Το πρώτο σουβλάκι της Αθήνας: Από τη Νίκαια του 1924 στο σήμερα

Η ιστορία του πιο τίμιου ελληνικού street food, από το 1924, όταν ο Μικρασιάτης Ισαάκ Μερακλίδης άνοιξε το πρώτο σουβλατζίδικο στη Νίκαια με το όνομα Αιγυπτιακόν. 

Στη φωτογραφία αριστερά: Ο Ισαάκ Μερακλίδης έξω από το μαγαζί του στο Μοναστηράκι στην οδό Βραχείας 9

Από gastronomos.gr (απόσπασμα)

Στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, το σουβλάκι ξεκινάει επίσημα την ένδοξη ιστορία του όταν το 1924 ο Ισαάκ Μερακλίδης, Μικρασιάτης που είχε φύγει πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή, πήγε στην Αίγυπτο και στη συνέχεια ήρθε ως Αιγύπτιος στη Νίκαια και άνοιξε το πρώτο σουβλατζίδικο, το Αιγυπτιακόν. Ο μπαρμπα-Ισαάκ ήταν Αρμένης από τα Άδανα (που φημίζονται για το κεμπάπ) και ως πολιτικός πρόσφυγας κατέληξε στην Αθήνα, άλλαξε το όνομά του από Μισάκ Ανισπικιάν σε Ισαάκ Μερακλίδης και έγινε ξακουστός για το κεμπάπ από πρόβειο κρέας, πίτα και ντομάτα, όλα ψημένα στα κάρβουνα. Αμέσως μετά τη Νίκαια ανοίγει ακόμα ένα Αιγυπτιακόν στην Αθήνα, στην οδό Βραχείας 9 (τη σημερινή Μητροπόλεως), στη γωνία με την πλατεία Μοναστηρακίου (το μαγαζί αυτό σήμερα ανήκει στον Σπύρο Μπαϊρακτάρη). Το Αιγυπτιακόν της Νίκαιας ανέλαβε να το δουλέψει ο γιος του σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών, ο Σετράκ Ανισκιπιάν, και στη συνέχεια τα εγγόνια του μπαρμπα-Ισαάκ, ο Μισάκ και η Αζνίβ, συνέχισαν την παράδοση. Ο Μισάκ άνοιξε κατάστημα με την ίδια επωνυμία στη Φρεαττύδα και αργότερα στην Άνοιξη. Kανένα από τα παραπάνω καταστήματα δεν λειτουργεί πλέον.

Την ιστορία του σουβλατζίδικου Αιγυπτιακόν διηγείται ο σύζυγος της εγγονής του μπαρμπα-Ισαάκ, της Αζνίβ: «Το μαγαζί το άνοιξε ο μπαρμπα-Ισαάκ το 1924. Ήταν Μικρασιάτης που είχε φύγει πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ήρθε στην Ελλάδα, αλλά έφυγε αμέσως για την Αίγυπτο με σκοπό να ασχοληθεί με το εμπόριο. Αντί γι’ αυτό, πήρε την ιδέα του κεμπάπ και γύρισε εδώ. Ήταν ο πρώτος που το έφερε στην Ελλάδα. Το τροποποίησε, βέβαια, λίγο. Την αραβική πίτα την αντικατέστησε με τη γνωστή πίτα του, που τρώμε σήμερα με το σουβλάκι. Υπάρχει περίπτωση αυτή η πίτα που ξέρουμε να βασίζεται σε ιδέα του παππού. Βρήκε κάποιον φούρναρη, του εξήγησε τι ζητούσε και κάπως έτσι τη δημιούργησαν μαζί. Επειδή ήταν κάτι καινούριο και διαφορετικό, έκανε επιτυχία από την αρχή. (...) Ο πεθερός μου ανέλαβε το μαγαζί από δεκα- τεσσάρων χρονών, γιατί ο παππούς πήγε και άνοιξε άλλο ένα στην Αθήνα, στο Μοναστηράκι. Όλη η πιάτσα στο Μοναστηράκι, Θανάσης κτλ. είναι μαθητές του. (...) Το Αιγυπτιακόν ανέβηκε πολύ μετακατοχικά. Έχουμε σερβίρει όλους τους καλλιτέχνες της εποχής. Δεν τους βγάζαμε όμως φωτογραφίες. Λάθος αυτό, θα είχαμε τόσα πράγματα να δείξουμε. Αλλά δεν μπορούσαμε να διακόψουμε την προσωπική στιγμή του άλλου. Ο Αλέκος Σακελλάριος είχε ένα συγκεκριμένο τραπέζι. Ερχόταν κάθε Τετάρτη, σταθερά. Ερχότανε ο Καζαντζίδης, η Μαρίκα Νίνου, ο Τσιτσάνης, ο Διονυσίου.» (...)

Το κεμπαπτζίδικο του Ισαάκ Μερακλίδη στην οδό Αθηνάς, στο κέντρο της Αθήνας

Στο Μοναστηράκι για σουβλάκι

Το σημείο αναφοράς για το αθηναϊκό σουβλάκι ήταν και είναι ακόμα το Μοναστηράκι. Όπως αναφέρθηκε ήδη, εδώ άνοιξε το πρώτο σουβλατζίδικο στο κέντρο της Αθήνας ο Ισαάκ Μερακλίδης. Ο μπαρμπα-Ισαάκ, όπως τον φώναζαν, ήταν μία πολύ χαρακτηριστική φιγούρα, ογκώδης, με πολύ μεγάλη κοιλιά, που δεν έβγαζε ποτέ το τσιγάρο από το στόμα του. Με το που τελείωνε το ένα, άναβε αμέσως το επόμενο. Εκτός από το σουβλατζίδικο στο Μοναστηράκι, είχε και μονάδα παραγωγής αλλαντικών στη Γλυφάδα, έβγαζε παστουρμά και σουτζούκι. Δίπλα του δούλεψαν οι πιο πετυχημένοι σουβλατζήδες της Αθήνας, ο Θανάσης, ο Μπαϊρακτάρης κι ο Σάββας, που ξεκίνησαν από το μηδέν και σήμερα διατηρούν τα πιο σημαντικά σουβλατζίδικα της Αθήνας. 

Ο Σπύρος Μπαϊρακτάρης, που ήρθε στην Αθήνα το 1960, έπιασε δουλειά στο σουβλατζίδικο του μπαρμπα-Ισαάκ του Μερακλίδη. «Ήμουν ο πρώτος λαντζιέρης. Καθάριζα τσουβάλια τα κρεμμύδια και τις πατάτες, σε ένα υπόγειο το οποίο δεν είχε καθόλου εξαερισμό, αλλά η κάψα για δουλειά δεν με άφηνε να κάνω πίσω. Τα πιάτα που έχω πλύνει, αν τα βάλεις το ένα δίπλα στο άλλο, μπορεί να φθάνουν στη Μόσχα», αναφέρει σε μια συνέντευξή του στην εφημερίδα Το Βήμα. Το 1967 ο μπαρμπα-Ισαάκ τον έκανε συνέταιρο στο μαγαζί του με ποσοστό 50%, θέλοντας να του εκφράσει έμπρακτα την ευγνωμοσύνη του για τον ζήλο του στη δουλειά. «Την εποχή εκείνη βγαίναμε στους δρόμους για να πουλήσουμε ένα σουβλάκι στους οδηγούς των διερχόμενων αυτοκινήτων και στους επιβάτες τους και να εισπράξουμε μερικές δραχμές», θυμάται ο κ. Μπαϊρακτάρης. Στη συνέχεια, αγόρασε το ιστορικό μαγαζί του μπαρμπα-Ισαάκ και έγινε ίσως το πιο πετυχημένο σουβλατζίδικο του κέντρου. Η επιτυχία του συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το σουβλατζίδικο του Μπαϊρακτάρη έγινε γνωστό σε όλη την Ελλάδα όταν ο Κώστας Καραμανλής παρέθεσε εκεί ένα ιστορικό γεύμα για τους υπουργούς και τους βουλευτές του.

Ο μπαρμπα-Ισαάκ είχε και μια κόρη, η οποία παντρεύτηκε τον Σάββα Αζιμιάν. Ο Ισαάκ με τον Σάββα έγιναν πολύ γρήγορα συνέταιροι και δούλεψαν μαζί για κάποια χρόνια. Η συνεργασία τους έληξε όταν ο Σάββας αποφάσισε να ανοίξει το δικό του μαγαζί απέναντι από του Ισαάκ. Αυτό το μαγαζί ήταν το πρώτο της πολύ πετυχημένης αλυσίδας εστιατορίων με κεμπάπ, με τη χαρακτηριστική επωνυμία Σάββας κεμπάπ. Σήμερα συνεχίζουν την επιχείρηση τα εγγόνια του Σάββα, ο συνονόματος Σάββας και η Μαρία.

Ο Χρήστος Ράμπος, που μαζί με τον συνέταιρό του Αθανάσιο Μπόλα διατηρούν το ιστορικό σουβλατζίδικο Θανάσης στο Μοναστηράκι, ήταν και αυτοί μαθητές του μπαρμπα-Ισαάκ. Ο ίδιος διηγείται: «Ήρθα από τα Γιάννενα σε ηλικία 14 ετών, από την επαρχία Πωγωνίου κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Εδώ, στη Μητροπόλεως, τότε υπήρχαν μόνο 3-4 καταστήματα. Ένα από αυτά ήταν ένα στενόμακρο μαγαζάκι που λεγόταν Αιγυπτιακόν. Ήταν του Ισαάκ του Μερακλίδη. Εκεί εργάστηκα από το 1956. Το 1957 ήρθε στην Αθήνα ο ξάδελφός μου ο Θανάσης, είμαστε δύο αδελφών παιδιά. Δουλέψαμε στον Ισαάκ μέχρι το 1963. Μετά πήγαμε να υπηρετήσουμε στον στρατό, σχεδόν 2,5 χρόνια. Όταν επιστρέψαμε, πήγαμε πάλι για δουλειά στον κύριο Μερακλίδη. (...) Στις 13 Απριλίου του 1966 ανοίξαμε με τον ξάδελφό μου το πρώτο μας μαγαζί. Σιγά σιγά πήραμε το δεύτερο, πήραμε και τρίτο, τα ενώσαμε και τα κάναμε όλα ένα. Το Αιγυπτιακόν ήταν στο νούμερο 71 στη Μητροπόλεως. Το μαγαζί μας, Θανάσης, βρίσκεται στα νούμερα 67, 69, 82, 84. Το κτίριο στον αριθμό 84 το αναπαλαιώσαμε πρόσφατα. Ήταν όλα πολύ παλιά κτίρια αυτά. Στα καταστήματά μας σήμερα εργάζονται 152 άτομα. (...) 

Ο εγγονός του Ισαάκ Μερακλίδη, ο Γιάννης, άνοιξε το 2018 το δικό του σουβλατζίδικο Μερακλίδης στην πλατεία Συντάγματος, βάζοντας στο λογότυπο του μαγαζιού το πρόσωπο του παππού του για να τον τιμήσει. «Ο παππούς μου ήρθε στην Ελλάδα με πολύτιμες γαστρονομικές γνώσεις», λέει με συγκίνηση, «ήξερε να φτιάχνει πολύ καλό κεμπάπ, παστουρμά και σουτζούκι. Από αυτόν έμαθαν τη δουλειά πολλοί. Είχε ανοίξει και μία αλλαντοβιομηχανία μαζί με τον πατέρα μου, τον Αλέξανδρο Ανεσπικιάν. Ήταν καλός άνθρωπος, παρόλο που φαινόταν σκληρός. Δεν του άρεσε η αδικία και δε συγχωρούσε το κλέψιμο. Δεν άντεχε τους τεμπέληδες. Ξεκινούσε κάθε μέρα στις 6 το πρωί και επέστρεφε σπίτι του στη Γλυφάδα στις 11 το βράδυ». Ένα μαγαζί με το όνομα Αιγυπτιακόν λειτουργεί σήμερα στη Νίκαια, στην οδό Πέτρου Ράλλη 168, ο Μισάκ, εγγονός του Ισαάκ Μερακλίδη. (...)

Πηγή: gastronomos.gr (δημοσιεύτηκε στις 13.09.2022)

Το άρθρο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Τάσου Μπρεκουλάκη και της Μαρίνας Πετρίδου, Σουβλάκι: Ένα γαστρονομικό ταξίδι από τα ομηρικά έπη μέχρι το σύγχρονο street food, που κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Πατάκη.