Τι χρειάζεται η υπηρεσιακή κυβέρνηση;

Θεωρείται δείγμα ανωριμότητας της δημοκρατίας και δυσπιστίας στην πολιτική και τους πολιτικούς. Θεσπίστηκε προκειμένου να διασφαλισθεί ότι ο απερχόμενος πρωθυπουργός δεν θα χρησιμοποιήσει τον κρατικό μηχανισμό για να επηρεάσει την εκλογική διαδικασία.

Ενώπιον της ΠτΔ ορκίσθηκε την Πέμπτη ως πρωθυπουργός ο Ιωάννης Σαρμάς, Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο οποίος θα ηγηθεί της Υπηρεσιακής Κυβέρνησης που θα οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές της 25ης Ιουνίου. Την επόμενη ημέρα και πάλιν ενώπιον της ΠτΔ και παρουσία του υπηρεσιακού πρωθυπουργού, ορκίστηκαν τα μέλη της υπηρεσιακής κυβέρνησης.

Είναι μια διαδικασία, που παρακολουθήσαμε αυτές τις μέρες, που φαντάζει αχρείαστη και αναχρονιστική. Είναι όμως αυτή που ορίζεται στο άρθρο 37 του Συντάγματος, βάσει της οποίας για ένα διάστημα τεσσάρων εβδομάδων, η ευθύνη της χώρας ανατίθεται σε υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Τι τις θέλουμε όμως τις υπηρεσιακές κυβερνήσεις; Ποιος ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει για μερικές εβδομάδες να αλλάζουν ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο και ο Πρωθυπουργός, δίχως να έχουν δικαίωμα υπογραφής ή λήψης αποφάσεων, δίχως να νομοθετούν και απλώς για να διορίζεται μία ομάδα συμβούλων και μετακλητών; Μήπως είναι ένας αναχρονισμός που θα πρέπει να διορθωθεί; 

Ο θεσμός της υπηρεσιακής κυβέρνησης είναι ελληνική «πατέντα» και γέννημα της πολιτικής πρακτικής του 19ου αιώνα. Συστηματοποιήθηκε τα μεταπολεμικά χρόνια, μέχρι και τη δεκαετία του '90, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι ο απερχόμενος πρωθυπουργός δεν θα χρησιμοποιήσει τον κρατικό μηχανισμό για να επηρεάσει την εκλογική διαδικασία.

Γενικά, όμως, θεωρείται δείγμα ανωριμότητας της δημοκρατίας και δυσπιστίας στην πολιτική και τους πολιτικούς και έχει τις ρίζες του σε παλαιότερες εποχές, όπου οι εκλογές κάθε άλλο παρά αδιάβλητες ήταν.

«Η υπηρεσιακή κυβέρνησις πρέπει να εγκαταληφθή άπαξ δια παντός, διότι είναι παραφθοράς του πολιτεύματος, αντισυνταγματικής αναστολής του κοινοβουλευτικού συστήματος, θεσμοποιημένη ομολογία της αδυναμίας των πολιτικών κομμάτων να διενεργήσουν τιμίας εκλογάς και μόνιμον εμπόδιον εις το να δημιουργηθούν ποτέ τέτοια πίστις και τέτοια συνείδησις πολιτικής ευθύνης» υπεστήριξε ο διακεκριμένος καθηγητής του Δημοσίου Δικαίου Φαίδων Βεγλερής (1903-1998).

Για τους λόγους αυτούς, η πρακτική των υπηρεσιακών κυβερνήσεων εγκαταλείφθηκε μετά τη Μεταπολίτευση και ο απερχόμενος πρωθυπουργός παραμένει στο αξίωμα μέχρι να σχηματίσει ο ίδιος ή ο νέος πρωθυπουργός κυβέρνηση, με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών. Είθισται μόνο να τοποθετούνται μεμονωμένα υπηρεσιακοί υπουργοί σε κρίσιμα για τις εκλογές υπουργεία, όπως τα Υπουργεία Εσωτερικών και Τύπου.

Μόνο σε μία περίπτωση το ισχύον Σύνταγμα, στο άρθρο 37, προβλέπει την υπηρεσιακή κυβέρνηση: «(….) Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει τον σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή».

Πιθανώς όμως μια σχετική τροποποίηση του Συντάγματος, στην μοναδική περίπτωση που αυτό προβλέπει την υπηρεσιακή κυβέρνηση, να ήταν μία ένδειξη πραγματικής ωριμότητας του πολιτικού μας συστήματος.

Πηγές: Στοιχεία από sansimera.gr , Protagon.gr