Πέθανε ο συγγραφέας του «Ζ» Βασίλης Βασιλικός

Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών ο εμβληματικός και βραβευμένος Ελληνας συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, ένας από τους πλέον μεταφρασμένους Ελληνες συγγραφείς. Γεννήθηκε στην Καβάλα στις 18 Νοεμβρίου 1934, σπούδασε Νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και σκηνοθεσία τηλεόρασης στη δραματική σχολή του Πανεπιστημίου Γέιλ (ΗΠΑ).

Από το 1967 μέχρι το 1994 έζησε και εργάστηκε στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Νέα Υόρκη (τα πρώτα 7 χρόνια εξόριστος από τη χούντα), με ένα τριετές διάλειμμα (1981-1984), κατά το οποίο ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου. Πιο πρόσφατα, από τις 7 Ιουλίου 2019 μέχρι τις 21 Μαΐου 2023, ήταν βουλευτής Επικρατείας με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.

Ο Βασίλης Βασιλικός, έγραψε μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Μεταξύ άλλων και το εμβληματικό «Ζ» στο οποίο βασίστηκε και η ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά με πρωταγωνιστές τους Ιβ Μοντάν, Ειρήνη Παππά και Ζαν Λουί Τρεντινιάν.

Το «Ζ» φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος είναι μη μυθοπλαστικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στα γεγονότα της δολοφονίας του βουλευτή της Ε.Δ.Α. Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963. Το έργο γράφτηκε σχεδόν αμέσως μετά τα γεγονότα και πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» το 1966. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις «Θεμέλιο», σχεδόν ταυτόχρονα με την δίκη των κατηγορουμένων για τη δολοφονία. 

Το 1967 η Χούντα των Συνταγματαρχών απαγόρευσε την κυκλοφορία του στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα άρχισε να μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες στα πλαίσια του αντιδικτατορικού αγώνα. Συγκεκριμένα, το 1966 μεταφράστηκε στα γαλλικά, ενώ τα επόμενα τρία χρόνια μεταφράστηκε και εκδόθηκε σε άλλες δεκαοχτώ χώρες, όπως οι Η.Π.Α, η Αγγλία, η Σοβιετική Ένωση και η Ιαπωνία.

Το έργο έγινε αμέσως σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα, και βοήθησε -κυρίως με την κινηματογραφική προβολή του- στην διεθνοποίηση της κατάστασης στην Ελλάδα.

Το 1969 έγινε η κινηματογραφική μεταφορά του από τον Κώστα Γαβρά. Πρόθεση των δημιουργών ήταν το «Ζ» του τίτλου να προφέρεται «Ζει» και όχι «ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το ρήμα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που έγιναν όταν σκοτώθηκε ο βουλευτής - «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει».

«Αν η φημισμένη πλέον “Τριλογία” (“Το Φύλλο”, “Το Πηγάδι”, “Τ’ Αγγέλιασμα”) που βραβεύτηκε με το “Βραβείο των 12” τού εξασφάλισε, ήδη από το 1961, μια θέση στους ανερχόμενους Ελληνες συγγραφείς, το εμβληματικό “Ζ” με τη δολοφονία Λαμπράκη και το παρακράτος του ’60 επέτρεψε στον Βασίλη Βασιλικό να κινηθεί άνετα στους λογοτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης», είχε γράψει ο Θανάσης Βασιλείου στην «Καθημερινή».

Από τα πεζογραφικά έργα του γνωστότερα είναι: «Η Μυθολογία της Αμερικής», «Το ψαροντούφεκο», «Θύματα ειρήνης», «Οι φωτογραφίες», «Ζ», «Ο Ιατροδικαστής», «Ο Θάνατος του Αμερικάνου» κ.ά. Από τον τεράστιο αριθμό τίτλων της μεταπολιτευτικής πεζογραφικής παραγωγής του Βασιλικού ξεχωρίζει το μυθιστορηματικό τους απαύγασμα, «ο Γλαύκος Θρασάκης». Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες ανά τον κόσμο, καθώς και στη γραφή Μπράιγ.

Διακρίσεις:
Μέλος του Διεθνούς Κοινοβουλίου των Συγγραφέων με έδρα το Στρασβούργο.
Μέλος του Δ.Σ. των Γάλλων συγγραφέων (Maison des Ecrivains) Γαλλία, (1990-1993).
Βραβεία των 12 (1954, 1962).
Κρατικό βραβείο διηγήματος (1980) - Δεν το αποδέχθηκε.
Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (1 Δεκεμβρίου 2017). 

Πηγές: kathimerini.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ, el.wikipedia.org