Ο Ευβοϊκός κόλπος χωρίζεται, από τον πορθμό του Ευρίπου και μάλιστα στο σημείο όπου είναι η παλαιά γέφυρα της Χαλκίδας, στον Βόρειο Ευβοϊκό και στο Νότιο Ευβοϊκό κόλπο.
Ειδικότερα ο πορθμός και συγκεκριμένα ο δίαυλος του Ευρίπου είναι μία στενή λωρίδα θάλασσας πλάτους 39 m, μήκους 40 m και βάθους περίπου 8,5 m που συνδέει το Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο με τον Νότιο Ευβοϊκό, μεταξύ Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, στη Χαλκίδα.
Σ' αυτόν το χώρο παρουσιάζεται το ακόλουθο μοναδικό σύνθετο φαινόμενο:
Τα ύδατα του διαύλου κινούνται συνεχώς, ενώ συγχρόνως αλλάζουν και φορά κίνησης, κατευθυνόμενα άλλοτε προς τον Βόρειο και άλλοτε προς το Νότιο Ευβοϊκό. Η συστηματική παρακολούθηση του εν λόγω ρεύματος έδειξε ότι ενώ στις 22-23 ημέρες παρουσιάζει μια κανονικότητα αλλαγής φοράς ανά 6 ώρες περίπου, όπως ακριβώς η παλίρροια**, στις υπόλοιπες 6-7 ημέρες του μήνα το ρεύμα γίνεται τόσο ακανόνιστο που μπορεί ν΄ αλλάξει φορά ακόμη και 14 φορές μέσα στο ίδιο 24ωρο! Έτσι διαπιστώθηκε ότι το κανονικό ρεύμα αντιστοιχεί στις συζυγίες***, δηλαδή 11-12 ημέρες περί τη νέα σελήνη (Ν.Σ.) και άλλες τόσες κατά τη πανσέληνο, ενώ το ακανόνιστο ρεύμα παρατηρείται κατά τους τετραγωνισμούς****.
Η εξήγηση του συγκεκριμένου φαινομένου του ρεύματος του Ευρίπου απασχόλησε και τους αρχαίους Έλληνες και ειδικότερα τον Αριστοτέλη και τον Ερατοσθένη καθώς και πολλούς άλλους επιστήμονες από τον προηγούμενο αιώνα και μετά.
Η εξήγηση που έχει δοθεί και έχει γίνει σήμερα αποδεκτή για το συγκεκριμένο χώρο είναι ότι το φυσικό παλιρροιακό κύμα στο Αιγαίο φθάνοντας στην Εύβοια ανατολικά, ένα μέρος του εισέρχεται στο Βόρειο Ευβοϊκό (από Β. της Εύβοιας) και ένα άλλο εισέρχεται στο Νότιο Ευβοϊκό (από Ν. της Εύβοιας). Λόγω όμως του διαφορετικού μήκους της διαδρομής, το μεν φυσικό παλιρροιακό κύμα που έρχεται από το Νότο φθάνει στο δίαυλο του Ευρίπου σε 1 ώρα και 15 λεπτά νωρίτερα του ερχόμενου από Βορρά. Εξ αυτού, φυσικό είναι οι νότιοι εισερχόμενοι υδάτινοι όγκοι ν΄ ανεβάζουν εκεί τη στάθμη κατά 30-40 εκατοστά και να δημιουργείται θαλάσσιο ρεύμα από Νότο προς Βορρά. Μετά 6 ώρες, καθώς η άμπωτη διαδέχεται τη πλημμυρίδα, αντιστρέφονται οι συνθήκες και δημιουργείται αντίθετο ρεύμα, αφού στο Β. μέρος έχουν συσσωρευθεί μεγαλύτεροι υδάτινοι όγκοι. Όταν λοιπόν συμβαίνουν συζυγίες***, οπότε η ένταση της παλίρροιας είναι μεγάλη, το ρεύμα του Ευρίπου παρουσιάζεται κανονικό. Όμως στους τετραγωνισμούς****, όπου το ρεύμα είναι ασθενέστερο, τόσο η διαμόρφωση των ακτών, ο βυθός, οι υφιστάμενες καιρικές συνθήκες καθώς και άλλα βαρομετρικά αίτια συντελούν ώστε το ρεύμα να παρουσιάζεται ακανόνιστο.
Σχόλιο: Κάποια χρόνια πριν περνούσαμε από την παλαιά γέφυρα της Χαλκίδας και ρίχναμε μια ματιά στο μοναδικό αυτό φαινόμενο της παλίρροιας του Ευρίπου. Τώρα, με τη νέα γέφυρα, δυστυχώς το παρακάμπτουμε. Αξίζει όμως τον κόπο να ακολουθήσει κανείς, αν υπάρχει ευχέρεια χρόνου, την παλιά διαδρομή, να καθήσει για λίγο σε μια από τις πολλές καφετέρειες που υπάρχουν εκεί στο δίαυλο του Ευρίπου και απολαμβάνοντας τον καφέ του να παρατηρήσει το φαινόμενο της παλίρροιας.
Επεξηγήσεις:
*Οι παλιρροϊκές δυνάμεις είναι δυνάμεις βαρυτικής φύσης που αναπτύσσονται πάνω σε ένα σώμα το οποίο βρίσκεται μέσα σε ένα ανομοιογενές βαρυτικό πεδίο και επομένως πάνω στο σώμα ασκούνται μη σταθερές δυνάμεις κατά μήκος του, αφού προφανώς, όπως γνωρίζουμε από τον κλασσικό νόμο της παγκόσμιας έλξης του Newton στο κοντινότερο σημείο αυτού του σώματος στο σώμα που δημιουργεί το βαρυτικό πεδίο δέχεται μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι το σημείο που βρίσκεται πιο μακριά. Βάσει των παλιρροϊκών δυνάμεων ερμηνεύεται το φαινόμενο της πλημμυρίδας και της άμπωτης, η δημιουργία των δακτυλίων του Κρόνου, προβλέπεται η απομάκρυνση της Σελήνης από τη Γη και άλλα.
*Οι παλιρροϊκές δυνάμεις είναι δυνάμεις βαρυτικής φύσης που αναπτύσσονται πάνω σε ένα σώμα το οποίο βρίσκεται μέσα σε ένα ανομοιογενές βαρυτικό πεδίο και επομένως πάνω στο σώμα ασκούνται μη σταθερές δυνάμεις κατά μήκος του, αφού προφανώς, όπως γνωρίζουμε από τον κλασσικό νόμο της παγκόσμιας έλξης του Newton στο κοντινότερο σημείο αυτού του σώματος στο σώμα που δημιουργεί το βαρυτικό πεδίο δέχεται μεγαλύτερη δύναμη από ό,τι το σημείο που βρίσκεται πιο μακριά. Βάσει των παλιρροϊκών δυνάμεων ερμηνεύεται το φαινόμενο της πλημμυρίδας και της άμπωτης, η δημιουργία των δακτυλίων του Κρόνου, προβλέπεται η απομάκρυνση της Σελήνης από τη Γη και άλλα.
**Παλίρροια (tide) ονομάζεται το φυσικό φαινόμενο της περιοδικής ανόδου και καθόδου της στάθμης του νερού μίας μεγάλης λίμνης και κυρίως των θαλασσών. Η άνοδος της στάθμης ονομάζεται πλημμυρίδα (flood tide), ενώ η κάθοδος ονομάζεται άμπωτη (ebb ή low tide). Από κοινού, πλημμυρίδα και άμπωτη αποτελούν το φαινόμενο της παλίρροιας. Το φαινόμενο αυτό που επαναλαμβάνεται δύο φορές το 24ώρο οφείλεται στη βαρυτική έλξη της Σελήνης αλλά και του Ήλιου πάνω στη Γη, καθώς και στην περιστροφή των ουρανίων σωμάτων αυτών.
***Συζυγία στην αστρονομία είναι η κατά προσέγγιση ευθυγράμμιση δύο ή περισσοτέρων ουράνιων σωμάτων όταν παρατηρούνται από ορισμένη θέση (συνήθως από τη Γη), δηλαδή όταν ο παρατηρητής και τα δύο ουράνια σώματα (3 «σημεία») βρίσκονται προσεγγιστικά πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή.
****Αποχή πλανήτη ονομάζεται η γωνία που σχηματίζεται με κορυφή τη Γη και με πλευρές τις κατευθύνσεις Γη - Ηλίου και Γη - Πλανήτη. Η αποχή χαρακτηρίζεται ως ανατολική ή δυτική ανάλογα με τη θέση του πλανήτη, αν δηλαδή κείται ανατολικά ή δυτικά του Ήλιου. Η τιμή της αποχής είναι ακριβώς το μέτρο εκείνο που χαρακτηρίζει και τις διάφορες θέσεις του πλανήτη ως προς τη Γη και τον Ήλιο. Όταν δηλαδή η αποχή φθάσει τις 90° τότε Ήλιος και Πλανήτης βρίσκονται σε τετραγωνισμούς, ή η αποχή φθάσει τις 180° τότε βρίσκονται σε αντίθεση (Γη μεταξύ Ηλίου και Πλανήτη), ή αντίθετα η αποχή μηδενισθεί τότε Ήλιος και Πλανήτης βρίσκονται σε σύνοδο, δηλαδή στην ίδια ευθεία.
Πηγή: Στοιχεία από el.wikipedia.org
Φωτογραφίες: Takis Ant
Πολύ ενημερωτική ανάρτηση! Ο κόσμος πιστεύει ότι όλες τις μέρες τα νερά πάνε 6 ωρες πάνω και 6 ώρες κάτω. Τελικά δεν είναι έτσι.
ΑπάντησηΔιαγραφή