Με αφορμή την επέτειο της Οκτωβριανής επανάστασης του 1917, κάποια περιστατικά της εποχής εκείνης απο όσους τα έξησαν, σχετικά με την προπαγάνδα των μπολσεβίκων, που τόσο τους βοήθησε να κατακτήσουν την εξουσία (όταν λέγανε αυτά ακριβώς που είχε ανάγκη ο κόσμος να ακούσει) αλλά και να εδραιωθούν σε αυτήν.
Παραμονές της Οκτωβριανής επανάστασης του 1917:
Λίγα τα μέσα, μεγάλα τα αποτελέσματα
«Τα μέσα και τα όργανα προπαγάνδας των μπολσεβίκων, αν τα δούμε από κοντά, προκαλούν κατάπληξη με την πενιχρότητά τους». Αυτά γράφει ο Τρότσκι στην «Ιστορία της Ρωσικής Επάνάστασης» (εκδ. Sugar 1964 και Mondadori 1969).
Και αναρωτιέμαι: «Πως μπόρεσαν λοιπόν οι ιδέες και τα συνθήματα του μπολσεβικισμού να κερδίσουν τις λαϊκές μάζες με ένα τόσο αδύνατο μηχανισμό και τόσο περιορισμένη κυκλοφορία του κομματικού τύπου;
Η απάντηση είναι απλή: Τα συνθήματα, που ανταποκρίνονται στις βαθειές απαιτήσεις των μαζών και της πραγματικότητας, βρίσκουν χιλιάδες αγωγούς». Στο μέτωπο, πχ, εξηγεί ο Τρότσκι, τα λίγα αντίτυπα των εφημερίδων των μπολσεβίκων που έφταναν εκεί, περνούσνα από εκατοντάδες χέρια. Αντίθετα, ο κυβερνιτικός τύπος έφτανε στο μέτωπο σε εκατομμύρια αντίτυπα, δωρεάν, αλλά κανείς δεν τον διάβαζε.
Δεν ήταν προπαγάνδα, ήταν ασύστολη δημαγωγία.
Κατά τον μενσεβίκο Σουχάνοφ (Χρονικό της Ρωσικής Επάνάστασης, Editori Riuniti 1967) η γραπτή και προφορική προπαγάνδα των μπολσεβίκων στηριζόταν στη δημαγωγία, «μια δημαγωγία θρασύτατη και ασύστολη».
Ο Λένιν, γράφει ο Σουχάνοφ, εγγυόταν την άμεση παράδοση της γης στους αγρότες, διακήρυσσε τη δήμευση της περιουσίας των πλουσίων και τη δωρεάν διανομή της: «Υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί. Οι πλούσιοι έχουν από όλα, οι φτωχοί δεν έχουν απολύτως τίποτα. Ε, λοιπόν, όλα θα μοιραστούν σ’ αυτούς που δεν έχουν. Σας βεβαιώνει το εργατικό κόμμα σας...». Αυτά άκουγαν κάθε μέρα εκατοντάδες χιλιάδες πεινασμένοι, εξαντλημένοι, καταφρονεμένοι.
Τέτοια συνθήματα είχαν γίνει απαραίτητα στοιχεία της προπαγάνδας των μπολσεβίκων, μ’ όλο που δεν αποτελούσαν το επίσημο πρόγραμμα του κόμματος.
Τις μέρες της επανάστασης του 1917:
Διάλογος σπουδαστή με αγρότη
Ενώ περιπατούσε τους δρόμους της Πετρούπολης τις μέρες της επανάστασης, ο ιστορικός Τζων Ρήντ άκουσε και αφηγείται αυτή τη συζήτηση ενός στρατιώτη-αγρότη με ένα σπουδαστή:
«Θα αντιλαμβάνεσαι, υποθέτω», έλεγε με αλαζονικό τόνο ο σπουδαστής, «ότι παίρνοντας το όπλο εναντίον των αδελφών σου, γίνεσαι όργανο μιας συμμορίας δολοφόνων και προδοτών».
«Δεν είναι έτσι, αδερφέ», απαντούσε σοβαρά ο στρατιώτης. «Εσείς δεν καταλαβαίνετε. Υπάρχουν δυο τάξεις, το προλεταριάτο και η μπουρζουαζία. Εμείς...».
«Ω! Την ξέρω αυτή την ιστορία» διέκοψε ο σπουδαστής. «Εσείς οι αγράμματοι χωριάτες αρκεί να ακούσετε να γκαρίζουν κάποια φαμπρικαρισμένη φράση και αμέσως χωρίς να έχετε καταλάβει τίποτα, αρχίζετε να την παπαγαλίζετε... Ξέρεις ότι ο Λένιν έχει εισπράξει χρήματα από τους Γερμανούς;».
«Ω! Εγώ δεν ξέρω από αυτά» απάντησε ο ξεροκέφαλος στρατιώτης. «Εγώ ξέρω πως ότι έχει πει ο Λένιν, είναι αυτό ακριβώς που είχα ανάγκη να ακούσω, εγώ και όλοι οι απλοί άνθρωποι σαν κι εμένα. Βλέπετε, υπάρχουν δυο τάξεις, η μπουρζουαζία και το προλεταριάτο».
«Είσαι τρελός φίλε μου! Εγώ πέρασα δυο χρόνια φυλακή για την επαναστατική μου δράση, ενώ εσύ εκείνη την εποχή πυροβολούσες εναντίον των επαναστατών και τραγουδούσες "Ζήτω ο Τσάρος". Με λένε Βασίλι Γκεόργκεβιτς Πανίν. Έχεις ακούσει να μιλούν για μένα;»
«Λυπάμαι, αλλά...», «Εγώ είμαι ένας αγράμματος. Σεις είστε ένας μεγάλος ήρωας, σίγουρα».
«Έτσι ακριβώς είναι» απάντησε ο σπουδαστής. «Εγώ πολεμάω τους μπολσεβίκους, που καταστρέφουν τη Ρωσία μας, την ελεύθερη επανάστασή μας. Πως το εξηγείς εσύ αυτό;».
Ο στρατιώτης έξυσε το κεφάλι. «Δεν ξέρω πως να το εξηγήσω» είπε, μορφάζοντας στην προσπάθειά του να σκεφθεί. «Μου φαίνεται ότι υπάρχουν δυο τάξεις, το προλεταριάτο και η μπουρζουαζία...».
«Ωχ! Πάλι το ίδιο βιολί μ’ αυτή την ηλίθια φόρμουλα!» ξεφώνησε ο σπουδαστής.
«Δυο τάξεις», συνέχισε ο στρατιώτης πεισματικά. «Και όποιος δεν είναι με τη μια, είναι με την άλλη...»
(Τζων Ρηντ, «Δέκα μέρες που συγκλόνησαν τον κόσμο»).
Λίγο μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων:
Aν δεν βρεθούν κουλάκοι πρέπει να τους εφεύρουμε
Μετά τον εμφύλιο σπαραγμό και την επικράτηση των μπολσεβίκων το φάσμα της πείνας απειλεί τη Μόσχα. Ο Λένιν με τη αμείλικτη ενεργητικότητα που τον διακρίνει εξαπολύει εναντίον των κουλάκων (των πλούσιων χωρικών-αγροτών) σφοδρή σταυροφορία για να ξετρυπώσει με τη βία και να δημεύσει τα αποθέματα σιταριού. «Όλοι όσοι δεν παραδίδουν τα πλεονάσματα θα χαρακτηριστούν εχθροί του λαού, θα καταδικαστούν σε δεκαετή τουλάχιστον φυλάκιση και θα αποκλεισθούν για πάντα από την κοινότητα στην οποία ανήκουν. Όλη η περιουσία τους θα δημευθεί». Αυτά προβλέπει το διάταγμα που εγκαινιάζει την εκστρατεία κατά των κουλάκων.
Και αν δεν βρεθούν κουλάκοι; Πρέπει να τους εφεύρουμε!
Αν πιστέψουμε αυτά που διηγείται μια σοσιαλεπαναστάτρια που έζησε τα γεγονότα του 1917 στη Ρωσία, ο διωγμός των κουλάκων, σε πολλές περιπτώσεις, έπαιρνε διαστάσεις πραγματικής δεισιδαιμονίας. Μερικές φορές δεν υπήρχαν αποθέματα σιταριού ούτε πλούσιοι αγρότες. Αλλά αν δεν παραδινόταν το "περίσσευμα" και δεν καταγγέλονταν οι κουλάκοι, έφταναν στα χωριά αποσπάσματα τιμωρίας και ξυλοφόρτωναν όλους και αδιακρίτως. Γι' αυτό «οι αγρότες διάλεγαν μόνοι τους στις συνελεύσεις κάποιον που θα χαρακτηριζόταν ως κουλάκος. Συνήθως η καταγγελία στρεφόταν εναντίον κάποιου συγχωριανού που δεν είχε παιδιά ή ήταν εργένης, ώστε να μην υπάρχουν παιδιά που θα υποφέρουν» (Αικατερίνα Ολίτσκαγια "Αναμνήσεις μιας σοσιαλεπαναστάτριας, Garzanti 1971).
Κατάργηση της ελευθεροτυπίας
Όμως, για την εδραίωση του "επαναστατικού καθεστώτος" η προπαγάνδα δεν ήταν αρκετή όσο η αντίπαλη φωνή των "αντεπαναστατών" μπορούσε να ακούγεται. Έτσι, την άνοιξη του 1918 ο Τύπος φιμώθηκε άγρια από τους μπολσεβίκους. Οι αντίπαλες σε αυτούς εφημερίδες έκλεισαν.
Ήδη από τον Νοέμβριο του 1917 οι μπολσεβίκοι δικαιολογούσαν τα πρώτα μέτρα κατά της ελευθερίας του Τύπου, ως εξής:
«Το κλείσιμο των αντεπαναστατικών εφημερίδων είναι αναγκαίο για να δημιουργήσουμε ένα νέο καθεστώς στον Τύπο, ένα καθεστώς όπου οι καπιταλιστές, οι ιδιοκτήτες των τυπογραφίων και του χαρτιού, δεν θα μπορούν να είναι οι παντοδύναμοι διαμορφωτές της Κοινής Γνώμης. Η αποκατάσταση της λεγόμενης "ελευθεροτυπίας", ή η επιστροφή των τυπογραφίων και του χαρτιού στους καπιταλιστές που δηλητηριάζουν τη δημόσια συνείδηση, θα ήταν απαράδεκτη συνθηκολόγηση μπροστά στις επιδιώξεις του κεφαλαίου, εγκατάλειψη ενός από τα σημαντικώτερα οχυρά της επανάστασης» (Απόφαση της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Σοβιέτ, 17.11.1917).
Ο 1ος κανόνας της Τρίτης Διεθνούς
Το μέγεθος της σημασίας που δίνουν οι μπολσεβίκοι στην προπαγάνδα φαίνεται και από το γεγονός ότι ο πρώτος από τους 21 σταθερούς κανόνες της "Τρίτης Διεθνούς" αναφέρεται στην καθημερινή προπαγάνδα.
Συγκεκριμένα στον 1ο κανόνα της Τρίτης Διεθνούς (Μάρτιος 1919 – Μόσχα) σημειώνεται:
«Η καθημερινή προπαγάνδα και δράση πρέπει να έχει αποφασιστικά κομμουνιστικό χαρακτήρα και να ακολουθεί το πρόγραμμα και τις αποφάσεις της Τρίτης Διεθνούς. Δεν ωφελεί να μιλάμε για τη δικτατορία του προλεταριάτου σαν μια γνωστή και συνηθισμένη φόρμουλα. Πρέπει να επιδιώξουμε να γεννηθεί μέσα από την καθημερινή ζωή η αναγκαιότης αυτής της δικτατορίας. Ο Τύπος και οι δημόσιες συγκεντρώσεις πρέπει να βάλουν συστηματικά εναντίον της αστικής τάξης και των κάθε λογής ρεφορμιστών».
Takis Ant για το afirimeno.com
Πηγή:
Πηγή:
«Οι Φάκελοι Mondadori» που κυκλοφόρησαν στη χώρα μας ως «Τα υπέρ και τα κατά» από τις εκδόσεις Φυτράκη. Τα παραπάνω από τον τόμο "Λένιν" (1972)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου