Φάροι, οι γοητευτικοί πέτρινοι φρουροί της θάλασσας

Σήμερα, τρίτη Κυριακή του Αυγούστου, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Φάρων και 29 πέτρινοι φάροι ανά τη χώρα ανοίγουν για λίγες ώρες για το κοινό.

Το ελληνικό δίκτυο αριθμεί 144 πέτρινους φάρους και φανούς που θεμελιώθηκαν από το δεύτερο μισό του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα. Με συνολικά 1.600 «πυρσούς», η χώρα μας έχει από τα μεγαλύτερα, πυκνότερα και πιο οργανωμένα δίκτυα φάρων διεθνώς. Αυτοί που σίγουρα ξεχωρίζουν είναι οι 144 καταγεγραμμένοι πέτρινοι φάροι και φανοί, δηλαδή οι πυρσοί που χρησιμοποιούνται σε λιμάνια και προβλήτες. Εχουν μέση ηλικία περίπου δύο αιώνων και ο καθένας τον δικό του χαρακτήρα και τη δική του ιστορία. 

Ενδεικτικά, ο εντυπωσιακός Τουρλίτης της Ανδρου, φάρος που «ισορροπεί» σε έναν στενό βράχο στη μέση της θάλασσας (φωτογραφία επάνω αριστερά), ο φάρος στο Γαϊδουρονήσι της Σύρου που με τα 29,5 μέτρα του από τη γη προς τον ουρανό είναι ο ψηλότερος της χώρας, ο πέτρινος κυκλικός πύργος με τον πυρσό στην κορυφή στο ακρωτήριο Απολυτάρες στα Αντικύθηρα, στον οποίο η πρόσβαση γίνεται με πλωτό μέσο ή από μονοπάτι με δυόμισι ώρες πεζοπορία, ο λευκός φάρος Δουκάτο της Λευκάδας στην άκρη ενός γκρεμού 60 μέτρων πάνω από τα νερά του Ιονίου. 

Στην ηπειρωτική χώρα, νοτιότερος όλων ο φάρος στο ακρωτήριο Ταίναρο, χτισμένος σε βράχια (φωτογραφία αριστερά), εκεί που οι αρχαίοι Ελληνες πίστευαν ότι είναι η πύλη για την Αδη, να ατενίζει το απέραντο και ενίοτε θυμωμένο γαλάζιο.

Είκοσι εννέα πέτρινοι φάροι ανά τη χώρα ανοίγουν σήμερα για λίγες ώρες για το κοινό στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων, που γιορτάζεται από το 2003 κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Αυγούστου. Οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τη συμβολή των φάρων στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, την αξιολόγηση του φαρικού δικτύου ως πολιτιστικής κληρονομίας καθώς και τη συνεισφορά των φαροφυλάκων στη λειτουργία του δικτύου, οι ρίζες του οποίου εντοπίζονται χρονικά στον 19ο αιώνα.

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Φάρων, ο πρώτος πυρσός του νεοσύστατου ελληνικού κράτους άναψε το 1829 ή το 1830 στο λιμάνι της Αίγινας, όταν ο Καποδίστριας ανακήρυξε το νησί πρωτεύουσα της ελληνικής πολιτείας. Είχε προηγηθεί η κατασκευή φάρων από τη Μεγάλη Βρετανία στην Ιόνιο Πολιτεία και συγκεκριμένα σε Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Παξούς, Ζάκυνθο και Στροφάδες, οι οποίοι κληρονομήθηκαν στο ελληνικό κράτος με την προσάρτηση των Επτανήσων. Η ίδρυση της Υπηρεσίας Φάρων το 1887 βρήκε τη χώρα με 49 φάρους. Σταθμό στην εξέλιξη του φαρικού δικτύου αποτέλεσε και η περίοδος διοίκησης της υπηρεσίας του Στυλιανού Λυκούδη (1915-1939), που προστέθηκαν στο δίκτυο 226 φάροι. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Φάρων, οι πέτρινοι φάροι και φανοί κατασκευάστηκαν κυρίως στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα. Οι περισσότεροι εξ αυτών υπέστησαν ζημιές, καταστράφηκαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και επισκευάστηκαν μετά. Αποτελούν παραδοσιακά «βιομηχανικά μνημεία» με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κατασκευή και είναι συνδεδεμένοι με τη ναυτική παράδοση της χώρας. Σαράντα έξι πέτρινοι φάροι έχουν χαρακτηριστεί με αποφάσεις του υπουργείου Πολιτισμού ως νεότερα Διατηρητέα Ιστορικά Μνημεία.

Ο λευκός φάρος Δουκάτο της Λευκάδας, στην άκρη ενός γκρεμού 60 μέτρων

Φαροφύλακες

Η ιστορία τους, δε, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους φαροφύλακες. Ενας από τους πιο γνωστούς ιστορικά είναι ο Νικόλαος Φιλοσοφώφ, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας ο οποίος γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη και υπηρέτησε σε διάφορες θαλάσσιες υπηρεσίες του ρωσικού ναυτικού. Το 1907, ως κυβερνήτης του καταδρομικού «Χιβίντιτς», βρέθηκε στην Κρήτη και κλήθηκε να βοηθήσει στη διάσωση ναυαγών του αυστριακού υπερωκεάνιου «Ιμπεράτριξ», το οποίο είχε προσαράξει σε υφάλους της Ελαφονήσου. Το «Χιβίντιτς» περισυνέλεξε 108 ναυαγούς. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το 1922, και αφού είχε διαφύγει στην Ελλάδα μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία, ο Φιλοσοφώφ παρουσιάζεται στον διευθυντή της Υπηρεσίας Φάρων Λυκούδη και του ζητάει να προσληφθεί ως φαροφύλακας. Τοποθετείται στον νέο φάρο της Ελαφονήσου στην Κρήτη. «Σύμφωνα με τα λόγια του Λυκούδη, όταν έδειξε στον χάρτη την περιοχή του φάρου ο Φιλοσοφώφ κατέρρευσε και με δάκρυα στα μάτια του αφηγήθηκε την ιστορία του “Ιμπεράτριξ”», αναφέρεται στις ιστορίες που έχει συλλέξει η Υπηρεσία Φάρων.

Σήμερα, σύμφωνα με την ενημέρωση της Υπηρεσίας Φάρων, όλοι οι φωτιστικοί μηχανισμοί των φάρων και των αυτόματων πυρσών λειτουργούν με φωτοβολταϊκά ή ηλεκτρικά φωτιστικά συστήματα. Επανδρωμένοι ή επιτηρούμενοι από φαροφύλακες φάροι και φανοί είναι μόλις 58.

Η λίστα

Οι φάροι που είναι επισκέψιμοι σήμερα Κυριακή είναι οι: Κέας (Αγ. Νικόλαος), Θήρας (Ακρωτήρι), Φθιώτιδας (Αρκίτσα), Κυθήρων (Μουδάρι), Λαυρίου (Βρυσάκι), Κεφαλονιάς (Γερόγομπος), Σκοπέλου (Γουρούνι), Χανίων (Δρέπανο), Χαλκιδικής (Κασσάνδρα), Οθωνών (Καστρί), Ζακύνθου (Σχινάρι), Γυθείου (Κρανάη), Θεσσαλονίκης (Μεγάλο Εμβολο), Λουτρακίου (Μελαγκάβι), Λήμνου (Πλάκα), Πάρου (Κόρακα), Ψαρών (Κοννικόπουλο), Αλεξανδρούπολης, Λακωνίας (Ταίναρο), Αρτας (Κόπραινα), Χαλκίδας (Κακή Κεφαλή), Μονεμβασιάς, Παξών (Λάκκα), Εύβοιας (Βασιλίνα), Ικαρίας (Πάππα), Σερίφου (Σπαθί), Λευκάδας (Δουκάτο), Ηλείας (Κατάκολο) και Σαλαμίνας (Κόγχη). Οι συγκεκριμένοι φάροι θα είναι ανοιχτοί στο κοινό από τις 10 π.μ. έως τις 2 μ.μ. και από τις 5 μ.μ. έως τις 8 μ.μ. (...)

Πηγή: kathimerini.gr

Σχετικές αναρτήσεις:
Παγκόσμια ημέρα φάρων στις 19 Αυγούστου (19.8.2018)
Παγκόσμια Ημέρα Φάρων η τρίτη Κυριακή του Αυγούστου (18.8.2019)