Κύριε Μπεχράκη, τι είναι για σας φωτογραφική στιγμή;
Είναι εκείνο το απειροελάχιστο κομμάτι του δευτερολέπτου που αποτυπώνω με ένα κλικ της φωτογραφικής μηχανής. Με την εμπειρία, το ένστικτο και τη φαντασία, μπορώ να δω λίγο ίσως μπροστά στον χρόνο και να βρεθώ στο σημείο εκείνο όπου, με σύμμαχο το φως, θα πιάσω αυτή τη μαγική στιγμή, την «αποφασιστική στιγμή», όπως έλεγε ο Καρτιέ-Μπρεσόν, όπου οι γραμμές, οι σκιές, οι φόρμες θα συνδυαστούν για να δημιουργήσουν κάτι πολύ δυνατό. Γι’ αυτό και, όταν δουλεύω, είμαι πλήρως αφοσιωμένος σε αυτό που κάνω. Δεν φωτογραφίζω απλώς με τα μάτια. Φωτογραφίζω με τα μάτια της ψυχής μου. Μόνο έτσι πιστεύω ότι μπορώ να πετύχω αυτό το κλικ που θα αγγίξει τελικά, μέσω του Reuters, εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη.
Ο Γιάννης Μπεχράκης
Θεωρείτε ότι υπάρχει μια κοινή οικουμενική ευαισθησία μπροστά στη φωτογραφική αποτύπωση του ανθρώπινου δράματος;
Όταν βλέπει κάποιος μια φωτογραφία, προφανώς εκλαμβάνει το μήνυμά της, την είδηση δηλαδή, με τον δικό του τρόπο. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει μια κοινή ευαισθησία όσον αφορά την ανθρώπινη δυστυχία... Και το έχω δει. Με την προσφυγική κρίση, για παράδειγμα, έχουν ευαισθητοποιηθεί, μέσω των φωτογραφιών μου, άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο, και έχουν κινητοποιηθεί ερχόμενοι στην Ελλάδα για να βοηθήσουν, στέλνοντας χρήματα και ρούχα, κάνοντας έναν έρανο ή οτιδήποτε άλλο για να βοηθήσουν. Αυτό σημαίνει ότι οι φωτογραφίες αυτές εκπλήρωσαν τον σκοπό τους.
Στην κάλυψη του προσφυγικού, ποια από τις στιγμές που έχετε απαθανατίσει σας άγγιξε ιδιαίτερα, όχι μόνο δημοσιογραφικά ή αισθητικά, αλλά και ως άνθρωπο;
Υπήρξαν πάρα πολλές στιγμές που με συγκίνησαν, που με έκαναν να αισθανθώ κομμάτι του όλου πράγματος... Μια τέτοια στιγμή ήταν στην Ειδομένη τον χειμώνα του 2015, όταν είδα αυτόν τον πατέρα που κουβαλούσε μέσα στη βροχή, για πολλά χιλιόμετρα, την κόρη του. Φορούσε μια αυτοσχέδια κάπα από σκουπιδοσακούλες για να προστατεύεται από τη βροχή. Και κάποια στιγμή, πηγαίνοντας προς αυτό που πίστευε ότι ήταν η ελευθερία και η λύτρωση, έσφιξε την κόρη του δυνατά στην αγκαλιά του και τη φίλησε. Όταν τον είδα να περπατά στη μέση του δρόμου έτσι με μια δύναμη και μια αγάπη, μου φάνηκε τεράστιος, σαν σούπερ ήρωας. Κι επειδή έχω κι εγώ μια κόρη στην ηλικία της δικής του, η σκηνή αυτή με συγκλόνισε... Έρχεται μια στιγμή που ο άνθρωπος θα κάνει μια πράξη τόσο δυνατή, που θα σε αφήσει άναυδο με την ομορφιά της.
Ο Σύριος πρόσφυγας στα σύνορα Ελλάδας-FYROM, κοντά στην Ειδομένη. 10 Σεπτεμβρίου 2015. © REUTERS/Yannis Behrakis
Σε τι συνίσταται η ομορφιά για την οποία μιλάτε;
Η ομορφιά υπάρχει παντού, όπως και η ασχήμια. Και πολλές φορές συμβαδίζουν. Και το έχω δει αυτό, το έχω νιώσει, το έχω φωτογραφίσει. Στα είκοσι πέντε και πλέον χρόνια της δουλειάς μου, έχω γίνει ο αυτόπτης μάρτυρας αυτής της συνύπαρξης. Δεν μιλάω όμως για ομορφιά με την αισθητική έννοια του όρου. Μιλάω για μια όμορφη πράξη, μια όμορφη ενέργεια, μια όμορφη στάση ζωής. Η ομορφιά μπορεί να εμφανιστεί μέσα από τη δυστυχία και την καταστροφή. Θυμάμαι μια φωτογραφία που είδα από έναν σεισμό στο Πακιστάν, όπου τα σωστικά συνεργεία έσκαβαν στα συντρίμμια ενός σπιτιού για πολλές ώρες και, όταν τελικά έφτασαν στα θεμέλια, βρήκαν έναν άντρα πεθαμένο που κρατούσε στην αγκαλιά του τη γυναίκα του για να την προστατεύσει. Ήταν μια εικόνα ανθρώπινης ομορφιάς μέσα στην ολοκληρωτική καταστροφή, ένα θέαμα συγκλονιστικό.
Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν τότε ξαφνικά ανακαλύπτουμε τη δύναμη των ανθρώπων. Μια τέτοια κατάσταση βοηθά να εμφανιστούν αυτή η ανθρωπιά και η ελπίδα. Δεν θα ξεχάσω τον Αύγουστο του 2015 στην Κω, όταν είδα μια γυναίκα κάπως ηλικιωμένη να κάθεται στην αμμουδιά. Ο ήλιος μόλις είχε ανατείλει και της φώτιζε το πρόσωπο. Χαμογελούσε. Ήταν μια πολύ ήσυχη στιγμή. Μη θέλοντας να καταστρέψω αυτή την αρμονία και τη γαλήνη, τράβηξα μερικές φωτογραφίες από κάποια απόσταση και κάποια στιγμή την πλησίασα και της έδωσα ένα γλυκό, έτσι σαν καλωσόρισμα ελληνικό. Και τότε κατάλαβα πως ήταν τυφλή! Η ψυχή μου πλημμύρισε από συγκίνηση. Μου έπιασε το χέρι και, συνεχίζοντας να χαμογελά, άρχισε να μου λέει ότι ένιωθε ευγνώμων που είχε μπορέσει να φτάσει έως εδώ, που μπορούσε να νιώθει αυτό το αεράκι και τη μυρωδιά της θάλασσας. Ένιωθε ξανά ότι υπάρχει ελπίδα γι’ αυτήν, για τα παιδιά και τα εγγόνια της. Ήταν Παλαιστίνια και ήταν η δεύτερη φορά που ξεριζωνόταν, την πρώτη ως πρόσφυγας από την Παλαιστίνη στη Συρία και τη δεύτερη από τη Συρία στην Ευρώπη. Και παρ’ όλα αυτά δεν είχε χάσει την πίστη της στην ελπίδα και στην ομορφιά του κόσμου.
Amoun, 70 ετών, Παλαιστίνια πρόσφυγας από τη Συρία. Κως, 12 Αυγούστου 2015. © REUTERS/Yannis Behrakis
Εμένα με ενδιαφέρει να δείξω ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να είναι ο καθένας από μας, ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος που αναζητά ένα καλύτερο αύριο. Γιατί η ζωή είναι μια διαρκής μετακίνηση, από ένα σπίτι σε ένα άλλο, από μια δουλειά σε μια άλλη, από μια ζωή σε μια άλλη, προς ένα καλύτερο μέλλον. Πόσω μάλλον όταν δεν σου έχει απομείνει τίποτα πια, γιατί το σπίτι σου έχει καεί ή γιατί κινδυνεύεις να πεθάνεις. Εάν λοιπόν εγώ μπορώ να δείξω με τις φωτογραφίες μου αυτό που θεωρώ δίκαιο και καλό, εάν μπορώ να εκφράσω αυτές τις πανανθρώπινες αξίες, τότε έχω κάνει το καθήκον μου. Γιατί για μένα η φωτογραφία είναι φορέας ενός μηνύματος. Και νιώθω πάρα πολύ έντονη την ανάγκη να μπορώ να μιλώ γι’ αυτούς που έχουν αδικηθεί ή γι’ αυτούς που δεν έχουν φωνή. Αυτή νιώθω ότι είναι η αποστολή μου.
Πηγή: Περιοδικό "Κ", συνέντευξη στο Γιώργο Αρχιμανδρίτη από kathimerini.gr
Φωτογραφίες τριών Ελλήνων που χάρισαν το Πούλιτζερ στο Reuters
Το ταξίδι, Μετακινούμενοι πληθυσμοί
Στιγμές 2015: Πρόσφυγες Χωρίς Πατρίδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου