Την ημέρα που η Κούβα άλλαξε νόμισμα και όλα ανατράπηκαν

Πώς αλλάζει μια μικρή, πλην υπερήφανη, χώρα νόμισμα όταν αντιστέκεται στον ιμπεριαλισμό; Η απάντηση είναι απλή και αποτελεί ίσως οδηγό και για άλλες ηρωικές χώρες που θα αποφασίσουν στο μακρινό μέλλον παρόμοια άλματα. Από την Καθημερινή:

Είναι η πρώτη φάση της νομισματικής αλλαγής, που συνέβη στην Κούβα το 1961 και περιγράφει εκτενώς στο τελευταίο βιβλίο του «Βρόμικη σάρκα» ο Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες.

Την Παρασκευή 4 Αυγούστου του 1961 η κυβέρνηση της Κούβας ανακοίνωσε αιφνιδίως ότι την επόμενη μέρα θα άλλαζε το νόμισμα της χώρας, αφού προηγουμένως είχε εθνικοποιήσει τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες και είχε εγκαταλείψει την ισοτιμία με το αμερικανικό δολάριο (1 πέσο=1 δολάριο).

«Σε κάθε πολίτη επιτρεπόταν πια να αλλάξει διακόσια (παλαιά) πέσος σε νέα μετρητά και να έχει καταθέσεις έως δέκα χιλιάδες πέσος στην τράπεζα, με δικαίωμα όμως να σηκώνει μόνο εκατό πέσος τον μήνα. Εάν είχε περισσότερα, τα έχανε. Το νέο δημοσιεύτηκε ταυτόχρονα σε όλες τις εφημερίδες και το επαναλάμβαναν συνέχεια στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση».

«Ολα είχαν σχεδιαστεί μήνες νωρίτερα, όταν παρήγγειλαν στα νομισματοκοπεία της τότε σοσιαλιστικής (και ενιαίας) Τσεχοσλοβακίας τα νέα χαρτονομίσματα με την υπογραφή του κομαντάτε Τσε, διοικητή της Εθνικής Τράπεζας». Τα κιβώτια με το νέο νόμισμα ξεφορτώθηκαν στο λιμάνι της Αβάνας τον Ιούνιο και αποθηκεύτηκαν προσμένοντας την κατάλληλη ημέρα για την πρώτη κυκλοφορία.

Ακολουθεί η δεύτερη φάση. Το Σάββατο 5 Αυγούστου 1961 ήταν η μοναδική ημέρα που είχε οριστεί για την ανταλλαγή των νομισμάτων, όχι μονάχα των παλιών με τα νέα, αλλά και των ξένων (δολάρια, λίρες), που κάποιοι ακόμη έκρυβαν στα στρώματα. «Εκείνη την ημέρα, όλοι οι Κουβανοί, έξι εκατομμύρια άνθρωποι υποτιμήθηκαν. Σαν κίνηση καράτε. Αριστοτεχνικά. Σε μια στιγμή έπαψε να υφίσταται ανώτερη, μέση και κατώτερη τάξη. Τώρα ήταν όλοι πραγματικά φτωχοί. Από όλες τις απόψεις. Οχι μόνο οικονομικά. Ηταν μόνο η αρχή…».

Το καλύτερο θα ερχόταν μετά: Τα εμπορικά καταστήματα που έκλειναν ολοένα αυξάνονταν, πολλοί άνθρωποι άρχισαν να κρύβουν τρόφιμα σε μεγάλες ποσότητες, η έλλειψη βενζίνης ήταν πια αισθητή σε ολόκληρο το νησί...

Και όμως το βιβλίο του Γκουντιέρες «η βρόμικη σάρκα» δεν είναι πολιτικο-οικονομικό δοκίμιο, ούτε καν τεκμηριωτική μυθοπλασία. Ο συγγραφέας παρουσιάζει την ιστορία μιας παράξενης φιλίας, το «αφύσικο» ταίριασμα του «μάτσο», αυτόχθονος Πέδρο Χουάν (alter ego του συγγραφέα) με τον παθιασμένο ισπανικής καταγωγής πιανίστα Φαμπιάν. Μιας φιλίας που γεννήθηκε με την επανάσταση και χάθηκε μαζί της. Η φιλία των δύο ανήσυχων Κουβανών τελειώνει μαζί με τη δεκαετία του ’60 και την πλήρη επικράτηση στο νησί του σοβιετικού μοντέλου, όταν βάσει ενός παράλογου διατάγματος, ο μεν Πέδρο Χουάν θα περάσει οριστικά στο περιθώριο για να αφοσιωθεί στα γραπτά του, ο δε Φαμπιάν θα απολυθεί από τη Λυρική Σκηνή και θα σταλεί, προς συμμόρφωση, σε ένα εργοστάσιο κατεργασίας χοιρινού. Λαμβάνει όμως υπ’ όψιν του ο συγγραφέας την ιστορική συγκυρία και έστω με έμμεσο τρόπο αποτυπώνει τη συνταρακτική πραγματικότητα, απομυθοποιώντας πλήρως την πιο «ένδοξη» περίοδο του καθεστώτος. 

ΠΕΔΡΟ ΧΟΥΑΝ ΓΚΟΥΤΙΕΡΕΣ
Βρόμικη σάρκα
μτφρ.: Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 292

Πηγή: kathimerini.gr

Η ανάρτηση ουσιαστικά αποτελεί απόσπασμα δημοσιεύματος (το υπογράφει ο Νίκος Δαββέτας) στην Καθημερινή.