημάτων στη Βρετανία και στην υπόλοιπη Ε.Ε., έτσι και στις ΗΠΑ οι περισσότεροι εκ των κορυφαίων οικονομολόγων συμφωνούν ότι οι εμπορικές συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα στο παρελθόν είναι επωφελείς για την πλειονότητα των Αμερικανών. Ομως δεν πρόκειται να ακούσει κάτι παρεμφερές από τον Τραμπ ή την Κλίντον. Από μια άποψη, είναι εύκολα κατανοητό γιατί. Σύμφωνα με δημοσκόπηση των CBS/NYT που διεξήχθη τον Ιούνιο, μόλις το 35% των καταγεγραμμένων ψηφοφόρων θεωρεί ότι έχει κερδίσει η Αμερική από την παγκοσμιοποίηση, ενώ το 55% πιστεύει ότι έχασε. Προκύπτει το ερώτημα γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι έτοιμοι να στραφούν εναντίον του διεθνούς εμπορίου όταν η γνώμη των ειδικών είναι αντίθετη. Οι οικονομολόγοι δεν διαθέτουν ικανοποιητικές απαντήσεις, ωστόσο οι καθηγητές Κοινωνικών Επιστημών Εντουαρντ Μάνσφιλντ και Ντιάνα Ματζ από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας έχουν γράψει δύο μελέτες όπου ερευνούν τη στάση των ανθρώπων απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο και στη μεταφορά απασχόλησης στο εξωτερικό.
Για έναν οικονομολόγο είναι φυσιολογικό να υποθέσει ότι η στάση των ανθρώπων έναντι της παγκοσμιοποίησης θα καθορίζεται από το συμφέρον τους. Σύμφωνα με την επικρατούσα οικονομική θεωρία, το διεθνές εμπόριο αυξάνει τη συνολική ευημερία ενός έθνους, αν και ταυτόχρονα ορισμένοι άνθρωποι χάνουν και άλλοι κερδίζουν. Ωστόσο, οι καθηγητές Μάνσφιλντ και Ματζ υποστηρίζουν ότι δεν είναι αυτή η νοοτροπία των ψηφοφόρων. Αν οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν απλώς για το προσωπικό τους συμφέρον, τότε η στάση τους θα καθοριζόταν από τον κλάδο στον οποίο εργάζονται. Οσοι εργάζονται σε εξαγωγικούς κλάδους θα υποστήριζαν την ανοικτή οικονομία και όσοι εργάζονται σε κλάδους που δέχονται πίεση από τις εισαγωγές θα έπρεπε να είναι αντίθετοι. Ομως οι δύο επιστήμονες καταλήγουν στο συμπέρασμα πως οι ψηφοφόροι υποστηρίζουν κάποια πολιτική με γνώμονα το ευρύτερο εθνικό συμφέρον. Υπάρχουν αρκετά αίτια για τα οποία οι άνθρωποι μπορεί να κοιτάξουν πέρα από το ίδιο τους το συμφέρον. Ενα είναι πως είναι περισσότερο αλτρουιστές απ’ όσο νομίζουν οι οικονομολόγοι. Επίσης, είναι λογικό να υποθέσουν ότι όποια πολιτική είναι επωφελής συνολικά για την οικονομία τότε είναι πιθανό να είναι καλή και για αυτούς τους ίδιους. Οι Μάνσφιλντ και Ματζ υποστηρίζουν ότι ο σκεπτικισμός απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο συνδέεται με τον απομονωτισμό, τον εθνικισμό και τον εθνοκεντρισμό. Οσοι είναι αντίθετοι προς την παγκοσμιοποίηση τείνουν να θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν θα έπρεπε να εμπλέκονται σε διεθνείς υποθέσεις και σε συρράξεις. Τείνουν επίσης να θεωρούν ότι οι ΗΠΑ είναι υπέρτερες πολιτισμικά από άλλα έθνη και ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν και οι άλλοι έμοιαζαν περισσότερο με τους Αμερικανούς. Οι Μάνσφιλντ και Ματζ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η στάση των ανθρώπων απέναντι στην παγκοσμιοποίηση καθορίζεται λιγότερο από οικονομικούς παράγοντες και περισσότερο από την ψυχολογική κοσμοθεωρία κάθε ατόμου.
* Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
Πηγή: kathimerini.gr
Η στάση των ψηφοφόρων απέναντι στην παγκοσμιοποίηση καθορίζεται λιγότερο από οικονομικούς παράγοντες και περισσότερο από την ψυχολογική κοσμοθεωρία κάθε ατόμου.
ΑΝΑΛΥΣΗ
Ενα καθοριστικό χαρακτηριστικό της δημόσιας συζήτησης που διεξάγεται τελευταία στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό είναι η ανησυχία για τους ξένους. Το βλέπει κανείς όταν ο Ντόναλντ Τραμπ καταφέρεται εναντίον των μεταναστών και των εμπορικών συμφωνιών. Το βλέπει επίσης και στη στροφή που έχει κάνει η Χίλαρι Κλίντον στο θέμα της διατλαντικής εμπορικής συμφωνίας (TPP) υπό την πίεση του Μπέρνι Σάντερς. Σίγουρα διακρίνεται και στην απόφαση των Βρετανών να βγουν από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος προκάλεσε αμηχανία στους περισσότερους από τους πολιτικούς αναλυτές και αναρωτιέται κανείς αν και οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένα αναπάντεχο εκλογικό αποτέλεσμα τον Νοέμβριο. Τι συμβαίνει; Είναι σαφές ότι οι ψηφοφόροι δεν λαμβάνουν υπόψη τους τούς οικονομολόγους. Οπως η πλειονότητά τους συμφωνούσε ότι η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. θα προκαλέσει μείωση των εισοδημάτων στη Βρετανία και στην υπόλοιπη Ε.Ε., έτσι και στις ΗΠΑ οι περισσότεροι εκ των κορυφαίων οικονομολόγων συμφωνούν ότι οι εμπορικές συμφωνίες που έχει υπογράψει η χώρα στο παρελθόν είναι επωφελείς για την πλειονότητα των Αμερικανών. Ομως δεν πρόκειται να ακούσει κάτι παρεμφερές από τον Τραμπ ή την Κλίντον. Από μια άποψη, είναι εύκολα κατανοητό γιατί. Σύμφωνα με δημοσκόπηση των CBS/NYT που διεξήχθη τον Ιούνιο, μόλις το 35% των καταγεγραμμένων ψηφοφόρων θεωρεί ότι έχει κερδίσει η Αμερική από την παγκοσμιοποίηση, ενώ το 55% πιστεύει ότι έχασε. Προκύπτει το ερώτημα γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι έτοιμοι να στραφούν εναντίον του διεθνούς εμπορίου όταν η γνώμη των ειδικών είναι αντίθετη. Οι οικονομολόγοι δεν διαθέτουν ικανοποιητικές απαντήσεις, ωστόσο οι καθηγητές Κοινωνικών Επιστημών Εντουαρντ Μάνσφιλντ και Ντιάνα Ματζ από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας έχουν γράψει δύο μελέτες όπου ερευνούν τη στάση των ανθρώπων απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο και στη μεταφορά απασχόλησης στο εξωτερικό.
Για έναν οικονομολόγο είναι φυσιολογικό να υποθέσει ότι η στάση των ανθρώπων έναντι της παγκοσμιοποίησης θα καθορίζεται από το συμφέρον τους. Σύμφωνα με την επικρατούσα οικονομική θεωρία, το διεθνές εμπόριο αυξάνει τη συνολική ευημερία ενός έθνους, αν και ταυτόχρονα ορισμένοι άνθρωποι χάνουν και άλλοι κερδίζουν. Ωστόσο, οι καθηγητές Μάνσφιλντ και Ματζ υποστηρίζουν ότι δεν είναι αυτή η νοοτροπία των ψηφοφόρων. Αν οι άνθρωποι ενδιαφέρονταν απλώς για το προσωπικό τους συμφέρον, τότε η στάση τους θα καθοριζόταν από τον κλάδο στον οποίο εργάζονται. Οσοι εργάζονται σε εξαγωγικούς κλάδους θα υποστήριζαν την ανοικτή οικονομία και όσοι εργάζονται σε κλάδους που δέχονται πίεση από τις εισαγωγές θα έπρεπε να είναι αντίθετοι. Ομως οι δύο επιστήμονες καταλήγουν στο συμπέρασμα πως οι ψηφοφόροι υποστηρίζουν κάποια πολιτική με γνώμονα το ευρύτερο εθνικό συμφέρον. Υπάρχουν αρκετά αίτια για τα οποία οι άνθρωποι μπορεί να κοιτάξουν πέρα από το ίδιο τους το συμφέρον. Ενα είναι πως είναι περισσότερο αλτρουιστές απ’ όσο νομίζουν οι οικονομολόγοι. Επίσης, είναι λογικό να υποθέσουν ότι όποια πολιτική είναι επωφελής συνολικά για την οικονομία τότε είναι πιθανό να είναι καλή και για αυτούς τους ίδιους. Οι Μάνσφιλντ και Ματζ υποστηρίζουν ότι ο σκεπτικισμός απέναντι στο ελεύθερο εμπόριο συνδέεται με τον απομονωτισμό, τον εθνικισμό και τον εθνοκεντρισμό. Οσοι είναι αντίθετοι προς την παγκοσμιοποίηση τείνουν να θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν θα έπρεπε να εμπλέκονται σε διεθνείς υποθέσεις και σε συρράξεις. Τείνουν επίσης να θεωρούν ότι οι ΗΠΑ είναι υπέρτερες πολιτισμικά από άλλα έθνη και ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος αν και οι άλλοι έμοιαζαν περισσότερο με τους Αμερικανούς. Οι Μάνσφιλντ και Ματζ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η στάση των ανθρώπων απέναντι στην παγκοσμιοποίηση καθορίζεται λιγότερο από οικονομικούς παράγοντες και περισσότερο από την ψυχολογική κοσμοθεωρία κάθε ατόμου.
* Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου