Στη Βενετία που κινδυνεύει!

Και όμως η Βενετία (Venezia), η πόλη με τη μοναδική ομορφία στον πλανήτη, κινδυνεύει! Η Βενετία, που είναι χτισμένη πάνω σε μια ομάδα 118 μικρών νησιών που χωρίζονται από κανάλια και ενώνονται μεταξύ τους με γέφυρες, η πόλη που είχα βρεθεί και εγώ κάποτε μαζί με τις ορδές των τουριστών
που την κατακλύζουν, μαθαίνω τώρα πως απειλείται ...από την τεράστια τουριστική της ανάπτυξη! 

Η ιστορική πόλη της Βενετίας, στην ομώνυμη ελώδη λιμνοθάλασσα, των 60.000 περίπου κατοίκων (ή έστω των 270.000 κατοίκων ολόκληρου του Δήμου της Βενετίας εκ των οποίων οι 176.000 ζούνε στην «Ξηρά», κυρίως στα μεγάλα διαμερίσματα Μέστρε και Μαργκέρα) δέχεται κάθε χρόνο πάνω από 15.000.000 τουρίστες! Κάθε μέρα την επισκέπτονται, κατά μέσον όρο, πάνω από 50.000 τουρίστες, τόσοι όσοι περίπου και οι κάτοικοι της ιστορικής πόλης της Βενετίας! Αποτέλεσμα; Η έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στους μόνιμους κατοίκους και τους τουρίστες που πυροδοτεί μια σειρά προβλημάτων! 

Οι ντόπιοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο από το να εργαστούν στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τα λοιπα τουριστικά καταστήματα. Διαφορετικά πρέπει να πάρουν τον δρόμο του ξεριζωμού. Έτσι κάποιοι κάτοικοι εξοργίζονται με τις αρνητικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού στη “Γαληνοτάτη Δημοκρατία” (Serenissima Respublica), όπως ήταν κάποτε γνωστή. 

Για αυτόν τον λόγο, τον περασμένο Ιούλιο, η UNESCO αποφάσισε να συμπεριλάβει τη Βενετία στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς που κινδυνεύουν, προειδοποιώντας τους ιθύνοντες ότι πρέπει να γίνουν σημαντικές προσπάθειες για να σταματήσει η υποβάθμιση της πόλης και του οικοσυστήματός της. 

Μπορεί γενικότερα οι Βενετσιάνοι να μπούχτισαν με τις ορδές των τουριστών, όμως οι τουρίστες δεν θα πάψουν ποτέ να επισκέπτονται την πόλη τους. Γιατί η Βενετία το αξίζει... 

Μια φορά να βρεθεί κανείς εκεί δεν την ξεχνά. Οι εμπειρίες που προσφέρει η «Πόλη των Καναλιών», η «Πόλη των Γεφυρών», η «Πόλη του Νερού», η «Επιπλέουσα Πόλη», η «Βασίλισσα της Αδριατικής», όπως είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά της ονόματα, είναι μοναδικές. Ευτυχώς, η φωτογραφική μου μηχανή είχε δουλέψει αρκετά όταν είχε τύχει, λίγα χρόνια πριν, να βρεθώ εκεί! Και έτσι θυμάμαι...

Κάποτε, στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, η Βενετία ήταν μία πανισχυρη εμπορική και ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο. Το μαρτυρούν, δίπλα στα κανάλια, τα παλιά επιβλητικά κτίρια  με το ποικίλο αρχιτεκτονικό ύφος, με γνωστότερο το Γοτθικό, που άντεξαν στο χρόνο. Και ας έχουν γίνει τα "παλάτσι" καταστήματα, ξενοδοχεία και διαμερίσματα, ας έχουν μετατραπεί οι αποθήκες σε μουσεία και οι μονές της σε κέντρα αποκατάστασης έργων τέχνης. 

Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά είναι θεμελιωμένα πάνω σε πασσάλους! Διαβάζω στη Βικιπαίδεια: " Τα κτίρια της Βενετίας είναι κατασκευασμένα πάνω σε πυκνά τοποθετημένους ξύλινους πασσάλους. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι ακόμη άθικτοι μετά από αιώνες καταβύθισης. Τα θεμέλια στηρίζονται στους πασσάλους και τα κτίρια από τούβλα ή πέτρα επικάθονται σε αυτές τις βάσεις. Οι πάσσαλοι διαπερνούν ένα μαλακότερο στρώμα άμμου και λάσπης μέχρι να φτάσουν σε ένα πολύ σκληρότερο στρώμα συμπιεσμένης αργίλου. Βυθισμένο στο νερό, σε συνθήκες μειωμένου οξυγόνου, το ξύλο δεν σαπίζει τόσο γρήγορα όσο στην επιφάνεια. Σκληραίνει ως αποτέλεσμα της συνεχούς ροής νερού πλούσιου σε μέταλλα γύρω του και μέσα του, έτσι ώστε αποκτά μια δομή σαν πέτρα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους πασσάλους έγιναν από κορμούς κλήθρων, ένα ξύλο γνωστό για την αντοχή του στο νερό. Τα κλήθρα προέρχονταν από το δυτικότερο τμήμα της σημερινής Σλοβενίας (με αποτέλεσμα τα απογυμνωμένα εδάφη της περιοχής Κρας), από δύο περιοχές της Κροατίας, Λίκα και Γκόρσκι Κόταρ (με αποτέλεσμα τις γυμνές πλαγιές του Βέλεμπιτ) και από το νότιο Μαυροβούνιο".

Στη Βενετία τα 177 κανάλια έχουν το ρόλο των δρόμων. Το κλασικό πλωτό μέσο μεταφοράς είναι η γόνδολα, αν και σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως για τουρίστες. Η Βενετία του 21ου αιώνα λειτουργεί χωρίς αυτοκίνητα, όπως αιώνες πριν. Περπατήσαμε λοιπόν, στα στενά δρομάκια, πάνω σε κάποιες από τις 409 γέφυρες που υπάρχουν. 

Στην πλατεία του Αγιου Μάρκου  

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου

H Πλατεία του Αγίου Μάρκου (Πιάτσα Σαν Μάρκο ή σχέτο Πιάτσα) είναι ο κύριος δημόσιος χώρος, το κοινωνικό, θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της Βενετίας. Είναι το "σαλόνι της Ευρώπης" όπως λέγεται ότι είχε πει κάποτε ο Ναπολέοντας. 

Στο ανατολικό άκρο της πλατείας δεσπόζει ο μεγάλος καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου που χτίστηκε γύρω στο 1100. Στην αρχή ήταν ρυθμού βασιλικής (Basilica di San Marco), ενώ αργότερα έγιναν βυζαντινές και γοτθικές αλλαγές. Έχει σχήμα σταυρού με τέσσερις θόλους, που περιβάλλουν έναν κεντρικό μεγαλύτερο. Η δεξιά πλευρά στολίζεται με περιστύλιο. Ο μεγάλος αριθμός των μαρμάρινων κιόνων (500), η ποικιλία των μωσαϊκών απ` όλες τις εποχές (12ος - 15ος αι.), η ανάμειξη των ρυθμών και η πλούσια διακόσμηση κάνουν, ώστε να παρουσιάζεται ένα ιδιόμορφο, σχεδόν ανατολίτικο, σύνολο.

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου

Πέρα από το ναό του Αγίου Μάρκου στην πλατεία συναντάμε τον Πύργος του Ρολογιού που ολοκληρώθηκε το 1499.  Αριστερά είναι η μεγάλη στοά κατά μήκος της βόρειας πλευράς της Πιάτσα, με τα κτίρια γνωστά ως Προκουράτιε Βέκιε (παλιά επιτροπεία), πρώην κατοικίες και γραφεία των Επιτρόπων του Αγίου Μάρκου, ανώτερων κρατικών αξιωματούχων τον καιρό της δημοκρατίας της Βενετίας. Χτίστηκαν στις αρχές του 16ου αιώνα. Η στοά πλαισιώνεται με μαγαζιά και εστιατόρια στο ισόγειο με γραφεία από πάνω. Τα εστιατόρια περιλαμβάνουν το περίφημο Καφέ Κουάντρι, που είχε πελάτες τους Αυστριακούς όταν η Βενετία κυβερνιόταν από την Αυστρία το 19ο αιώνα. Στη νότια πλευρά της Πιάτσα τα κτίρια, που είναι γνωστά ως Προκουράτιε Νουόβε (νέα επιτροπεία), σχεδιάσθηκαν στα μέσα του 16ου αιώνα και ολοκληρώθηκαν το 1640. Εδώ είναι και το περίφημο Καφέ Φλοριάν το οποίο προτιμούσαν οι Βενετσιάνοι. 

Η μεγάλη στοά 

Εκεί, στην πλάτεία του Αγιου Μάρκου, στο Καφέ Φλοριάν, που άνοιξε το 1720 σταθήκαμε και εμείς για ένα καφέ. Εξάλλου, ήταν το αγαπημένο καφενείο των διανοούμενων του 19ου αιώνα, από τον Καζανόβα ως τον Λόρδο Βύρωνα, από τον Γκαίτε ως τον Μαρσέλ Προυστ, από τονΤζέιμς Τζόις ως τη Γερτρούδη Στάιν. Εκεί στο Καφέ Φλοριάν συγκεντρώνονταν κορυφαίες προσωπικότητες της Ευρώπης, που γοητεύτηκαν από τη μαγεία του βενετσιάνικου καφέ και εξέφρασαν τον ενθουσιασμό τους σε πίνακες ζωγραφικής και μυθιστορήματα. 

Εκεί λοιπόν, στα τραπεζάκια έξω, του Καφέ Φλοριάν καθήσαμε και ήπιαμε τον cappuccino. Και μπορεί να τον πληρώσαμε 15 ευρώ τον κάθε έναν, ωστόσο τόσο η εσωτερική διακόσμηση στις πολυτελείς αίθουσες του καταστήματος (με αλληγορικούς πίνακες στους τοίχους και μεγάλους χρυσοποίκιλτους καθρέπτες, με κόκκινους βελούδινους καναπέδες, μαρμάρινα τραπέζια και σερβίτσια Μουράνο), όσο και το εξωτερικό περιβάλλον με τη ζωντανή μουσική, δικαιολογούν την τιμή του έστω για μια φορά. 

Στο Καφέ Φλοριάν

Ο Ριχάρδος Βάγκνερ (Wagner) συνήθιζε να κάθεται στον επάνω όροφο του Καφέ Φλοριάν, ακούγοντας τη μουσική του να παίζεται στο ισόγειο του καφέ. Εμείς καθήσαμε έξω, ήταν ένα όμορφο πρωινό στις αρχές του φθινοπώρου, και η ορχήστρα μας έκανε τη χάρη και έπαιξε τα Παιδιά του Πειραιά και το Ζορμπά και οι κυρίες της παρέας χόρεψαν συρτάκι. Μια ανάσα, να ξεχάσει κανείς, έστω και για λίγο, την Ελλάδα της κρίσης... Μιας και ο λόγος για τη μουσική να θυμίσουμε εδώ οτι η Βενετία, που διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της συμφωνικής μουσικής και της όπερας, αποτελεί και τη γενέτειρα του Αντόνιο Βιβάλντι.

Στο Καφέ Φλοριάν / Πλατεία του Αγίου Μάρκου

Απέναντι -είμαστε ακόμα στην Πλατεία του Αγίου Μάρκου- στην άκρη της νότιας στοάς είναι το Καμπαναριό της εκκλησίας του Αγίου Μάρκου. Στη συνέχεια η Πιατσέτα ντι Σαν Μάρκο συνδέει τη νότια πλευρά της Πιάτσα με τη λιμνοθάλασσα, έχοντας ανατολικά της το Παλάτι των Δόγηδων και δυτικά τη Βιβλιοθήκη του Τζιάκοπο Σανσοβίνο, που σήμερα στεγάζει τη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη. 

Το Παλάτι των Δόγηδων (Palazzo Ducale di Venezia), Γοτθικής αρχιτεκτονικής με πλούσια διακόσμηση, κατασκευάστηκε κατά την περίοδο από το 1309 ως 1424 πάνω σε υπάρχον κτίριο του 9ου αιώνα. Το παλάτι ήταν η κατοικία των ηγετών της Βενετίας ή Δόγηδων και περιείχε ένα μεγάλο αριθμό κυβερνητικών γραφείων. 

το Παλάτι των Δόγηδων

 Βενετία, ακόμη και η γέφυρα των στεναγμών δεν ξεφεύγει από τις τράστιες διαφημίσεις

Στη γέφυρα του Ριάλτο

Στο Μεγάλο Κανάλι (Grand Canal) από τη γέφυρα του Ριάλτο 

Όλα καλά λοιπόν; Όχι ακριβώς! Η δημοφιλία της Βενετίας, ως τόπος μείζονος παγκόσμιου τουριστικού προορισμού, έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα. Αρκετές φορές το χρόνο η πόλη είναι κατάμεστη. Έχει γίνει μέγα κέντρο διεθνών συνεδρίων και φεστιβάλ, όπως το Καρναβάλι της Βενετίας, η αναγνωρισμένου κύρους Μπιενάλε της Βενετίας, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας κλπ. 

Στην πραγματικότητα, το τελεσίγραφο της UNESCO δεν πυροδοτήθηκε μόνο τα προβλήματα που δημιουργεί η έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στους μόνιμους κατοίκους και τους τουρίστες, αλλά και από τα σχεδιαζόμενα αναπτυξιακά προγράμματα μεγάλης κλίμακας. Κάποια από αυτά είναι η κατασκευή νέων καναλιών, καθώς και ενός υπόγειου σιδηροδρόμου κάτω από τη λιμνοθάλασσα, έργα που θα επιταχύνουν τη διάβρωση και θα ασκήσουν ασφυκτικές πιέσεις στο ευαίσθητο οικολογικό - αστικό σύστημα που έχει αναπτυχθεί όχι μόνο στη Βενετία αλλά και γύρω από αυτήν. 

'Ετσι φτάσαμε στο σημείο η Βενετία να θεωρείται από κάποιους ως "τουριστική παγίδα". Από άλλους "ζωντανό μουσείο". Σε αντίθεση με τα περισσότερα μέρη στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα, η Βενετία έχει γίνει ευρέως γνωστή για το στοιχείο της της "γοητευτικής παρακμής". 

Όσο για εμάς; Την Βενετία, που θα ξεπεράσει όπως πιστεύουμε τα όποια προβλήματα έχει, δεν την ξεχνάμε. Κανείς ποτέ δεν μπορεί να ξεχάσει τη γοητευτική "παρακμή" της Βενετίας...

Πηγές: Κείμενα δικά μας με στοιχεία από el.wikipedia.org κυρίως και κάποια από kathimerini.gr
Φωτογραφίες: Takis Ant