Το τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο

Σημαντική ήταν η ζημιά που υπέστη το τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο από την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τα ξημερώματα της 22ας Μαρτίου. Η φωτιά στο μνημείο, ένα από τα σπουδαιότερα των Βαλκανίων, σύμφωνα με την Πυροσβεστική φαίνεται να οφείλεται σε αμέλεια του συνεργείου συντήρησης.

Σύμφωνα με την ΕΡΤ από την έρευνα προέκυψε ότι η φωτιά προκλήθηκε από σπινθήρες ηλεκτροσυγκόλλησης που είχαν πέσει στα ξύλινα δοκάρια στήριξης της στέγης κατά τη διάρκεια εργασιών του συνεργείου. Όπως αναφέρει το πόρισμα της Πυροσβεστικής η καύση στα ξύλινα δοκάρια ήταν υποβόσκουσα, οι κάτοικοι ένιωθαν έντονη μυρωδιά καπνού το βράδυ της Τρίτης, λίγες ώρες πριν εκδηλωθεί η μεγάλη πυρκαγιά. 

Οι εργασίες για την αποκατάσταση των ζημιών από την καταστροφική πυρκαγιά αναμένεται να αρχίσουν το επόμενο διάστημα, υπό την πίεση της τοπικής κοινωνίας, που οραματίζεται, πλην ελαχίστων μελών της, το σπουδαίο αυτό οθωμανικό μνημείο ως πόλο τουριστικής έλξης. Στην πλειονότητά τους, οι κάτοικοι του Διδυμότειχου θεωρούν το τέμενος συστατικό στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας της πόλης μαζί με τα βυζαντινά τείχη και ως τέτοιο θέλουν να αναδειχθεί.

Η υπουργός Πολιτισμού, Λυδία Κονιόρδου, επισκέφθηκε χθες το κατεστραμμένο από τη φωτιά μνημείο και δεσμεύθηκε για την αποκατάσταση των ζημιών. «Ήρθα η ίδια να δω με τα μάτια μου όλη αυτή την καταστροφή που έχει γίνει σ' ένα από τα σημαντικότερα μνημεία όλων των Βαλκανίων και να δούμε μαζί και με τον δήμαρχο τον τρόπο που σταδιακά θα το αποκαταστήσουμε», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού από το Διδυμότειχο μετά την ξενάγησή της χθες στο τέμενος Βαγιαζήτ. Η πλήρης αποκατάσταση τόσο της στέγης όσο και όλων των ζημιών εντός του τεμένους θα ενταχθεί, σύμφωνα με την κ. Κονιόρδου στο ΕΣΠΑ. «…Πιστεύω ότι όλοι θα βάλουμε τα δυνατά μας, από κοινού, ώστε αυτό το μνημείο ν' αποκατασταθεί όσο πιο γρήγορα είναι δυνατό», δήλωσε η υπουργός. 

Το Τέμενος Βαγιαζήτ (ή Τέμενος Μεχμέτ)

Μια περιγραφή του από το didymoteicho.gr 

Σύμφωνα με την παράδοση το τέμενος αρχίζει να κτίζεται στα τέλη του 14ου αιώνα από το σουλτάνο Βαγιαζήτ Α' τον Γιλντιρίμ (Κεραυνό), για το λόγο αυτό ονομάζεται τόσο από τους ντόπιους όσο και τους Οθωμανούς περιηγητές «Μπαγιαζήτ Τζαμισί». Το άλλο του όνομα είναι «Μπουγιούκ» (Μεγάλο) ή «Ουλού» Τζαμί.

Η μεγάλη επιγραφή επάνω από την κύρια είσοδο αναφέρει ότι η «κατασκευή του ευλογημένου βελτιωμένου τιμημένου τεμένους διατάχθηκε από τον υπέρτατο σουλτάνο... Μεχμέντ (το Μωάμεθ Α') και διακηρύχθηκε το Μάρτιο του 1420». 

Το κτίσμα είναι σχεδόν τετράγωνο σε κάτοψη, με μέσες εξωτερικές διαστάσεις 32,40μ x 30,20μ. Το εξωτερικό εμβαδόν του είναι σχεδόν ένα στρέμμα. Έχει τρεις θύρες, από τις οποίες η κεντρική προβάλλεται με θαυμάσια αραβουργήματα και αρχαΐζοντα ζιγκ-ζαγκ μοτίβα ενώ οι δύο εκατέρωθεν θύρες έχουν φραχθεί, από ό,τι φαίνεται σε πρώιμη φάση.

Το εσωτερικό του τεμένους παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Τον κεντρικό χώρο καλύπτει θαυμάσι­ος διακοσμητικός θόλος, ο οποίος αποτελείται από μικρές σανίδες, κατάλληλα συναρμοσμένες μεταξύ τους και αναρτάται από τον ξύλινο σκελετό της στέγης, καταλήγοντας σε τέσσερις πεσσούς μέσω ισάριθμων διακοσμητικών, ξύλινων τριγώνων.

Ο εσωτερικός ξύλινος θόλος 

Στο βόρειο τοίχο μέχρι πριν από λίγα χρόνια μπορούσε ο επισκέπτης να αντικρίσει μία μοναδική στην ισλαμική τέχνη παράσταση προσευχόμενης γυναίκας, η οποία δυστυχώς καταστράφηκε ολοσχε­ρώς από την υγρασία. Μία άλλη, επίσης μοναδική τοιχογραφία, σώζεται ακόμη στον νότιο τοίχο, επάνω από το ιερό. Πρόκειται για παράσταση της ουράνιας πόλης, η οποία επαναλαμβάνει το θέμα του περίφημου ψηφιδωτού του Τεμένους Ομάρ στη Δαμασκό. Η παράσταση του Διδυμοτείχου εντυπωσι­άζει με την κομψότητα, την ακρίβεια και τη λεπτομέρεια απόδοσης των οικοδομημάτων, όπως και το χρησιμοποιούμενο χρωματικό φάσμα, σε μία άμεση συνέχεια της υστεροβυζαντινής ζωγραφικής.

Εκτός αυτών, οι τοίχοι είναι διακοσμημένοι με ρητά και γνωμικά από το Κοράνι, σύντομες προσευχές και επικλήσεις ιερών προσώπων, δοσμένα με παχιά καλλιγραφικά γράμματα σε ασυνήθιστη διάταξη. Μία από τις προσευχές, γραμμένη σε σχήμα αστραπής, θεωρούνταν από τους μωαμεθανούς ως αποτρεπτική πτώσης κεραυνού. 

Από τον εξοπλισμό του εσωτερικού σώζονται ακόμη ο «θρόνος» δίπλα στο ιερό, ενώ στο βόρειο τμήμα υπάρχει εξέδρα. Το δάπεδο απαρτίζεται από καλά συναρμοσμένες πλινθόπλακες, ενώ παλαιά καλυπτόταν από βαρύτιμους και πολύχρωμους τάπη­τες.

Η είσοδος του τεμένους

Ενσωματωμένος στο περίγραμμα του κτιρίου, αλλά με δική του εξωτερική είσοδο, ο κομψός και πανύψηλος μιναρές είχε αρχικά έναν εξώστη. Όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν το Διδυμότειχο από τους Βούλγαρους στα 1913, ξανάκτισαν το ανώτερο τμήμα του μιναρέ και πρόσθεσαν δεύτερον εξώστη ψηλότερα. Ο αυλόγυρος πάλι οριοθετούνταν με «μαρμάρινες πλάκες εκατέρωθεν της εισόδου με κομψοτεχνήματα αρίστης μαρμαρογλυπτικής τέχνης».

Στα 1912 οι Βούλγαροι μετέτρεψαν το Τέμενος σε ναό, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Κατά το με­σοπόλεμο το κτίριο πωλήθηκε από τη μουσουλμανική κοινότητα σε ιδιώτη.

Σήμερα αποτελεί μνημείο Πολιτισμού, το οποίο προστατεύεται από το ελληνικό κράτος. 

Πηγές: Στοιχεία από didymoteicho.gr, el.wikipedia.org, kathimerini.gr, protothema.gr