«Ήταν το περίγραμμα της σφιγμένης γροθιάς του δεξιού μου χεριού. Σχεδίασα την περίφημη γροθιά σε λίγα λεπτά... Ήταν ένα από μια ντουζίνα σχέδια, που σχεδιάστηκαν εκείνη τη νύχτα του Απρίλη του '69 στο Πανεπιστήμιο στο Χάρβαρντ. Ήταν μια "σωστή" γροθιά καθώς ζωγραφίζω με το αριστερό χέρι... Πιθανόν ο ίδιος χρόνος να απαιτηθεί και για τον σχεδιασμό κι ενός άλλου απλού σχεδίου, υποθέτω όμως πως ...κανείς δεν θα με ρωτά γι αυτό 50 χρόνια μετά...».
Πενήντα χρόνια ύστερα από εκείνο τον Απρίλη του 1969, ο αρχιτέκτονας Harvey Hacker, ο σχεδιαστής της περίφημης «Γροθιάς», που έγινε σύμβολο της εξέγερσης στο Χάρβαρντ, είναι πλέον 77 χρονών. Εβραϊκής καταγωγής, γεννημένος στο Σικάγο το 1941, βρέθηκε την άνοιξη του 1969 τελειόφοιτος φοιτητής Design, στο Χάρβαρντ.
 |
| Η πρώτη αφίσα σε φύλλα χασαπόχαρτου |
«Θέλαμε να επικοινωνήσουμε τα αιτήματα της απεργίας και ανακαλύψαμε πως υπήρχε ένα γραφιστικό κενό. Τυπώσαμε σε φύλλα χασαπόχαρτου την κόκκινη γροθιά... Έβγαλα το μακό μου T-shirt, το τύπωσα κι αυτό στην πλάτη και δεν το ξανάβγαλα από πάνω μου. Αίφνης η απεργία είχε μια εικαστική παρουσία, που δεν μπορούσε να αγνοηθεί από κανέναν. Η γροθιά ήταν το σωστό σύμβολο».
Ο Harvey Hacker βρέθηκε, χθες, για πρώτη φορά στην Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, προσκεκλημένος του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, όπου φιλοξενείται το εξαιρετικά ενδιαφέρον θεματικό - εικαστικό δίπολο με τίτλο: "Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι - Spring Torrents - Αφίσες από την απεργία στο Χάρβαρντ. Άνοιξη 1969". Συλλογή Αλέξανδρου Τζώνη και Liane Lefaivre/Ρωσική Πρωτοπορία - συλλογή Κωστάκη.
Κοινός πυρήνας του εκθεσιακού - θεματικού δίπολου υπήρξαν οι κοινές ανησυχίες, αναζητήσεις και διεκδικήσεις σε δύο διαφορετικά σημεία του κόσμου, Ρωσία και ΗΠΑ, σε δύο διαφορετικές χρονικές εποχές, αρχές και μέσα του 20ου αιώνα (ελευθερία, ίσα κοινωνικά δικαιώματα, ισότητα των φύλων και σεξουαλική επανάσταση, πάλη των τάξεων, αγώνας κατά του εθνικισμού και της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, οικολογία, μεταρρυθμίσεις και ανατροπή) και ο τρόπος που αποτυπώθηκαν γραφιστικά ...
«Με τιμά ιδιαίτερα που βρίσκομαι σε μια πόλη κι ένα μουσείο με αντικείμενο τον κονστρουκτιβισμό. Ένιωσα παράλληλα μια βαθειά θλίψη, όταν ως Εβραίος έμαθα για την μακραίωνη τραγική ιστορία της Θεσσαλονίκης», έλεγε εισαγωγικά ο Αμερικανοεβραίος αρχιτέκτονας...
Όσο για το ...μετά; Για το ...εξ αποτελέσματος «επίτευγμα» του εμβληματικού σχεδίου, για το οποίο ρωτήθηκε σχετικά από το πολυπληθές ακροατήριο, ο Harvey Hacker υπήρξε σαφής: «Ήμασταν απλώς ένας κρίκος μιας αλυσίδας, που τραβά στο παρελθόν και συνεχίζει στο μέλλον. Η Ιστορία ανάγεται στο 1917, συνεχίζεται στο '69 και επαναλαμβάνεται με σοβαρές παραλλαγές ενίοτε και παρωδίες... Ο αγώνας ενάντια στην καταστολή από το κράτος και τα συμφέροντα δεν τελειώνει ποτέ και πρέπει να ανανεώνεται από γενιά σε γενιά ...Έχω βαθιά συναίσθηση της δύναμης τη εικόνας αλλά και των δημαγωγικών της χρήσεων. Εξάλλου, κανείς δεν είχε καλύτερα γραφιστικά απ τους ναζί. Είναι και η αφίσα ένα εργαλείο και η αξία της εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται...».
Λίγα λόγια για την έκθεση
‘Ανοιξιάτικοι Χείμαρροι. Αφίσες από την απεργία στο Χάρβαρντ. Άνοιξη 1969. Συλλογή Αλέξανδρου Τζώνη και Liane Lafaivre’
ΚΜΣΤ – Μονή Λαζαριστών / 2ος όροφος
Η έκθεση φιλοξενεί και παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα σύνολο 54 αφισών, φτιαγμένων με το χέρι στο τυπογραφείο της Σχολής Ντιζάιν του Χάρβαρντ, καθώς και αρχειακό υλικό, από την ιστορική πλέον απεργία των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο στο Χάρβαρντ την άνοιξη του 1969, όταν αποφάσισαν να καταλάβουν κτήρια του Πανεπιστημίου και να απέχουν από τα μαθήματά τους, διαμαρτυρόμενοι για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, για τον ρατσισμό, για την κοινωνική αδικία αλλά και για συγκεκριμένες αποφάσεις που είχε επιβάλει η διοίκηση του Πανεπιστημίου οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την εκμετάλλευση των φοιτητών και των τοπικών κοινοτήτων.
Η έκθεση φιλοξενεί και παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα σύνολο 54 αφισών, φτιαγμένων με το χέρι στο τυπογραφείο της Σχολής Ντιζάιν του Χάρβαρντ, καθώς και αρχειακό υλικό, από την ιστορική πλέον απεργία των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο στο Χάρβαρντ την άνοιξη του 1969, όταν αποφάσισαν να καταλάβουν κτήρια του Πανεπιστημίου και να απέχουν από τα μαθήματά τους, διαμαρτυρόμενοι για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, για τον ρατσισμό, για την κοινωνική αδικία αλλά και για συγκεκριμένες αποφάσεις που είχε επιβάλει η διοίκηση του Πανεπιστημίου οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την εκμετάλλευση των φοιτητών και των τοπικών κοινοτήτων.
Πρόκειται για μια μοναδική συλλογή, η οποία ανήκει στον Αλέξανδρο Τζώνη, που ως νεαρός καθηγητής Αρχιτεκτονικής εκείνη την εποχή στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, συνέλεξε μεθοδικά το εν λόγω υλικό το οποίο είναι σήμερα ένα εξαιρετικά σημαντικό υλικό τεκμηρίωσης της εποχής, που επιπλέον έχει και μια μοναδική αισθητική αξία.
Το 2019 συμπληρώνονται 50 χρόνια από τις κινητοποιήσεις των φοιτητών στις ΗΠΑ, οι οποίες παράλληλα με τις κοινωνικές διεκδικήσεις για ειρήνη, δικαιοσύνη και πάταξη των φυλετικών και ταξικών διακρίσεων, κινητοποίησαν με πιο γρήγορο ρυθμό το αίτημα για πλήρη ισότητα των φύλων, δυνάμωσαν το φεμινιστικό κίνημα μέσα από την σεξουαλική επανάσταση και γέννησαν μια πλούσια και εξαιρετικά σημαντική καλλιτεχνική παραγωγή, τόσο στις εικαστικές τέχνες όσο και στη μουσική, το σινεμά και την λογοτεχνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου