Ξύλινη γλώσσα
από τη Βικιπαίδεια
από τη Βικιπαίδεια
Ξύλινη γλώσσα ονομάζεται ένας τρόπος έκφρασης βασισμένος σε κωδικοποιημένες και τυποποιημένες εκφράσεις, κοινοτοπιών, και κυρίως ο όρος αναφέρεται στη γλώσσα των πολιτικών.
Η έκφραση «ξύλινη γλώσσα» στα ελληνικά δημιουργήθηκε στις τελευταίες δεκαετίες του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, ως γλωσσικό δάνειο από τη γαλλική φράση «langue de bois» που αναφέρεται στη γλώσσα που χρησιμοποιούσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα αλλά και τα αντίστοιχα κόμματα στην Ευρώπη.
Για τη χρήση της στη Ρωσική γλώσσα, όπου η επέμβαση των πολιτικών είχε σαν αποτέλεσμα την ξύλινη γλώσσα, αναφέρεται ως «φτωχή και πρωτόγονη γραφειοκρατική γλώσσα», μέρος της ρητορικής του καθεστώτος κατά τον 20ό αιώνα.
Στη γαλλική γλώσσα αναφέρεται ως μια γλώσσα κωδικοποιημένη, με στερεότυπα και καθορισμένες μορφές, που χρησιμοποιείται κυρίως στην πολιτική, ως μέσο άσκησης προπαγάνδας.
O Γ. Μπαμπινιώτης, το 2000, ανέφερε ότι το γλωσσικό ύφος που χαρακτηρίζουμε ξύλινη γλώσσα ως «άκαμπτο, ξηρό, απαρέγκλιτο και υποταγμένο λόγο» και σημείωνε ότι αυτό που τη χαρακτηρίζει δεν είναι η μορφή, όπως το λεξιλόγιο και η σύνταξή της, αλλά οι προθέσεις του πολιτικού λόγου, που εκφέρεται μέσα από προδιαγεγραμμένα οχήματα.
Σε ένα σύντομο ορισμό ως επίλογο στους διάφορους ορισμούς που κατέγραψε, ο Ζιλ Γκουιγερόν (Gilles Guilleron) αναφέρει για την ξύλινη γλώσσα ότι είναι «στρατηγήματα για να πει κανείς χωρίς να πει ή, καλύτερα, να πει για να μην πει τίποτα», ενώ ο Ζαν-Εντέρν Χαλλιέρ (Jean-Edern Hallier) χαρακτηρίζει την ξύλινη γλώσσα των αριστερών, ένα ακατανόητο, ελιτίστικο ιδίωμα.
Ο ξύλινος πολιτικός λόγος και η φράξια της πλάκας
Ένα απόσπασμα από πρόσφατο δημοσίευμα στο SLpress, ιστοσελίδα του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού:
Γενικολογίες χωρίς περιεχόμενο, ακατάσχετοι βερμπαλισμοί, υποκριτικές ηθικολογίες, αφορισμοί χωρίς αντίκρισμα, εξουθενωτική επανάληψη του μηδέποτε υλοποιηθέντος αυτονόητου, συνθηματολογία του απόλυτου κενού, με επικές επικλήσεις αξιών και αρχών «θρησκευτικού» περιεχομένου συνιστούν -με σπάνιες εξαιρέσεις- τον συνήθη πολιτικό λόγο στη χώρα μας και όχι μόνο. Βέβαια, ανέκαθεν ο πολιτικός λόγος ακολουθούσε αυτή την πεπατημένη.
Μόνο που τώρα με τον εξουθενωτικό πολλαπλασιαστή της κοινωνικής δικτύωσης αυτός ο δήθεν πολιτικός λόγος του κεκαλυμμένου λαϊκισμού δεν αντέχεται. (...)
Στην Ελλάδα ο ξύλινος πολιτικός λόγος έχει προσλάβει απίστευτες διαστάσεις και είναι αντιστρόφως ανάλογος με την πολιτική οντότητα του μέσου όρου των πολιτικών μας. Δηλαδή έχει πέσει τόσο πολύ το επίπεδο του πολιτικού προσωπικού που αναγκαστικά δεν μπορεί παρά να αρθρώνει μόνο τον ξύλινο κομματικό λόγο. Τα πρόσωπα πια διακρίνονται μόνο από τις γκάφες τους και τα σαρδάμ τους. Εκτός εάν βάλει κάποιος μέσα καμιά ποδοσφαιρική ατάκα και σκάσει το χειλάκι μας. …Ή εάν κάποιος νεόφερτος κουλτουριάρης λογογράφος βάλει κάποιον στίχο ή κάποιο μεταμοντέρνο διανοητικό κεφαλοκλείδωμα, στρουκτουραλιστικό ή αποδομητικό… και δημιουργήσει θέμα.
Τις προάλλες οδηγούσα και άκουγα (από επαγγελματική διαστροφή) την Φώφη Γεννηματά που -ως γνωστόν- ομιλεί σαν την Ζαν Ντ΄Αρκ, να μην λέει τίποτα, μα απολύτως τίποτα, και να εισπράττει τα χειροκροτήματα του ακροατηρίου της. Είπε, όμως, στο ΕΘΝΟΣ «Προκαλώ τον Τσίπρα για τριπλές εκλογές»! αλλά δεν την άκουσε κανείς.
Έπεσα κάποια επόμενη μέρα πάνω στον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στο Χαϊδάρι. Λόγος από άμβωνος, δυνατός! Ο απόλυτος περφεξιονισμός ενός λαϊκισμού ενδεδυμένου με τον ευαγγελικό λόγο της Αγίας Θεωρίας που τράκαρε με την ιστορία.
Ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο σεβαστός μας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ιερουργεί κάθε φορά που στέλνει μηνύματα στους εντός και τους εκτός: «Έχουμε χρέος να υπερασπισθούμε τη Δημοκρατία στη χώρα μας και στην ΕΕ» αλλά δεν λέει πώς.
Ο αγαπητός πρωθυπουργός, «Η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω σε αυτούς που την λεηλάτησαν και την χρεοκόπησαν»… Μην λες μεγάλα λόγια Αλέξη.
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης με μόνιμη επωδό του «Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει τις πιο φθηνές δυνάμεις του λαϊκισμού» κάνει και κατεβάσματα του τύπου «Η ευρωκάλπη είναι το α΄ημίχρονο – Μητέρα των μαχών, οι εθνικές εκλογές». (...)
Τι να κάνει και ο δημοσιογράφος; Άμα δεν βγάζουν είδηση οι δηλώνοντες και οι συνεντευξιαζόμενοι, βάζει κι αυτός την γενικούρα του, το ηθικόν συμπέρασμα. Ο δημοσιογράφος πρέπει να δώσει αξία στο τίποτα. (...)
Από τότε που βγήκε ο όρος «πολιτικός πολιτισμός» ο πολιτικός λόγος πήγε κι έκανε τσουλήθρα. Δεν έχουν καταλάβει πόσο πολύ έχει αλλάξει η κοινωνία. Δεν έχουν καταλάβει πως χρειάζεται ένας κάποιος εξανθρωπισμός του πολιτικού λόγου. Δεν έχουν καταλάβει πως ο κόσμος δεν τρώει πια κουτόχορτο… tragic!.. που θα έλεγε κι εκείνη η φοβερή χωριάτα της παλιάς διαφήμισης.
Η τέχνη της ρητορικής: Οι δέκα φράσεις της «ξύλινης» γλώσσας
από το iefimerida.gr
Η λεγόμενη «ξύλινη γλώσσα» είναι η γνωστή τακτική του να μιλάει κανείς χωρίς να λέει όμως τίποτα ουσιαστικό και ταυτόχρονα να φαίνεται μορφωμένος και καταρτισμένος για το θέμα της συζήτησης.
Με δέκα απλές φράσεις που παρουσιάζει ο Ηλίας Αναγνωστόπουλος από την «Επιθεώρηση Πολιτικά» μπορεί κανείς επιλέγοντας στην τύχη τις φράσεις από τη στήλη Α στη Β μετά στη Γ, στη Δ και ξανά στην Α, να βγάλει έναν ολόκληρο λόγο χωρίς όμως να λέει απολύτως τίποτα συγκεκριμένο.
Πηγές:el.wikipedia.org , slpress.gr , iefimerida.gr
Σε ένα σύντομο ορισμό ως επίλογο στους διάφορους ορισμούς που κατέγραψε, ο Ζιλ Γκουιγερόν (Gilles Guilleron) αναφέρει για την ξύλινη γλώσσα ότι είναι «στρατηγήματα για να πει κανείς χωρίς να πει ή, καλύτερα, να πει για να μην πει τίποτα», ενώ ο Ζαν-Εντέρν Χαλλιέρ (Jean-Edern Hallier) χαρακτηρίζει την ξύλινη γλώσσα των αριστερών, ένα ακατανόητο, ελιτίστικο ιδίωμα.
Σκίτσο του Θοδωρή Μακρή
Ο ξύλινος πολιτικός λόγος και η φράξια της πλάκας
Ένα απόσπασμα από πρόσφατο δημοσίευμα στο SLpress, ιστοσελίδα του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού:
Γενικολογίες χωρίς περιεχόμενο, ακατάσχετοι βερμπαλισμοί, υποκριτικές ηθικολογίες, αφορισμοί χωρίς αντίκρισμα, εξουθενωτική επανάληψη του μηδέποτε υλοποιηθέντος αυτονόητου, συνθηματολογία του απόλυτου κενού, με επικές επικλήσεις αξιών και αρχών «θρησκευτικού» περιεχομένου συνιστούν -με σπάνιες εξαιρέσεις- τον συνήθη πολιτικό λόγο στη χώρα μας και όχι μόνο. Βέβαια, ανέκαθεν ο πολιτικός λόγος ακολουθούσε αυτή την πεπατημένη.
Μόνο που τώρα με τον εξουθενωτικό πολλαπλασιαστή της κοινωνικής δικτύωσης αυτός ο δήθεν πολιτικός λόγος του κεκαλυμμένου λαϊκισμού δεν αντέχεται. (...)
Στην Ελλάδα ο ξύλινος πολιτικός λόγος έχει προσλάβει απίστευτες διαστάσεις και είναι αντιστρόφως ανάλογος με την πολιτική οντότητα του μέσου όρου των πολιτικών μας. Δηλαδή έχει πέσει τόσο πολύ το επίπεδο του πολιτικού προσωπικού που αναγκαστικά δεν μπορεί παρά να αρθρώνει μόνο τον ξύλινο κομματικό λόγο. Τα πρόσωπα πια διακρίνονται μόνο από τις γκάφες τους και τα σαρδάμ τους. Εκτός εάν βάλει κάποιος μέσα καμιά ποδοσφαιρική ατάκα και σκάσει το χειλάκι μας. …Ή εάν κάποιος νεόφερτος κουλτουριάρης λογογράφος βάλει κάποιον στίχο ή κάποιο μεταμοντέρνο διανοητικό κεφαλοκλείδωμα, στρουκτουραλιστικό ή αποδομητικό… και δημιουργήσει θέμα.
Τις προάλλες οδηγούσα και άκουγα (από επαγγελματική διαστροφή) την Φώφη Γεννηματά που -ως γνωστόν- ομιλεί σαν την Ζαν Ντ΄Αρκ, να μην λέει τίποτα, μα απολύτως τίποτα, και να εισπράττει τα χειροκροτήματα του ακροατηρίου της. Είπε, όμως, στο ΕΘΝΟΣ «Προκαλώ τον Τσίπρα για τριπλές εκλογές»! αλλά δεν την άκουσε κανείς.
Έπεσα κάποια επόμενη μέρα πάνω στον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στο Χαϊδάρι. Λόγος από άμβωνος, δυνατός! Ο απόλυτος περφεξιονισμός ενός λαϊκισμού ενδεδυμένου με τον ευαγγελικό λόγο της Αγίας Θεωρίας που τράκαρε με την ιστορία.
Ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο σεβαστός μας Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ιερουργεί κάθε φορά που στέλνει μηνύματα στους εντός και τους εκτός: «Έχουμε χρέος να υπερασπισθούμε τη Δημοκρατία στη χώρα μας και στην ΕΕ» αλλά δεν λέει πώς.
Ο αγαπητός πρωθυπουργός, «Η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω σε αυτούς που την λεηλάτησαν και την χρεοκόπησαν»… Μην λες μεγάλα λόγια Αλέξη.
Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης με μόνιμη επωδό του «Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει τις πιο φθηνές δυνάμεις του λαϊκισμού» κάνει και κατεβάσματα του τύπου «Η ευρωκάλπη είναι το α΄ημίχρονο – Μητέρα των μαχών, οι εθνικές εκλογές». (...)
Τι να κάνει και ο δημοσιογράφος; Άμα δεν βγάζουν είδηση οι δηλώνοντες και οι συνεντευξιαζόμενοι, βάζει κι αυτός την γενικούρα του, το ηθικόν συμπέρασμα. Ο δημοσιογράφος πρέπει να δώσει αξία στο τίποτα. (...)
Από τότε που βγήκε ο όρος «πολιτικός πολιτισμός» ο πολιτικός λόγος πήγε κι έκανε τσουλήθρα. Δεν έχουν καταλάβει πόσο πολύ έχει αλλάξει η κοινωνία. Δεν έχουν καταλάβει πως χρειάζεται ένας κάποιος εξανθρωπισμός του πολιτικού λόγου. Δεν έχουν καταλάβει πως ο κόσμος δεν τρώει πια κουτόχορτο… tragic!.. που θα έλεγε κι εκείνη η φοβερή χωριάτα της παλιάς διαφήμισης.
Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας ως Μαυρογιαλούρος
από το iefimerida.gr
Η λεγόμενη «ξύλινη γλώσσα» είναι η γνωστή τακτική του να μιλάει κανείς χωρίς να λέει όμως τίποτα ουσιαστικό και ταυτόχρονα να φαίνεται μορφωμένος και καταρτισμένος για το θέμα της συζήτησης.
Με δέκα απλές φράσεις που παρουσιάζει ο Ηλίας Αναγνωστόπουλος από την «Επιθεώρηση Πολιτικά» μπορεί κανείς επιλέγοντας στην τύχη τις φράσεις από τη στήλη Α στη Β μετά στη Γ, στη Δ και ξανά στην Α, να βγάλει έναν ολόκληρο λόγο χωρίς όμως να λέει απολύτως τίποτα συγκεκριμένο.
Πηγές:el.wikipedia.org , slpress.gr , iefimerida.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου