Ξυπνώντας πλάι σε δαίμονες: Η παράλυση ύπνου «ζωντανεύει» εφιάλτες

Η παράλυση ύπνου έχει αποτελέσει έμπνευση για πίνακες ζωγραφικής και ιστορίες τρόμου. Σήμερα, όμως, οι επιστήμονες αρχίζουν να κατανοούν καλύτερα γιατί κάποιοι άνθρωποι ξυπνούν μετά από όνειρα, ανήμποροι να κουνηθούν και γιατί μερικές φορές οι παραισθήσεις επιμένουν.

Η παράλυση ύπνου μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη ζωή και τη καθημερινότητα κάποιου. Οπως δήλωσε στο BBC η 24χρονη Βικτόρια, αυτό ήταν κάτι που της συνέβη για πρώτη φορά στα 18 της. «Ξύπνησα και δεν μπορούσα να κουνηθώ», αναφέρει. «Είδα μια φιγούρα σαν γκρέμλιν να κρύβεται πίσω από την κουρτίνα μου. Πήδηξε πάνω στο στήθος μου. Νόμιζα πως είχα μπει σε άλλη διάσταση. Και το πιο τρομακτικό ήταν ότι δεν μπορούσα να ουρλιάξω. Ηταν τόσο έντονο, τόσο αληθινό…», αναφέρει η ίδια.

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως η παράλυση ύπνου είναι κάτι που επηρέαζε πάντα τους ανθρώπους. Υπάρχουν αρκετές γλαφυρές περιγραφές τέτοιων περιστατικών στην ιστορία της λογοτεχνίας, ενώ φαίνεται πως η Μέρι Σέλεϊ άντλησε έμπνευση από έναν πίνακα που αναπαριστούσε ένα τέτοιο επεισόδιο για να γράψει μια σκηνή του «Φρανκενστάιν».

«Πρόκειται για ένα φαινόμενο που αγνοούσαμε… αλλά τα τελευταία δέκα χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον», αναφέρει ο Μπάλαντ Τζάλαλ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ για ζητήματα που αφορούν τον ύπνο, ο οποίος το 2020 ολοκλήρωσε ίσως την πρώτη κλινική δοκιμή σχετικά με τους πιθανούς τρόπους θεραπείας της παράλυσης ύπνου.

Σημειώνεται πως σε ένα περιστατικό παράλυσης ύπνου, πολλοί άνθρωποι έχουν παραισθήσεις με δαίμονες, φαντάσματα, εισβολείς ή νεκρούς συγγενείς. Βλέπουν μέλη του σώματός τους να αιωρούνται ή κλώνους των ίδιων να στέκονται δίπλα από το κρεβάτι τους. Αλλοι βλέπουν αγγέλους και μετά πιστεύουν πως βίωσαν κάποια εμπειρία που σχετίζεται με τη θρησκεία.

Οι ερευνητές πιστεύουν πως είναι πιθανό αυτές οι παραισθήσεις να οδήγησαν τον κόσμο στο να πιστεύει στις μάγισσες στην Πρώιμη Νεότερη Ευρώπη, και ίσως να εξηγούν και κάποιους σύγχρονους ισχυρισμούς περί απαγωγών από εξωγήινους. Μέχρι πρόσφατα, υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με το πώς βιώνουν οι άνθρωποι την παράλυση ύπνου. Οι σχετικές μελέτες πραγματοποιήθηκαν σποραδικά και με μικρή συνέπεια σε ό,τι αφορά τις μεθόδους που ακολουθήθηκαν.

Το 2011, όμως, ο κλινικός ψυχολόγος Μπράιαν Σάρπλες, διεξήγαγε την πιο εκτεταμένη ανάλυση στοιχείων μέχρι σήμερα σχετικά με το πόσο διαδεδομένη είναι η παράλυση ύπνου. Ειδικότερα, η εν λόγω ανάλυση εξέταζε δεδομένα από 35 μελέτες που καλύπτουν μια περίοδο πέντε δεκαετιών. Συνολικά, συμμετείχαν περισσότεροι από 36.000 εθελοντές. Ο Σάρπλες διαπίστωσε ότι η παράλυση ύπνου είναι πιο συχνό φαινόμενο από ό,τι πιστεύαμε παλαιότερα, με περίπου 8% των ενηλίκων να αναφέρουν ότι τους έχει συμβεί κάποια στιγμή στη ζωή τους... 

Από την πλευρά του, πάντως, ο Μπάλαντ Τζάλαλ επισημαίνει και το γεγονός πως ο φόβος για το υπερφυσικό κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν περισσότερο απειλημένοι από την παράλυση ύπνου, και αυτό ακριβώς το άγχος καθιστά πιο πιθανό να βιώσουν όντως ένα τέτοιο περιστατικό – κάτι που αποτελεί παράδειγμα του πόσο αλληλένδετη είναι η λειτουργία του μυαλού και του σώματός μας.

Πηγές: BBC Future, kathimerini.gr