Το ενδεχόμενο αλλαγής της Συνθήκης του Μοντρέ από τον Ερντογάν

Δέκα εντάλματα σύλληψης κατά απόστρατων ναυάρχων εξέδωσε η Τουρκία για την ανοιχτή επιστολή που υπέγραψαν 100 και πλέον πρώην στρατιωτικοί, μέσω της οποίας καλούσαν την κυβέρνηση να μην αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Μοντρέ, η οποία εγγυάται την ελεύθερη διέλευση των πλοίων από τα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια.

Σύμφωνα με το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Άγκυρας, δέκα ναύαρχοι εν αποστρατεία έχουν τεθεί υπό κράτηση, ενώ τέσσερις άλλοι απόστρατοι αξιωματικοί του στρατού δεν συνελήφθησαν λόγω ηλικίας, όμως έχουν λάβει εντολή να παρουσιαστούν στην αστυνομία στην Άγκυρα τις επόμενες τρεις ημέρες, στο πλαίσιο της έρευνας που έχει ξεκινήσει για την υπόθεση, μετέδωσε το πρακτορείο Anadolu. Οι ναύαρχοι εν αποστρατεία θεωρούνται ύποπτοι για συνωμοσία εναντίον της κρατικής ασφάλειας και της συνταγματικής τάξης.

Η Συνθήκη του Μοντρέ ή Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών (Montreux Convention Regarding the Regime of the Turkish Straits), είναι συνθήκη η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου 1936 και καταχωρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936. Eξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις. Τα Συμβαλλόμενα Μέρη της συνθήκης (Κράτη Μαύρης Θάλασσας: Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία και Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία) αναγνωρίζουν και επιβεβαιώνουν την αρχή της ελεύθερης διέλευσης και ναυσιπλοΐας δια θαλάσσης στα Στενά: «Εν καιρώ ειρήνης, τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά, κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου. " Η σύμβαση δίνει στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση των Στενών. Επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).

Στην ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύθηκε τα ξημερώματα της Κυριακής σε τουρκική ιστοσελίδα, 104 απόστρατοι ναύαρχοι του τουρκικού πολεμικού ανέφεραν πως θεωρούν απειλή προς τα συμφέροντα του τουρκικού κράτους τη συζήτηση για το ενδεχόμενο αλλαγής της Συνθήκης του Μοντρέ με προεδρικό διάταγμα. «Είναι ανάγκη οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις να τηρούν τις βασικές αρχές του Συντάγματος οι οποίες δεν μπορούν να αναθεωρηθούν. Καταδικάζουμε τις προσπάθειες απομάκρυνσης από τις σύγχρονες αρχές που έχει χαράξει ο Κεμάλ Ατατούρκ, και αντιστεκόμαστε με όλη την ύπαρξή μας», ανέφεραν. «Σε αντίθετη περίπτωση η τουρκική δημοκρατία μπορεί να αντιμετωπίσει δύσκολες και επικίνδυνες καταστάσεις για την επιβίωση της, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν», σημείωσαν, με την τουρκική κυβέρνηση να θεωρεί αυτήν την πρόταση ως απειλή πραξικοπήματος.

Υψηλόβαθμοι Τούρκοι αξιωματούχοι καταδίκασαν, με τον εντονότερο τρόπο, αυτήν την κοινή δήλωση των 104 απόστρατων στρατιωτικών. Ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, ο Ιμπραήμ Καλίν, σχολίασε σε ανακοίνωσή του ότι η επιστολή μοιάζει με συνωμοσία του στρατού για την ανατροπή της κυβέρνησης. «Μια ομάδα απόστρατων στρατιωτικών θέτουν τους εαυτούς τους σε μια γελοία και άθλια θέση με την ανακοίνωσή τους που θυμίζει εποχές στρατιωτκού πραξικοπήματος», ανέφερε.

Η έγκριση, τον περασμένο μήνα, του σχεδίου κατασκευής μιας πλωτής διώρυγας, παρόμοιας με εκείνη του Παναμά ή του Σουέζ, στάθηκε αφορμή να ξεκινήσει στην Τουρκία μια έντονη αντιπαράθεση για τη Συνθήκη του Μοντρέ. Η «Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης» θεωρείται το πιο φιλόδοξο από τα σχέδια υποδομών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα τελευταία 18 χρόνια. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με τη Διώρυγα αυτή η Κωνσταντινούπολη θα αποκτήσει έναν νέο «πόλο έλξης», ενώ θα χαλαρώσει και η πίεση στον Βόσπορο. Όσοι αντιτίθενται στο σχέδιο υποστηρίζουν ότι, εκτός από τις επιπτώσεις που θα έχει στο περιβάλλον, το άνοιγμα αυτής της Διώρυγας θα υπονόμευε τη Συνθήκη του Μοντρέ, του 1936, η οποία εγγυάται την ελεύθερη διέλευση των πλοίων από τα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια, τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και εν καιρώ πολέμου.

Πηγές: Στοιχεία από kathimerini.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ, el.wikipedia.org