Τόμας Βίζερ: «Το 2015 μερικοί έπαιξαν ένα δαπανηρό παιχνίδι»

Εχοντας πλέον αφήσει τον ρόλο του ως ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της Ευρωζώνης, καθώς υπήρξε από το 2011 μέχρι το 2018 ο επικεφαλής του Euroworking Group, ο Αυστριακός οικονομολόγος Τόμας Βίζερ δίνει την πρώτη του συνέντευξη στην «Καθημερινή», απε­λευθερωμέ­νος από οποιονδήποτε θεσμικό ρόλο. Βλέποντας τα πράγματα από απόσταση μιλάει τελείως ανοιχτά για τους λόγους που οδηγήθηκε η Ελλάδα στην κρίση, τα λάθη των θεσμών, το κρίσιμο επτάμηνο του 2015, και το κατά πόσον η Ελλάδα είναι μία χώρα έτοιμη για επενδύσεις.

Μεταξύ άλλων στη συνέντευξή του ο Τόμας Βίζερ αναφέρει:

Για τις ρίζες της κρίσης

– Πολλοί πιστεύουν ότι η Ελλάδα ήταν το θύμα μιας κρίσης που είχε τις ρίζες της στη δημοσιονομική σπατάλη και μόνο εκεί. Αλλοι εντοπίζουν τους λόγους στη χαμηλή και φθίνουσα παραγωγικότητα της οικονομίας. Πιστεύω ότι αυτοί είναι σημαντικοί λόγοι, αλλά αποτελούν μόνο τα συμπτώματα και όχι την αιτία. Για μένα η ρίζα της κρίσης ήταν η αδυναμία ή η απροθυμία του πολιτικού συστήματος να εξελιχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του τέλους του 20ού αιώνα. Ο ρόλος της πολιτικής δεν μπορεί να αφήνει φίλους, πελάτες και ομάδες ειδικού ενδιαφέροντος να δεσμεύουν το κράτος έτσι ώστε να επωφελούνται από μια ειδική σχέση. Η κυβέρνηση πρέπει να διασφαλίσει ότι η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη, στην εκπαίδευση και στις κοινωνικές υπηρεσίες είναι δίκαιη και εύκολη και πρέπει να χρηματοδοτηθεί με υπεύθυνο και δίκαιο τρόπο. Αυτό δεν συνέβη στην Ελλάδα, και η χώρα οδηγήθηκε στην οικονομική κρίση. 

– Ο έντονα ανταγωνιστικός χαρακτήρας της ελληνικής πολιτικής σκηνής δεν έχει αλλάξει αισθητά τα τελευταία οκτώ χρόνια, και αυτό συνήθως οδηγεί σε μία πελατειακή σχέση στην οποία βασίζεται το πολιτικό σύστημα και επηρεάζει τον ρόλο των μέσων ενημέρωσης και την ανεξαρτησία τους. Θα έλεγα ότι οι συνθήκες για να ξεπεραστούν οι βασικές αιτίες της κρίσης είναι τώρα καλύτερες από ό,τι ήταν πριν από οκτώ χρόνια, αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση ιδανικές. Αυτό απαιτεί μια βαθύτερη συζήτηση για το πώς βλέπουν οι Ελληνες το κράτος τους και πώς προσεγγίζει το κράτος τον πολίτη.

Για τα λάθη που έκαναν οι θεσμοί

– Θα ήταν καλύτερα αν είχαμε κάνει από την αρχή μια σημαντική κατανομή των βαρών ή μία αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά εκείνη τη στιγμή υπήρχαν δύο λόγοι για τους οποίους αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί. Πρώτον, βρισκόμασταν στη μέση μιας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και μία σημαντική αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμα πιο εντυπωσιακές συνέπειες από αυτές της κατάρρευσης της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008. Δεύτερον, το θεσμικό και νομικό πλαίσιο που έχουμε στη διάθεσή μας τώρα δεν ήταν διαθέσιμο εκείνη τη στιγμή. Τέλος, σε έναν ιδανικό κόσμο θα προτιμούσα να ήταν διαφορετικά οργανωμένοι όλοι οι θεσμοί που συμμετέχουν στα προγράμματα, με σαφέστερες ευθύνες, καλύτερο συντονισμό και τον ίδιο στόχο.

Για το Grexit και το κόστος των πρώτων επτά μηνών του 2015

– Το 2012 πίστευα έντονα ότι η Ελλάδα πρέπει και θα παραμείνει στην Ευρωζώνη. Αυτό ευτυχώς ήταν και η πίστη της τότε ελληνικής κυβέρνησης. Παρ’ όλο που ήμασταν πολύ καλά προετοιμασμένοι για ένα ενδεχόμενο ατύχημα, το οποίο δεν θα ήταν οικονομικά επιζήμιο μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη. Ως εκ τούτου, δεδομένης της αρνητικής κατάστασης των αγορών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος εκείνη τη χρονική περίοδο πιστεύω ότι αυτό θα είχε αρνητικές επιπτώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. 

– Το 2015 τα πράγματα ήταν διαφορετικά: Υπήρχαν έντονες απόψεις ορισμένων μελών της ελληνικής κυβέρνησης ότι η Ελλάδα πρέπει να βγει από το ευρώ ή τουλάχιστον συμπεριφέρονταν σαν να ήθελαν να βγει από το ευρώ. Αυτές οι απόψεις ενισχύθηκαν από αρκετούς Αμερικανούς οικονομολόγους που δεν καταλάβαιναν πώς λειτουργεί η Ευρώπη ή μια νομισματική ένωση. Δεδομένης της στρατηγικής τους, όντως ήμασταν πιο κοντά στο Grexit από ό,τι το 2012. Αυτό ήταν ένα πολύ δαπανηρό παιχνίδι που μερικοί άνθρωποι έπαιζαν πίσω από την πλάτη του ελληνικού λαού. 

– Υπάρχουν διάφορες εκτιμήσεις για το κόστος των πρώτων επτά μηνών του 2015. Λαμβάνουν συνήθως υπόψη ότι η μείωση του ΑΕΠ το 2015 θα διαρκέσει πολλά χρόνια για να αποζημιωθεί πλήρως. Ετσι, οι απώλειες εξακολουθούν να συσσωρεύονται, αν θέλετε. Το 2014 πιστεύαμε ότι η Ελλάδα θα διατηρούσε την πρόσβασή της στις αγορές και το 2015 – προφανώς δεν θα είχαν γίνει και οι κεφαλαιακοί έλεγχοι. Ετσι, λοιπόν, υπήρχε μεγάλη πιθανότητα το ΑΕΠ να ήταν σήμερα υψηλότερο, το επίπεδο χρέους να ήταν χαμηλότερο και η δημοσιονομική πολιτική θα μπορούσε να είναι πιο χαλαρή απ’ ό,τι χρειάζεται τώρα.

Για τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις

– Η Ελλάδα δεν έκανε ποτέ τη συζήτηση για το ποιοι ήταν οι πραγματικοί λόγοι της κρίσης, όπως έγινε στην Ιρλανδία, αλλά και με κάποιο τρόπο σε όλες τις χώρες που εφαρμόστηκε μνημόνιο. Εφόσον αυτό δεν συμβαίνει, δεν θα υπάρξει πότε πραγματική ιδιοκτησία και οι πολιτικές θα παρουσιάζονται στον κόσμο σαν να έχουν επιβληθεί αναγκαστικά στις απρόθυμες ελληνικές κυβερνήσεις. Η μη συμμόρφωση με τις συμφωνημένες πολιτικές –κάτι το οποίο είδαμε να συμβαίνει και κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων– σίγουρα θα ανησυχήσει τους επενδυτές που κατά τα άλλα φαίνονται αρκετά πρόθυμοι να εμπιστευθούν και να επενδύσουν στην Ελλάδα. 

– Η Ελλάδα μπορεί να έχει ένα λαμπρό μέλλον. Θα πρέπει να πείσει τους επενδυτές ότι βρίσκεται στον δρόμο για μία φιλελεύθερη, αξιοκρατική κοινωνία με ένα καλά εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό. Οι επενδυτές πείθονται αν έχουν εμπιστοσύνη σε ένα δικαστικό σύστημα που είναι ανεξάρτητο και γρήγορο και κυρίως αν υπάρχει μια μοντέρνα και λειτουργική δημόσια διοίκηση. Η Ελλάδα έχει κάνει πρόοδο σε αυτούς τους τομείς και πιστεύω ότι οι βελτιώσεις θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια. Είναι ξεκάθαρο ότι κάτι τέτοιο δεν γίνεται εν μια νυκτί αλλά αυτά τα πράγματα πρέπει να εξελιχθούν σταθερά.

Πηγή: Καθημερινή