από την "Καθημερινή"
Οι πρόσφατοι ισχυρισμοί δύο γυναικών που θέλουν τον τέως αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να τις πλησίασε σε άβολο βαθμό επαναφέρουν το ζήτημα του προσωπικού χώρου στη δημόσια συζήτηση. Ωστόσο, τα όρια του κοινωνικού και του προσωπικού χώρου έχουν μελετηθεί και έχουν χαρτογραφηθεί από επιστήμονες εδώ και δεκαετίες, με κορυφαία μελέτη αυτή του Αμερικάνου ανθρωπολόγου Εντουαρντ Χολ.
Οι πρόσφατοι ισχυρισμοί δύο γυναικών που θέλουν τον τέως αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να τις πλησίασε σε άβολο βαθμό επαναφέρουν το ζήτημα του προσωπικού χώρου στη δημόσια συζήτηση. Ωστόσο, τα όρια του κοινωνικού και του προσωπικού χώρου έχουν μελετηθεί και έχουν χαρτογραφηθεί από επιστήμονες εδώ και δεκαετίες, με κορυφαία μελέτη αυτή του Αμερικάνου ανθρωπολόγου Εντουαρντ Χολ.
Σύμφωνα με την έρευνά του, που δημοσιεύθηκε τη δεκαετία του 1960, οι άνθρωποι διατηρούν γύρω τους μια ζώνη 45 εκατοστών –ο ανθρωπολόγος τη βάφτισε «χώρο οικειότητας»– για επαφές μόνο με στενούς φίλους, εραστές ή συγγενείς. Ακολουθεί ο «προσωπικός χώρος», ο οποίος εκτείνεται περίπου στο ένα μέτρο και συμπεριλαμβάνει αλληλεπιδράσεις με γνωστούς και συναδέλφους, ενώ στο τέλος βρίσκεται ο «κοινωνικός χώρος» για τους ξένους ή τους νέους συναδέλφους, ο οποίος μπορεί να επεκταθεί μέχρι και στα τέσσερα μέτρα.
Οι ζώνες αυτές φαίνεται να είναι κομμάτι των νευρωνικών δικτύων του εγκεφάλου και να συνδέονται με την αίσθηση της «χωρικής ασφάλειας» που ανέπτυξε ο άνθρωπος ως κομμάτι του βασικού ενστίκτου της επιβίωσης. Περιοχές του εγκεφάλου όπως η αμυγδαλή, τμήμα του λεγόμενου «πρωτόγονου» εγκεφάλου, η οποία είναι υπεύθυνη για την καταγραφή απειλών, φαίνεται πως ενεργοποιούνται αυτόματα όταν κάποιο πρόσωπο ξεπερνά την κατάλληλη ζώνη.
Οι ζώνες αυτές φαίνεται να είναι κομμάτι των νευρωνικών δικτύων του εγκεφάλου και να συνδέονται με την αίσθηση της «χωρικής ασφάλειας» που ανέπτυξε ο άνθρωπος ως κομμάτι του βασικού ενστίκτου της επιβίωσης. Περιοχές του εγκεφάλου όπως η αμυγδαλή, τμήμα του λεγόμενου «πρωτόγονου» εγκεφάλου, η οποία είναι υπεύθυνη για την καταγραφή απειλών, φαίνεται πως ενεργοποιούνται αυτόματα όταν κάποιο πρόσωπο ξεπερνά την κατάλληλη ζώνη.
Απόδειξη για αυτό τον ισχυρισμό αποτελεί η περίπτωση μιας γυναίκας με σημαντικό γενετικό τραύμα στην περιοχή της αμυγδαλής, τον εγκέφαλο της οποίας μελέτησαν στενά νευροεπιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας το 2009. Η ομάδα των ερευνητών συνειδητοποίησε πως ο «κοινωνικός χώρος» της γυναίκας ήταν μόλις ένα κλάσμα της κανονικής εμβέλειας του μέσου όρου και πως οι ξένοι μπορούσαν να την πλησιάσουν μέχρι και στα 30 εκατοστά και να μην της προκαλέσουν δυσφορία ή αμηχανία.
Φυσικά, οι αποστάσεις των σφαιρών κοινωνικοποίησης που αναφέρουν οι επιστήμονες είναι ένας υπολογισμός μέσου όρου – στην πραγματικότητα διαφέρουν αρκετά από άτομο σε άτομο λόγω σειράς παραγόντων, όπως οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες ή o κώδικας συμπεριφοράς διαφορετικών γενεών. Σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπως το Περού και η Αργεντινή, για παράδειγμα, οι ξένοι επιτρέπεται να προσεγγίσουν περισσότερο τους ανθρώπους και η απόσταση του μέσου κοινωνικού χώρου μειώνεται στα περίπου 60 εκατοστά.
Φυσικά, οι αποστάσεις των σφαιρών κοινωνικοποίησης που αναφέρουν οι επιστήμονες είναι ένας υπολογισμός μέσου όρου – στην πραγματικότητα διαφέρουν αρκετά από άτομο σε άτομο λόγω σειράς παραγόντων, όπως οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες ή o κώδικας συμπεριφοράς διαφορετικών γενεών. Σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπως το Περού και η Αργεντινή, για παράδειγμα, οι ξένοι επιτρέπεται να προσεγγίσουν περισσότερο τους ανθρώπους και η απόσταση του μέσου κοινωνικού χώρου μειώνεται στα περίπου 60 εκατοστά.
Οι ιδιαίτερες προσωπικές εμπειρίες του κάθε ατόμου έχουν επίσης σημασία, καθώς κάποιος που στο παρελθόν έχει υποστεί παρενόχληση ή βία σαφώς παρουσιάζει πιο ευαίσθητα όρια κοινωνικοποίησης και επαφής.
Οι άνθρωποι που αναπτύσσουν πιο στενή επικοινωνία και είναι πιο γενναιόδωροι με τις χειραψίες και τις αγκαλιές συνήθως το κάνουν διότι υποσυνείδητα έχουν καταλάβει πόσο ισχυροί μηχανισμοί κοινωνικοποίησης είναι η αφή και η μη λεκτική επικοινωνία.
Οι άνθρωποι που αναπτύσσουν πιο στενή επικοινωνία και είναι πιο γενναιόδωροι με τις χειραψίες και τις αγκαλιές συνήθως το κάνουν διότι υποσυνείδητα έχουν καταλάβει πόσο ισχυροί μηχανισμοί κοινωνικοποίησης είναι η αφή και η μη λεκτική επικοινωνία.
Με όποιον τρόπο κι αν εξελιχθούν οι ισχυρισμοί εναντίον του Μπάιντεν στη σφαίρα της πολιτικής και στον αμερικανικό Τύπο, και πέρα από τις γενικές χαρτογραφήσεις των επιστημόνων, τα όρια του προσωπικού χώρου θα παραμείνουν ρευστά και ανοικτά σε διαφορετικές ερμηνείες. Υπάρχει, ωστόσο, ένας χρήσιμος κανόνας: εάν δεν είστε σίγουροι για τα όρια του άλλου, αρκεί να ρωτήσετε.
Πηγή: kathimerini.gr
Πηγή: kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου