Γ. Στουρνάρας: «Προοπτικές Ανάπτυξης και ο ρόλος της Μεταποίησης, με αναφορά στη Βόρειο Ελλάδα»

Στις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας και το ρόλο της μεταποίησης, με αναφορά στη Βόρειο Ελλάδα, επικεντρώθηκε η ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα, χθες σε Δείπνο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος.

Είπε μεταξύ άλλων ο κ. Γιάννης Στουρνάρας:

«Η κρίση αποκάλυψε τις αδυναμίες του προτύπου οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθήθηκε εδώ και δεκαετίες, αδυναμίες οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από τη δημοσιονομική εκτροπή, την απώλεια της ανταγωνιστικότητας και το συνεχώς διευρυνόμενο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Το 2009, λίγο πριν το ξέσπασμα της κρίσης χρέους, τόσο το δημόσιο έλλειμμα όσο και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, κυμαίνονταν γύρω στο 15% του ΑΕΠ, ενώ το δημόσιο χρέος άγγιζε το 127% του ΑΕΠ. Ήταν λοιπόν θέμα χρόνου να οδηγηθούμε σε κρίση, η οποία εκδηλώθηκε ως κρίση δανεισμού, και οδήγησε την Ελλάδα σε προγράμματα οικονομικής προσαρμογής (μνημόνια). 

Η εφαρμογή των μέτρων αποκατάστασης της δημοσιονομικής ισορροπίας είχε, και συνεχίζει να έχει, υψηλό κόστος σε όρους προϊόντος και απασχόλησης, το οποίο πολλαπλασιάσθηκε από τις προϋπάρχουσες ανισορροπίες και διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά όμως, παρά τα λάθη, τις καθυστερήσεις και τις οπισθοδρομήσεις, τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής θεράπευσαν σωρευμένες παθογένειες και ορισμένες διαρθρωτικές ατέλειες, επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο τη βελτίωση σήμερα των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της οικονομίας. Στο τελευταίο στάδιο των μνημονίων, που διανύουμε, αυτά που απομένει να γίνουν είναι σχετικά λίγα σε σχέση με το μεγάλο όγκο των αλλαγών που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από το 2010 μέχρι σήμερα. 

Κατ’ αρχήν, μετά το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2016, επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό η δημοσιονομική προσαρμογή που το πρόγραμμα προέβλεπε να ολοκληρωθεί το 2018. Αξιόλογες μεταρρυθμίσεις έχουν, επίσης, γίνει στις αγορές εργασίας και προϊόντων, καθώς και στη δημόσια διοίκηση. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις ενίσχυσαν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα, ενώ αναμένεται να ενισχύσουν και το αναπτυξιακό δυναμικό της ελληνικής οικονομίας μακροπρόθεσμα, μέσω της ταχύτερης αύξησης της παραγωγικότητας και της απασχόλησης. 

Όμως, ο αναγκαίος μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Η Ελλάδα δεν έχει κατορθώσει να επιστρέψει σε διατηρήσιμη ανάπτυξη. 

Είναι βέβαιο ότι η υπερψήφιση από τη Βουλή των προαπαιτούμενων μέτρων, που συμφωνήθηκαν κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, θα ανοίξει το δρόμο για την εκταμίευση της επόμενης δόσης από το Eurogroup της 22ας Μαΐου. Με τον τρόπο αυτό θα αρθεί η αβεβαιότητα που χαρακτήρισε τις οικονομικές εξελίξεις από το τέλος του 2016 μέχρι σήμερα, επιτρέποντας τη βελτίωση όλων των οικονομικών δεικτών. Ήδη οι χρηματοπιστωτικές αγορές και η αγορά κεφαλαίου προεξοφλούν αυτό το αποτέλεσμα. 

Αυτό όμως δεν είναι αρκετό για να επιτύχουμε διατηρήσιμη και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Από τις μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται στη συμφωνία με τους θεσμούς, είναι επείγον να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), το οποίο αποτελεί πολύ σημαντικό εμπόδιο στην ανάκαμψη της οικονομίας. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα όχι μόνο το τραπεζικό σύστημα αλλά και η ελληνική οικονομία... 

Για να κινηθεί, όμως, σταθερά ανοδικά η οικονομία από το σημείο που βρίσκεται σήμερα, είναι επίσης απαραίτητο: 

• Πρώτον, να μην υπάρξουν παλινδρομήσεις στο δημοσιονομικό τομέα, όπου με μεγάλες θυσίες από το 2010 μέχρι σήμερα, επιτεύχθηκαν πρωτογενή πλεονάσματα τα τελευταία χρόνια, αλλά και να επιταχυνθούν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί. 
• Δεύτερον, είναι απαραίτητο να εξειδικευτούν το συντομότερο δυνατόν από το Eurogroup τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, τα οποία θα εφαρμοστούν μετά το τέλος του προγράμματος.

Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει ήδη κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για μια ήπια αναδιάρθρωση του χρέους (μετάθεση της μέσης σταθμικής διάρκειας αποπληρωμής των τόκων των δανείων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) κατά 8,5 χρόνια) μαζί με τον περιορισμό της χρονικής διάρκειας εφαρμογής πρωτογενών πλεονασμάτων, ύψους 3,5% του ΑΕΠ, μέχρι το 2020, ενώ μετά το 2020 τα πρωτογενή πλεονάσματα προτείνεται να είναι 2% του ΑΕΠ. Αυτές οι προτάσεις, εφόσον υιοθετηθούν, είναι βέβαιο ότι θα ενισχύσουν τόσο την ανάκαμψη της οικονομίας όσο και το αξιόχρεο της χώρας. 

Τα παραπάνω θα ανοίξουν το δρόμο για την ένταξη των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το οποίο με τη σειρά του θα διευκολύνει την πρόσβαση στις αγορές και θα στηρίξει την οικονομική ανάκαμψη. Αυτό θα θέσει σε κίνηση ένα νέο ενάρετο κύκλο που θα σηματοδοτεί την εμπιστοσύνη των επενδυτών στις οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας, ενώ θα ενθαρρύνει την επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες, την επιστροφή στις χρηματοπιστωτικές αγορές μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος, και, σε τελευταίο στάδιο, την άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. 

Η οικονομία έχει περάσει από ιδιαίτερα δύσκολα μονοπάτια, όμως οι βάσεις για βελτίωση στο αμέσως προσεχές διάστημα υπάρχουν. Η πορεία αυτή μπορεί να συνεχιστεί και να ενισχυθεί στηριζόμενη στα διαθέσιμα αποθέματα αναπτυξιακού δυναμικού, τα οποία, μετά από μια μακρά περίοδο αδράνειας και απραξίας, είναι έτοιμα να ενεργοποιηθούν όταν διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες. 

Ας δούμε λοιπόν ποιες μπορεί να είναι ενδεικτικά ορισμένες από τις προτεραιότητές μας για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, πέραν των μνημονιακών υποχρεώσεών μας. 

Α) Συνεργασία και Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα... 

Β) Ενθάρρυνση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) και της Επιχειρηματικότητας... 

Γ) Ο κλάδος της Μεταποίησης και η συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη... 

Σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, ο τομέας της μεταποίησης συρρικνώθηκε την περίοδο 2010-2016 κατά 8% (τρέχουσες τιμές), ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το αντίστοιχο της μεταβολής της συνολικής εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας. Εκτιμάται ότι στη διάρκεια του 2016 η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της οικονομίας παρουσίασε οριακή αύξηση, χάρη στη συμβολή του δευτερογενούς τομέα και κυρίως της βιομηχανίας...
Όσον αφορά τη συμμετοχή των περιφερειών στο σύνολο της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας για τον κλάδο της μεταποίησης, η συμμετοχή της Βόρειας Ελλάδας (Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία και Ήπειρος) ήταν 25,5% για το 2014. Ο κλάδος της μεταποίησης καταλαμβάνει την πρώτη θέση σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας για το σύνολο των περιφερειών της Βόρειας Ελλάδας με ποσοστό περίπου 11% για το 2014...
Η ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής συνδέεται με την εξαγωγική δραστηριότητα. Η αυξημένη παραγωγή των περισσοτέρων μεταποιητικών κλάδων τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά και η ενίσχυση της εξωστρέφειας τους από το 2010 και ύστερα, εκτιμάται ότι αντανακλούν τη διαδικασία προσαρμογής του μεταποιητικού τομέα στη συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης. Για το 2014, το σύνολο της μεταποίησης καλύπτει το 69% των συνολικών εξαγωγών αγαθών...
Η προσαρμογή των βιομηχανικών επιχειρήσεων στα νέα δεδομένα που δημιούργησε η κρίση επέτεινε την εξαγωγική προσπάθεια, αλλά δεν οδήγησε σε υποκατάσταση των εισαγωγών από εγχωρίως παραγόμενα προϊόντα...
Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη σημασία της γεωγραφικής γειτνίασης/εγγύτητας στη διαμόρφωση διεθνών συστάδων (clusters) αλυσίδων προστιθέμενης αξίας, κατάλληλες πολιτικές για τη βελτίωση των δικτύων των μεταφορών και της εφοδιαστικής μέριμνας (logistics) θα ενισχύσουν τον ρόλο της Ελλάδας στις αλυσίδες αξίας της ευρύτερης περιοχής... 

Δ) Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία... 

Ε) Συμπεράσματα

Στο τελευταίο στάδιο που διανύουμε, αυτά που πρέπει να γίνουν στο πλαίσιο των προγραμμάτων προσαρμογής είναι σχετικά λίγα σε σύγκριση με το μεγάλο όγκο των αλλαγών που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από το 2010 μέχρι σήμερα. Η διαδικασία της δημοσιονομικής προσαρμογής έχει σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί μετά από μακρόχρονη προσπάθεια (από το 2010), όπως αυτό αντανακλάται στα τελευταία διαθέσιμα δημοσιονομικά μεγέθη.
Στόχος μας, μετά την ολοκλήρωση όλων των διαδικασιών της τρέχουσας αξιολόγησης, πρέπει να είναι η διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη, κυρίως μέσω ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου. Στην παρούσα ομιλία αναφέρθηκαν γενικές κατευθύνσεις για την επίτευξη αυτού του στόχου, τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μεσοπρόθεσμες.
Η μεταποίηση, στη μεταβατική οικονομική περίοδο που διανύουμε, διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην ελληνική οικονομία, διαθέτοντας όλες τις προϋποθέσεις ώστε να αποτελέσει βασικό μοχλό ανάπτυξης της χώρας, συνεισφέροντας στο νέο παραγωγικό πρότυπο. Το πρότυπο αυτό στηρίζεται στη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, κυρίως μέσω της μεταστροφής από κλάδους και επιχειρήσεις μη διεθνώς ανταγωνιστικούς σε κλάδους και επιχειρήσεις παραγωγής διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων, υπηρεσιών, καθώς και προϊόντων του πρωτογενούς τομέα.
Σημαντική πρόκληση σήμερα είναι η αναβάθμιση του εξαγωγικού προτύπου, από εξαγωγές προϊόντων χαμηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης, σε εξαγωγές μέσης και υψηλής τεχνολογικής εξειδίκευσης, καθώς και η ένταξη των ελληνικών επιχειρήσεων σε διεθνείς αλυσίδες αξίας. Η ελληνική οικονομία διαθέτει σήμερα όλες τις προϋποθέσεις προκειμένου να παράγει και να εξάγει καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες.
Από τις βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας είναι η στενή συνεργασία του ιδιωτικού τομέα με το κράτος για τη διαμόρφωση ενός πλαισίου στήριξης της επιχειρηματικότητας και την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Ο αποτελεσματικότερος συντονισμός και η στενότερη συνεργασία των εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα με την Πολιτεία, μπορούν να συμβάλουν και στη βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας της προσπάθειας προβολής των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών, στη διασφάλιση επιλογής της σωστής στρατηγικής και στην υλοποίησή της.
Η συνεργασία και οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπου ο καθένας συνεισφέρει ανάλογα με το είδος του πλούτου, των πόρων, της τεχνογνωσίας και του συγκριτικού πλεονεκτήματος που διαθέτει, θα πρέπει να αποτελέσουν βασικό πυλώνα της νέας αναπτυξιακής μας στρατηγικής. Μέσω αυτών των συνεργασιών και συμπράξεων, και με την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, θα μπορέσουμε, επίσης, να αυξήσουμε την απασχόληση, καθώς και να συμβάλουμε στον επαναπατρισμό και στη δημιουργική απασχόληση των ταλαντούχων ελλήνων επιστημόνων και εργαζομένων υψηλής εξειδίκευσης, οι οποίοι, λόγω της κρίσης, έφυγαν από την Ελλάδα.
Η Βόρεια Ελλάδα μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή, διάχυση και αξιοποίηση της καινοτομίας. Διαθέτει μία ισχυρή μεταποιητική βάση με μεγάλη παράδοση, κλαδικές συγκεντρώσεις και αρκετά σημαντική τεχνογνωσία. Παρουσιάζει σημαντική παρουσία στους κλάδους τροφίμων και ποτών, κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης, καθώς και δομικών υλικών. Οι Περιφέρειές της κατέχουν κομβική γεωγραφική θέση και μεταφορικά δίκτυα υπερεθνικής σημασίας, ενώ σύμφωνα με τις πρόσφατες επιδόσεις τους στο εξαγωγικό εμπόριο, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Τέλος, η πλειοψηφία των Περιφερειών παρουσιάζει σημαντικές επιδόσεις - σε σχέση με το μέγεθός τους - σε ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά έργα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης». 

Πηγή: bankofgreece.gr