Γιατί τα φυλλοβόλα δέντρα γίνονται κίτρινα ή κόκκινα το φθινόπωρο

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, τα φύλλα ξεσπούν σε ένα επιθανάτιο σόου, γεμίζοντας τα δάση με αποχρώσεις του κίτρινου πριν πέσουν νεκρά στο έδαφος. Κι όμως, αντίθετα από ό,τι θα υπέθετε κανείς, το κίτρινο χρώμα βρισκόταν εκεί ανέκαθεν.

Τα καροτενοειδή των φύλλων
Από την αρχή της ανάπτυξής τους, τα φύλλα περιέχουν καροτενοειδή, κίτρινες και πορτοκαλί ουσίες στις οποίες οφείλεται για παράδειγμα το χρώμα του καρότου.

Οι ουσίες αυτές προστατεύουν τη χλωροφύλλη από βλάβες που θα μπορούσε να προκαλέσει το ηλιακό φως. Η πράσινη χλωροφύλλη, όμως, καλύπτει το χρώμα των καροτενοειδών την άνοιξη και το καλοκαίρι, όσο το φύλλο παραμένει λειτουργικό.

Το φθινόπωρο, η χλωροφύλλη διασπάται και αρκετά από τα συστατικά της επιστρέφουν στον κορμό και τις ρίζες των δέντρων για να χρησιμοποιηθούν εκ νέου την επόμενη άνοιξη. Τα καροτενοειδή μένουν αντίθετα στη θέση τους και δίνουν νέο χρώμα στα ημιθανή φύλλα. Το ίδιο συμβαίνει εξάλλου με τις μπανάνες και άλλους καρπούς που κιτρινίζουν όταν ωριμάσουν.

Υπάρχουν όμως και φύλλα που γίνονται κατακόκκινα, αντί για κίτρινα ή πορτοκαλί. Σε αυτήν την περίπτωση, η εξήγηση είναι πιο περίπλοκη. 

Οι φλογερές... ανθοκυανίνες

Οι φλογερές αποχρώσεις του κόκκινου οφείλονται στις ανθοκυανίνες, ουσίες που υπάρχουν μεταξύ άλλων στη φλούδα των μήλων και των κόκκινων σταφυλιών.

Αντίθετα με τα καροτενοειδή, οι ανθοκυανίνες δεν προϋπάρχουν στα φύλλα, αλλά παράγονται μόνο το φθινόπωρο από τον μεταβολισμό σακχάρων που έχουν συσσωρευτεί το καλοκαίρι. 

Το ερώτημα βέβαια που προκύπτει είναι γιατί ορισμένα φυτά σπαταλούν πολύτιμη ενέργεια για να κοκκινίσουν τα φύλλα τους πριν τα αποτινάξουν. Η απάντηση είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα. Όπως αναφέρει στους New York Times ο δρ Τζονμ Σιλάντερ του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ, μέχρι σήμερα έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες, οι οποίες είναι συχνά αντικρουόμενες.

Οι «κόκκινες» θεωρίες

Μια θεωρία λέει ότι το κόκκινο χρώμα λειτουργεί ως διαφήμιση για να προσελκύσει πουλιά και άλλα ζώα στους ώριμους καρπούς του δέντρου. Άλλοι, πάλι, πιστεύουν ότι το ζωηρό χρώμα λειτουργεί ως προειδοποίηση για τις τοξίνες που μπορεί να υπάρχουν στα φύλλα. Μια τρίτη θεωρία θέλει το κόκκινο να ενημερώνει τα παράσιτα ότι το φυτό είναι υγιές και ανθεκτικό, ενώ μια τέταρτη λέει ότι το φυτό προειδοποιεί τα φυτοφάγα είδη πως το τσιμπούσι του καλοκαιριού βαίνει προς το τέλος του.

Μια πέμπτη θεωρία έχει διατυπωθεί από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Βερμόντ στον Καναδά, οι οποίοι πιστεύουν ότι οι ανθοκυανίνες προσφέρουν αντηλιακή προστασία όταν ο κορμός και τα κλαδιά μένουν γυμνά και εκτεθειμένα στην υπεριώδη ακτινοβολία. Αυτός εξάλλου είναι ο λόγος που οι νέοι, ανοιξιάτικοι βλαστοί είναι συχνά κόκκινοι -αποφεύγουν έτσι τις βλάβες από τον ήλιο. Η θεωρία της αντηλιακής προστασίας παραμένει ωστόσο ανεπιβεβαίωτη, και θα είναι μάλλον δύσκολο να αποδειχθεί πειραματικά.

Όπως φαίνεται, η αυτοκτονία των φύλλων είναι όχι μόνο θεαματική αλλά και περίπλοκη διαδικασία. 

Πηγή: www.tovima.gr