Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Δεν θα βρείτε πολλούς ανθρώπους σε αυτό το κτίριο να νοσταλγούν το πρώτο εξάμηνο του 2015. Εδώ στην Επιτροπή προτιμούμε να κοιτάμε μπροστά και όχι πίσω. Ο ελληνικός λαός με τις θυσίες του ψηφίζει εδώ και οκτώ χρόνια για την παραμονή της χώρας του στο ευρώ. Ο πρόεδρος Γιούνκερ και η Επιτροπή του είναι περήφανοι που έχουν συμβάλει σε αυτό και θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ελλάδα και τη επιστροφή της στην ανάπτυξη και την απασχόληση» ανέφερε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, όταν κλήθηκε να σχολιάσει την συμπλήρωση των τριών ετών από το δημοψήφισμα στην Ελλάδα.
Επιπρόσθετα ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε και στην πολιτική διαμάχη που έχει ξεσπάσει στο εσωτερικό σε σχέση με το πλαίσιο μεταμνημονιακής εποπτείας, λέγοντας: «Όσον αφορά το ελληνικό πρόγραμμα που τελειώνει στις 20 Αυγούστου, το Eurogroup έλαβε τις αποφάσεις στις 21 Ιουνίου που καθορίζουν τις παραμέτρους της ενισχυμένης εποπτείας για τη μεταμνημονιακή περίοδο».
Αν πρέπει να περιγράψω την εμπειρία μου του Ιουλίου του 2015 με μία μόνο λέξη, θα επέλεγα τον ζόφο. Και αν έπρεπε να θυμηθώ το πιο έντονο σωματικό της σύμπτωμα, θα σημείωνα την αϋπνία...
Ξυπνώντας το Σάββατο, άρχισα να αφουγκράζομαι τη μεγάλη αναταραχή. Το θέμα κυριαρχούσε στα διεθνή ΜΜΕ. Δύο ήταν τα μεγάλα ερωτήματα που τριγύριζαν στο μυαλό μου. Το πρώτο: ποιες ήταν οι πραγματικές προθέσεις του Αλέξη Τσίπρα; Το δεύτερο: πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος;
Ως προς το πρώτο, ήταν σαφές πως η καταγγελία των δανειακών συμβάσεων ισοδυναμούσε με μια καταστροφική έξοδο από το ευρώ και την Ε.Ε., με την οικονομία να καταρρέει άμεσα, ταραχές να ξεσπούν στην Αθήνα και τη χώρα να διολισθαίνει μέσα σε μερικές μέρες στον Τρίτο Κόσμο. Θα φθάναμε ώς εκεί; Ηταν δυνατό κάτι τέτοιο; Την Κυριακή το πρωί, καθώς γινόταν σαφές πως οι τράπεζες δεν θα άνοιγαν την επομένη, το αδιανόητο άρχισε σιγά σιγά να φαντάζει ολοένα και πιο πιθανό... Θυμάμαι την αίσθηση που είχα καθώς παρατηρούσα τις τεράστιες ουρές που σχηματίζονταν μπροστά στις τράπεζες. Ο λαός έδινε ραντεβού στα ΑΤΜ. Η αίσθηση ήταν σουρεαλιστική.
Και οι τελευταίες αμφιβολίες που είχα διαλύθηκαν τη Δευτέρα. Μετά τις πρώτες αναταράξεις, οι διεθνείς αγορές σταθεροποιήθηκαν και έγινε φανερό πως η μπλόφα του Βαρουφάκη είχε σκάσει με πάταγο στα μούτρα του. Αντί, όμως, η κυβέρνηση να κάνει πίσω, κλιμάκωσε την κρίση επιβάλλοντας τραπεζική αργία και κεφαλαιακούς ελέγχους και βάζοντας μπρος το δημοψήφισμα. Τα ράφια των σούπερ μάρκετ άρχισαν να αδειάζουν και κάθε είδους φήμες έδιναν και έπαιρναν...
Το δημοψήφισμα του 2015 ήταν το κορυφαίο γεγονός της μακράς ελληνικής κρίσης. Καθόρισε την πορεία που τελικά ακολούθησε η χώρα. Τρία χρόνια μετά μπορεί κανείς να το εξετάσει ψύχραιμα, χωρίς να παραβλέπει το βαρύ συναισθηματικό του φορτίο. Στο δημοψήφισμα εμφανίστηκαν δύο κοινωνικά στρατόπεδα σε οξεία αντιπαράθεση. Η πλευρά του «Οχι» κυριαρχήθηκε από τα λαϊκά στρώματα, τη μισθωτή εργασία και τη μικρομεσαία θάλασσα της ελληνικής κοινωνίας. Η πλευρά του «Ναι» σφραγίστηκε από τους έχοντες και κατέχοντες, και από την ανώτερη μεσαία τάξη. Η αντιπαράθεσή τους αποκρυσταλλώθηκε στα συγκεκριμένα επίδικα του ευρώ και του χρέους.
Η ταξική διαφορά ήταν εύκολα ορατή. Το «Οχι» άντλησε στήριξη από το πληβειακό στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας, κυρίως τις λαϊκές γειτονιές της πρωτεύουσας. Ηταν απτός ο ενθουσιασμός και η προσδοκία του ότι κάτι επιτέλους θα αλλάξει πραγματικά στη χώρα. Το «Ναι» στηρίχθηκε στο αστικό στοιχείο, όπως ήταν φανερό από την πλευρά των «Μένουμε Ευρώπη». Εξίσου απτός ήταν ο θυμός και η επιθετικότητά του, δηλαδή η κλασική αντίδραση ανθρώπων που νιώθουν το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια τους...
Η κρίσιμη ιστορική στιγμή της ελληνικής κρίσης ήταν το δημοψήφισμα. Το παράδοξο, όμως, είναι ότι ενώ τυπικά κέρδισε η πλευρά του «Οχι», στην πράξη ηττήθηκε. Τα λαϊκά στρώματα κατήγαγαν μια πύρρειο νίκη που δεν κράτησε ούτε μία εβδομάδα. Η τελική απάντηση στα καυτά ζητήματα του ευρώ και του χρέους δόθηκε από τα αστικά στρώματα, που κράτησαν τη χώρα στην ΟΝΕ και υποχώρησαν απέναντι στους δανειστές στο θέμα του χρέους. Η Ελλάδα της μόνιμης λιτότητας, της βαριάς φορολογίας, της οικονομικής δυστοκίας και της μαζικής μετανάστευσης της νεολαίας φτιάχθηκε από τον νικητή, την πλευρά του «Ναι».
Η πολιτική ήττα της πλευράς του «Οχι» ήταν έργο του ΣΥΡΙΖΑ και ειδικά του Αλέξη Τσίπρα. Πρόκειται για μία ακόμη παραδοξότητα της ελληνικής κρίσης που θα συνεχίσει να απασχολεί τους ιστορικούς. Για ποιο λόγο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προκήρυξε το δημοψήφισμα ζητώντας από τον ελληνικό λαό να ψηφίσει «Οχι», όταν η ηγεσία της στην πραγματικότητα προτιμούσε τις λύσεις που απαιτούσε η πλευρά του «Ναι»; Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί χωρίς να λάβουμε υπόψη την καταλυτική παρέμβαση του ξένου παράγοντα... Ο εκβιασμός των δανειστών ήταν κυνικός και ολοφάνερος: αποδεχθείτε ένα νέο μνημόνιο ή διαλέξτε την έξοδο από την ΟΝΕ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται...
Επιπρόσθετα ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε και στην πολιτική διαμάχη που έχει ξεσπάσει στο εσωτερικό σε σχέση με το πλαίσιο μεταμνημονιακής εποπτείας, λέγοντας: «Όσον αφορά το ελληνικό πρόγραμμα που τελειώνει στις 20 Αυγούστου, το Eurogroup έλαβε τις αποφάσεις στις 21 Ιουνίου που καθορίζουν τις παραμέτρους της ενισχυμένης εποπτείας για τη μεταμνημονιακή περίοδο».
Οι μέρες του ζόφου
του Στάθη Ν. Καλύβα* (απόσπασμα)Αν πρέπει να περιγράψω την εμπειρία μου του Ιουλίου του 2015 με μία μόνο λέξη, θα επέλεγα τον ζόφο. Και αν έπρεπε να θυμηθώ το πιο έντονο σωματικό της σύμπτωμα, θα σημείωνα την αϋπνία...
Ξυπνώντας το Σάββατο, άρχισα να αφουγκράζομαι τη μεγάλη αναταραχή. Το θέμα κυριαρχούσε στα διεθνή ΜΜΕ. Δύο ήταν τα μεγάλα ερωτήματα που τριγύριζαν στο μυαλό μου. Το πρώτο: ποιες ήταν οι πραγματικές προθέσεις του Αλέξη Τσίπρα; Το δεύτερο: πώς θα αντιδρούσε ο κόσμος;
Ως προς το πρώτο, ήταν σαφές πως η καταγγελία των δανειακών συμβάσεων ισοδυναμούσε με μια καταστροφική έξοδο από το ευρώ και την Ε.Ε., με την οικονομία να καταρρέει άμεσα, ταραχές να ξεσπούν στην Αθήνα και τη χώρα να διολισθαίνει μέσα σε μερικές μέρες στον Τρίτο Κόσμο. Θα φθάναμε ώς εκεί; Ηταν δυνατό κάτι τέτοιο; Την Κυριακή το πρωί, καθώς γινόταν σαφές πως οι τράπεζες δεν θα άνοιγαν την επομένη, το αδιανόητο άρχισε σιγά σιγά να φαντάζει ολοένα και πιο πιθανό... Θυμάμαι την αίσθηση που είχα καθώς παρατηρούσα τις τεράστιες ουρές που σχηματίζονταν μπροστά στις τράπεζες. Ο λαός έδινε ραντεβού στα ΑΤΜ. Η αίσθηση ήταν σουρεαλιστική.
Και οι τελευταίες αμφιβολίες που είχα διαλύθηκαν τη Δευτέρα. Μετά τις πρώτες αναταράξεις, οι διεθνείς αγορές σταθεροποιήθηκαν και έγινε φανερό πως η μπλόφα του Βαρουφάκη είχε σκάσει με πάταγο στα μούτρα του. Αντί, όμως, η κυβέρνηση να κάνει πίσω, κλιμάκωσε την κρίση επιβάλλοντας τραπεζική αργία και κεφαλαιακούς ελέγχους και βάζοντας μπρος το δημοψήφισμα. Τα ράφια των σούπερ μάρκετ άρχισαν να αδειάζουν και κάθε είδους φήμες έδιναν και έπαιρναν...
Παρατηρούσα τις αντιδράσεις: ένας ολόκληρος κόσμος συνέχιζε αμέριμνα τη ζωή του. Τα καφέ ήταν γεμάτα με ανθρώπους που θεωρούσαν πως δεν θα γινόταν τίποτα κακό, πως θα καταλήγαμε σε μια καλή λύση ή πως τέλος πάντων όλα είχαν συμφωνηθεί και παιζόταν ένα έργο για τα μάτια του κόσμου. Το γεγονός πως εκ των υστέρων οι απόψεις αυτές δεν αποδείχθηκαν και τόσο εξωπραγματικές, δεν σημαίνει πως στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν ήταν. Ατάκες που συγκρατώ από τις μέρες εκείνες: «Και τι έχουμε να χάσουμε;», «Πόσο χειρότερα μπορούν να γίνουν τα πράγματα;», «Να τους δείξουμε επιτέλους!». Αυτή η τρομακτική άγνοια κινδύνου εμένα τουλάχιστον κυριολεκτικά με διέλυσε. Είχα πλέον αρχίσει να πείθομαι πως είχαμε μπει για τα καλά σε έναν δρόμο δίχως επιστροφή. Ο κόσμος που ήξερα θα χανόταν μια για πάντα. Πάντα έτσι δεν γίνονταν οι μεγάλες καταστροφές; Δεν πιάνουν τον κόσμο στον ύπνο;
Το πράγμα «κούμπωσε» με την πόλωση και τον διχασμό. Για εμένα και τους φίλους μου, ο αγώνας για το ΝΑΙ πήρε τον χαρακτήρα σταυροφορίας για τη σωτηρία της χώρας... Ο χρόνος πύκνωνε απίστευτα, ο ενθουσιασμός εναλλασσόταν συνεχώς με τον φόβο, η πόλωση και το ανυπόκριτο μίσος ξεφύτρωναν παντού.
Εκ των υστέρων, βέβαια, διαπίστωσα πως τα ίδια ακριβώς συναισθήματα αισθάνθηκαν και όσοι έδωσαν με το ίδιο πάθος τον αγώνα της απέναντι όχθης. Πίστεψαν εξίσου ειλικρινά πως αγωνίζονταν για τη σωτηρία της χώρας και πως εμείς του ΝΑΙ ήμασταν βαθιά ξεγελασμένοι ή και όργανα των ξένων. Ακόμη και σήμερα δύσκολα θα συμφωνούσαμε για το ποιος είχε τότε δίκιο. Τι ειρωνεία!
Με τον καιρό, όμως, η μνήμη έχει αρχίσει να ξεθωριάζει και να απωθεί τις μέρες εκείνες στα άδυτά της. Μένει, όμως, μια έντονα πικρή γεύση που εύχομαι ολόψυχα να μη χρειαστεί να ξαναγευθούμε.
*Ο κ. Στάθης Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Το πράγμα «κούμπωσε» με την πόλωση και τον διχασμό. Για εμένα και τους φίλους μου, ο αγώνας για το ΝΑΙ πήρε τον χαρακτήρα σταυροφορίας για τη σωτηρία της χώρας... Ο χρόνος πύκνωνε απίστευτα, ο ενθουσιασμός εναλλασσόταν συνεχώς με τον φόβο, η πόλωση και το ανυπόκριτο μίσος ξεφύτρωναν παντού.
Εκ των υστέρων, βέβαια, διαπίστωσα πως τα ίδια ακριβώς συναισθήματα αισθάνθηκαν και όσοι έδωσαν με το ίδιο πάθος τον αγώνα της απέναντι όχθης. Πίστεψαν εξίσου ειλικρινά πως αγωνίζονταν για τη σωτηρία της χώρας και πως εμείς του ΝΑΙ ήμασταν βαθιά ξεγελασμένοι ή και όργανα των ξένων. Ακόμη και σήμερα δύσκολα θα συμφωνούσαμε για το ποιος είχε τότε δίκιο. Τι ειρωνεία!
Με τον καιρό, όμως, η μνήμη έχει αρχίσει να ξεθωριάζει και να απωθεί τις μέρες εκείνες στα άδυτά της. Μένει, όμως, μια έντονα πικρή γεύση που εύχομαι ολόψυχα να μη χρειαστεί να ξαναγευθούμε.
*Ο κ. Στάθης Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Η κληρονομιά του «Ναι»
του Κώστα Λαπαβίτσα* (απόσπασμα)Το δημοψήφισμα του 2015 ήταν το κορυφαίο γεγονός της μακράς ελληνικής κρίσης. Καθόρισε την πορεία που τελικά ακολούθησε η χώρα. Τρία χρόνια μετά μπορεί κανείς να το εξετάσει ψύχραιμα, χωρίς να παραβλέπει το βαρύ συναισθηματικό του φορτίο. Στο δημοψήφισμα εμφανίστηκαν δύο κοινωνικά στρατόπεδα σε οξεία αντιπαράθεση. Η πλευρά του «Οχι» κυριαρχήθηκε από τα λαϊκά στρώματα, τη μισθωτή εργασία και τη μικρομεσαία θάλασσα της ελληνικής κοινωνίας. Η πλευρά του «Ναι» σφραγίστηκε από τους έχοντες και κατέχοντες, και από την ανώτερη μεσαία τάξη. Η αντιπαράθεσή τους αποκρυσταλλώθηκε στα συγκεκριμένα επίδικα του ευρώ και του χρέους.
Η ταξική διαφορά ήταν εύκολα ορατή. Το «Οχι» άντλησε στήριξη από το πληβειακό στοιχείο της ελληνικής κοινωνίας, κυρίως τις λαϊκές γειτονιές της πρωτεύουσας. Ηταν απτός ο ενθουσιασμός και η προσδοκία του ότι κάτι επιτέλους θα αλλάξει πραγματικά στη χώρα. Το «Ναι» στηρίχθηκε στο αστικό στοιχείο, όπως ήταν φανερό από την πλευρά των «Μένουμε Ευρώπη». Εξίσου απτός ήταν ο θυμός και η επιθετικότητά του, δηλαδή η κλασική αντίδραση ανθρώπων που νιώθουν το έδαφος να φεύγει κάτω από τα πόδια τους...
Η κρίσιμη ιστορική στιγμή της ελληνικής κρίσης ήταν το δημοψήφισμα. Το παράδοξο, όμως, είναι ότι ενώ τυπικά κέρδισε η πλευρά του «Οχι», στην πράξη ηττήθηκε. Τα λαϊκά στρώματα κατήγαγαν μια πύρρειο νίκη που δεν κράτησε ούτε μία εβδομάδα. Η τελική απάντηση στα καυτά ζητήματα του ευρώ και του χρέους δόθηκε από τα αστικά στρώματα, που κράτησαν τη χώρα στην ΟΝΕ και υποχώρησαν απέναντι στους δανειστές στο θέμα του χρέους. Η Ελλάδα της μόνιμης λιτότητας, της βαριάς φορολογίας, της οικονομικής δυστοκίας και της μαζικής μετανάστευσης της νεολαίας φτιάχθηκε από τον νικητή, την πλευρά του «Ναι».
Η πολιτική ήττα της πλευράς του «Οχι» ήταν έργο του ΣΥΡΙΖΑ και ειδικά του Αλέξη Τσίπρα. Πρόκειται για μία ακόμη παραδοξότητα της ελληνικής κρίσης που θα συνεχίσει να απασχολεί τους ιστορικούς. Για ποιο λόγο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προκήρυξε το δημοψήφισμα ζητώντας από τον ελληνικό λαό να ψηφίσει «Οχι», όταν η ηγεσία της στην πραγματικότητα προτιμούσε τις λύσεις που απαιτούσε η πλευρά του «Ναι»; Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί χωρίς να λάβουμε υπόψη την καταλυτική παρέμβαση του ξένου παράγοντα... Ο εκβιασμός των δανειστών ήταν κυνικός και ολοφάνερος: αποδεχθείτε ένα νέο μνημόνιο ή διαλέξτε την έξοδο από την ΟΝΕ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται...
Το «Ναι» τελικά νίκησε γιατί ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε ούτε τη δύναμη ούτε τη θέληση να σηκώσει το ιστορικό βάρος τού «Οχι»...
Η ήττα της πλευράς του «Οχι» ήταν βαθιά ήττα της δημοκρατίας και έτσι την προσέλαβαν τα λαϊκά στρώματα. Ο,τι και να ψηφίσεις, το τελικό αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Αρα, γιατί να ασχολείται κανείς; Η πνιγηρή πολιτική ατμόσφαιρα που πλέον επικάθεται στη χώρα ταιριάζει απόλυτα με τη μνημονιακή πορεία της οικονομίας και της κοινωνίας. Αυτή είναι η κληρονομιά της νίκης του «Ναι».
* Ο κ. Κώστας Λαπαβίτσας είναι καθηγητής Οικονομικών στο School of Oriental and African Studies του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
* Ο κ. Κώστας Λαπαβίτσας είναι καθηγητής Οικονομικών στο School of Oriental and African Studies του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Πηγή: Στοιχεία από kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου