Το «κλιματιστικό» που χρησιμοποιούσαν οι Πέρσες 3.000 χρόνια πριν

Και μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο σήμερα

Η πόλη Γιαζντ στην έρημο του κεντρικού Ιράν αποτελούσε επί μακρόν το επίκεντρο της δημιουργικής εφευρετικότητας. Το Γιαζντ φιλοξενεί ένα σύστημα αρχαίων θαυμάτων μηχανικής που περιλαμβάνει υπόγεια ψυκτική δομή που ονομάζεται yakhchāl, υπόγειο σύστημα άρδευσης που ονομάζεται qanats, ακόμη και και ένα δίκτυο ταχυμεταφορών που ονομάζονταν pirradaziš και προηγούνταν των σύγχρονων ταχυδρομικών υπηρεσιών κατά περισσότερα από 2.000 χρόνια.

Μεταξύ των αρχαίων τεχνολογιών του Yazd είναι ο ανεμόπυργος (bâdgir στα Περσικά), γνωστός και ως ανεμοπαγίδα ή ανεμοπιάστης. Οι εντυπωσιακές αυτές κατασκευές είναι ένα συνηθισμένο θέαμα πάνω από τις στέγες του Γιαζντ. Είναι συχνά ορθογώνιοι πύργοι, αλλά εμφανίζονται επίσης σε κυκλικά, τετράγωνα, οκταγωνικά και άλλα περίτεχνα σχήματα.

Το Γιαζντ λέγεται ότι έχει τους περισσότερους συλλέκτες ανέμων στον κόσμο, αν και μπορεί οι ρίζες τους να βρίσκονται ακόμη και στην Αίγυπτο 3.300 χρόνια πριν. Ξέρουμε όμως ότι σε αυτή τη μορφή που τους βλέπουμε σήμερα χρησιμοποιούνταν πριν από χιλιάδες χρονια από τους Πέρσες.

Αν και πολλοί από τους ανεμόπυργους της πόλης δεν χρησιμοποιούνται σήμερα, οι κατασκευές τους έχουν προσελκύσει και πάλι το ενδιαφέρον ακαδημαϊκών, αρχιτεκτόνων, μηχανικών και περιβαλλοντολόγων. Σε έναν κόσμο που θερμαίνεται επικίνδυνα γρήγορα, θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο για να κρατήσουν τα κτίριά μας δροσερά, χωρίς να επιβαρύνουν την κατανάλωση ρεύματος. 

Καθώς οι ανεμόπυργοι δεν απαιτούν καθόλου ρεύμα, είναι μία ενεργειακά αποδοτική λύση και μία πράσινη μέθοδος κλιματισμού. Οι αρχαίες μέθοδοι κλιματισμού καθίστανται ολοένα και πιο ελκυστικές στο σημερινό περιβάλλον της κλιματικής κρίσης, σχολιάζουν επιστήμονες στο BBC.

Υπάρχουν δύο κύριες δυνάμεις που οδηγούν τον αέρα μέσα και κάτω στις δομές: ο εισερχόμενος άνεμος και η αλλαγή της πλεύσης του ανάλογα με τη θερμοκρασία – με τον θερμότερο αέρα να τείνει να ανεβαίνει πάνω από τον ψυχρότερο, πυκνότερο αέρα. Καθώς ο αέρας απορροφάται από το άνοιγμα ενός ανεμοδείκτη, διοχετεύεται προς την κάτω κατοικία, εναποθέτοντας άμμο στους πρόποδες του πύργου. Στη συνέχεια, ο αέρας ρέει σε όλο το εσωτερικό του κτιρίου, μερικές φορές πάνω από υπόγειες λίμνες νερού για περαιτέρω ψύξη. Τελικά, ο θερμαινόμενος αέρας θα ανέβει και θα φύγει από το κτίριο μέσω ενός άλλου πύργου ή ανοίγματος, βοηθούμενος από την πίεση μέσα στο κτίριο.

Το σχήμα του πύργου, παράλληλα με παράγοντες όπως η διάταξη του σπιτιού, η κατεύθυνση που βλέπει ο πύργος, πόσα ανοίγματα έχει, η διαμόρφωση των σταθερών εσωτερικών λεπίδων, των καναλιών και του ύψους είναι όλα καλά ρυθμισμένα για να βελτιωθεί η ικανότητα του πύργου να αντλεί άνεμο και να τον ωθεί στις κατοικίες που βρίσκονται από κάτω.

Πηγή: moneyreview.gr με πληροφορίες από BBC