Η ιστορία του Αδριάνειου Υδραγωγείου και της δεξαμενής του στο Κολωνάκι.
Όπως λέει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Στεργίου η εκ νέου αξιοποίηση του Αδριάνειου Υδραγωγείου αποτελεί μία πρωτοβουλία με χαρακτηριστικά μοναδικότητας γιατί πρόκειται για έναν ανεκτίμητης αξίας πολιτιστικό θησαυρό.
Όπως λέει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Στεργίου η εκ νέου αξιοποίηση του Αδριάνειου Υδραγωγείου αποτελεί μία πρωτοβουλία με χαρακτηριστικά μοναδικότητας γιατί πρόκειται για έναν ανεκτίμητης αξίας πολιτιστικό θησαυρό.
«Αναδεικνύει με εμφατικό τρόπο την ικανότητα του ανθρώπινου νου να δημιουργεί ανθεκτικές στο χρόνο υποδομές. Γιατί δεν αφορά κάποια απομεινάρια που μας το θυμίζουν αλλά ένα υπόγειο υδραγωγείο λειτουργικό από τον 2ο αιώνα μ.Χ. μέχρι και σήμερα, που ξεκινά από τις παρυφές της Πάρνηθας, διατρέχει ένα μεγάλο τμήμα της Αττικής και καταλήγει στη Δεξαμενή στο κέντρο της Αθήνας» αναφέρει.
Ο κύριος Στεργίου διευκρινίζει ότι το νερό που θα μεταφέρεται από το Αδριάνειο Υδραγωγείο στους πρόποδες της Πάρνηθας, στη Βαρυμπόμπη, θα χρησιμοποιηθεί όχι για πόσιμο αλλά για το πότισμα των δέντρων. Για τον λόγο αυτό κατασκεύαζεται ένα εντελώς καινούριο δίκτυο.
Ο κύριος Στεργίου διευκρινίζει ότι το νερό που θα μεταφέρεται από το Αδριάνειο Υδραγωγείο στους πρόποδες της Πάρνηθας, στη Βαρυμπόμπη, θα χρησιμοποιηθεί όχι για πόσιμο αλλά για το πότισμα των δέντρων. Για τον λόγο αυτό κατασκεύαζεται ένα εντελώς καινούριο δίκτυο.
Η ιστορία του σπουδαιότερου υδρευτικού συστήματος της Αθήνας, του Αδριάνειου Υδραγωγείου και της δεξαμενής του στο Κολωνάκι:
Η δεξαμενή του Αδριάνειου Υδραγωγείου στο Κολωνάκι
Κάποια αποσπάσματα από σχετικό δημοσίευμα στο Athens Voic με τίτλο «Η δεξαμενή του Αδριάνειου Υδραγωγείου και του Κολωνακίου»:
(...) Πρόκειται για τη δεξαμενή του υδρομαστευτικού Αδριάνειου Υδραγωγείου, το σπουδαιότερο υδρευτικό σύστημα που είχε η Αθήνα κατά την αρχαιότητα, το οποίο εξασφάλισε νερό στους κατοίκους της πόλης για πάνω από 1.800 χρόνια. Άρχισε να κατασκευάζεται από τον φιλέλληνα αυτοκράτορα Αδριανό το 125 μ.Χ., και αποπερατώθηκε από τον διάδοχό του, Αντωνίνο Πίο τον Ευσεβή, γύρω στο 140 μ.Χ.
Ήταν έργο «υψίστης γεωλογικής, μηχανικής και αρχιτεκτονικής κατασκευής», τεράστια τεχνολογική καινοτομία για την εποχή και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες σήραγγες της ρωμαϊκής εποχής, συνολικού μήκους 25 χιλιομέτρων.
Το Υδραγωγείο κατασκευάστηκε με τη μέθοδο όρυξης εκ διαδοχικών φρεατίων, την κοινή τότε μέθοδο Κάνατ. Κατά μήκος της χάραξης, διανοίχθηκαν 465 κατακόρυφα φρεάτια, σε απόσταση 35-40 μέτρων το ένα από το άλλο και βάθος από 10 μ. έως 42 μ. από την επιφάνεια του εδάφους. Η μέθοδος αυτή είχε το πλεονέκτημα δημιουργίας πολλών μετώπων εργασίας, τον αερισμό, τον φωτισμό και τη δυνατότητα μεταφοράς των υλικών.
Το Υδραγωγείο λειτούργησε κυρίως μαστεύοντας το διερχόμενο, μέσα από τα υδροφόρα στρώματα, νερό και δευτερευόντως μεταφέροντας τα ύδατα πηγών από τους πρόποδες της Πάρνηθας (ύψος του Ολυμπιακού Χωριού) και της Πεντέλης, τα οποία μέσω της υπόγειας σήραγγας 25 χλμ. (ύψους περίπου 0,8-2 μ. και πλάτους 0.5 μ.), που λειτουργεί με φυσική ροή χάρη στην κλίση της, διασχίζοντας τις περιοχές Αχαρναί, Κ. Κηφισιά, Μεταμόρφωση, Ηράκλειο, Μαρούσι, Χαλάνδρι, Ν. Ψυχικό και Αμπελόκηπους, κατέληγαν στην εν λόγω δεξαμενή.
Η ρωμαϊκή δεξαμενή, στην αρχική της μορφή, είχε διαστάσεις 9.30 μ. πλάτος και 26 μ. μήκος και χωρητικότητα 450 περίπου κυβικά μέτρα. Λίγα μέτρα μπροστά απ' αυτήν υπήρχε ένα πρόπυλο από τέσσερεις κίονες, το οποίο καταγράφεται ακέραιο μέχρι το 1450, ενώ από γκραβούρες και διηγήσεις περιηγητών, κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, παρουσιάζεται όρθιο το αριστερό του τμήμα, ενώ το δεξί είναι πεσμένο στο έδαφος. (...)
Το Αδριάνειο Υδραγωγείο, με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα να είναι εμφανή σε πολλά σημεία της διαδρομής των 8 δήμων που διασχίζει, λειτούργησε για πολλούς αιώνες, αλλά κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας εγκαταλείφθηκε και παραμελήθηκε. Η έλλειψη συντήρησης είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφούν πολλά τμήματά του και οι σήραγγες να φράξουν από την κατάρρευση χωμάτων και τη λάσπη.
Ανακαλύφθηκε εκ νέου το 1827 όταν σε μία προσπάθεια του δήμου για ανεύρεση νερού, ώστε να ικανοποιηθούν οι σοβαρότατες ανάγκες εκείνης της εποχής, εντοπίστηκε το αρχαίο υδραγωγείο στην περιοχή των Αμπελοκήπων. Τότε είναι που ξεκίνησαν και έργα καθαρισμού και επισκευής των κυριοτέρων σηράγγων. Τέθηκε, λοιπόν, πάλι σε λειτουργία το 1840, υδροδοτώντας την Αθήνα των νεώτερων χρόνων.
Η αρχαία δεξαμενή του Αδριανού στο Κολωνάκι ανακαλύφθηκε το 1870 από τον πολεοδόμο μηχανικό Ιωάννη Γενισαρλή. Αρχικά πίστευαν ότι είχαν βρει μία πηγή από την οποία ανάβλυζε νερό, αλλά σύντομα διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για τη ρωμαϊκή δεξαμενή, όπου κατέληγαν τα νερά του Υδραγωγείου.
Η δεξαμενή ανακατασκευάστηκε και τέθηκε σε λειτουργία. Το 1880 ο δήμαρχος Αθηναίων, Παναγιώτης Κυριακός, ανέθεσε σ' έναν Γάλλο μηχανικό, την κατασκευή μίας καινούργιας δεύτερης λιθόκτιστης «δημοτικής» δεξαμενής (εξωτερικών διαστάσεων 39.27x17.93 μ. και χωρητικότητας 1778 κ.μ.), 30 μέτρα νοτιότερα της άλλης για την ενίσχυση και τον καθαρισμό του νερού. Αυτή, σε συνδυασμό με την παλιά, λειτουργούσε ως διθάλαμο σύστημα. Στον πρώτο θάλαμο (νέα δεξαμενή) το νερό περνούσε από φίλτρο άμμου-χαλικιού, ενώ από τον δεύτερο θάλαμο (αρχαία δεξαμενή) έφευγε προς κατανάλωση. Οι δύο δεξαμενές μαζί είχαν χωρητικότητα γύρω στα 2.200 κ.μ. και λειτούργησαν μέχρι το 1940. (...)
Σήμερα η Αδριάνεια Δεξαμενή, ένα σημαντικό αξιοθέατο της Αθήνας το οποίο όμως δεν είναι ακόμη επισκέψιμο, ανήκει στον Πολιτιστικό Σύλλογο Εργαζομένων στην ΕΥΔΑΠ. Συνδεδεμένη με το σύγχρονο δίκτυο ύδρευσης της πόλης, γεμίζει μία φορά τον χρόνο, την ημέρα των Θεοφανείων, για την τελετή του αγιασμού των υδάτων στο κέντρο της πόλης - εθιμική τελετουργία που έχει καθιερωθεί από το 1874 και πραγματοποιείται με κάθε επισημότητα από τους ιερείς του ΙΝ Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, παρουσία εκτός των πιστών, πολιτικών, στρατιωτικών, καθώς και της συνοδείας της μουσικής μπάντας του δήμου.
Ήταν έργο «υψίστης γεωλογικής, μηχανικής και αρχιτεκτονικής κατασκευής», τεράστια τεχνολογική καινοτομία για την εποχή και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες σήραγγες της ρωμαϊκής εποχής, συνολικού μήκους 25 χιλιομέτρων.
Το Υδραγωγείο κατασκευάστηκε με τη μέθοδο όρυξης εκ διαδοχικών φρεατίων, την κοινή τότε μέθοδο Κάνατ. Κατά μήκος της χάραξης, διανοίχθηκαν 465 κατακόρυφα φρεάτια, σε απόσταση 35-40 μέτρων το ένα από το άλλο και βάθος από 10 μ. έως 42 μ. από την επιφάνεια του εδάφους. Η μέθοδος αυτή είχε το πλεονέκτημα δημιουργίας πολλών μετώπων εργασίας, τον αερισμό, τον φωτισμό και τη δυνατότητα μεταφοράς των υλικών.
Το Υδραγωγείο λειτούργησε κυρίως μαστεύοντας το διερχόμενο, μέσα από τα υδροφόρα στρώματα, νερό και δευτερευόντως μεταφέροντας τα ύδατα πηγών από τους πρόποδες της Πάρνηθας (ύψος του Ολυμπιακού Χωριού) και της Πεντέλης, τα οποία μέσω της υπόγειας σήραγγας 25 χλμ. (ύψους περίπου 0,8-2 μ. και πλάτους 0.5 μ.), που λειτουργεί με φυσική ροή χάρη στην κλίση της, διασχίζοντας τις περιοχές Αχαρναί, Κ. Κηφισιά, Μεταμόρφωση, Ηράκλειο, Μαρούσι, Χαλάνδρι, Ν. Ψυχικό και Αμπελόκηπους, κατέληγαν στην εν λόγω δεξαμενή.
Η ρωμαϊκή δεξαμενή, στην αρχική της μορφή, είχε διαστάσεις 9.30 μ. πλάτος και 26 μ. μήκος και χωρητικότητα 450 περίπου κυβικά μέτρα. Λίγα μέτρα μπροστά απ' αυτήν υπήρχε ένα πρόπυλο από τέσσερεις κίονες, το οποίο καταγράφεται ακέραιο μέχρι το 1450, ενώ από γκραβούρες και διηγήσεις περιηγητών, κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, παρουσιάζεται όρθιο το αριστερό του τμήμα, ενώ το δεξί είναι πεσμένο στο έδαφος. (...)
Το Αδριάνειο Υδραγωγείο, με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα να είναι εμφανή σε πολλά σημεία της διαδρομής των 8 δήμων που διασχίζει, λειτούργησε για πολλούς αιώνες, αλλά κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας εγκαταλείφθηκε και παραμελήθηκε. Η έλλειψη συντήρησης είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφούν πολλά τμήματά του και οι σήραγγες να φράξουν από την κατάρρευση χωμάτων και τη λάσπη.
Ανακαλύφθηκε εκ νέου το 1827 όταν σε μία προσπάθεια του δήμου για ανεύρεση νερού, ώστε να ικανοποιηθούν οι σοβαρότατες ανάγκες εκείνης της εποχής, εντοπίστηκε το αρχαίο υδραγωγείο στην περιοχή των Αμπελοκήπων. Τότε είναι που ξεκίνησαν και έργα καθαρισμού και επισκευής των κυριοτέρων σηράγγων. Τέθηκε, λοιπόν, πάλι σε λειτουργία το 1840, υδροδοτώντας την Αθήνα των νεώτερων χρόνων.
Η αρχαία δεξαμενή του Αδριανού στο Κολωνάκι ανακαλύφθηκε το 1870 από τον πολεοδόμο μηχανικό Ιωάννη Γενισαρλή. Αρχικά πίστευαν ότι είχαν βρει μία πηγή από την οποία ανάβλυζε νερό, αλλά σύντομα διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για τη ρωμαϊκή δεξαμενή, όπου κατέληγαν τα νερά του Υδραγωγείου.
Η δεξαμενή ανακατασκευάστηκε και τέθηκε σε λειτουργία. Το 1880 ο δήμαρχος Αθηναίων, Παναγιώτης Κυριακός, ανέθεσε σ' έναν Γάλλο μηχανικό, την κατασκευή μίας καινούργιας δεύτερης λιθόκτιστης «δημοτικής» δεξαμενής (εξωτερικών διαστάσεων 39.27x17.93 μ. και χωρητικότητας 1778 κ.μ.), 30 μέτρα νοτιότερα της άλλης για την ενίσχυση και τον καθαρισμό του νερού. Αυτή, σε συνδυασμό με την παλιά, λειτουργούσε ως διθάλαμο σύστημα. Στον πρώτο θάλαμο (νέα δεξαμενή) το νερό περνούσε από φίλτρο άμμου-χαλικιού, ενώ από τον δεύτερο θάλαμο (αρχαία δεξαμενή) έφευγε προς κατανάλωση. Οι δύο δεξαμενές μαζί είχαν χωρητικότητα γύρω στα 2.200 κ.μ. και λειτούργησαν μέχρι το 1940. (...)
Σήμερα η Αδριάνεια Δεξαμενή, ένα σημαντικό αξιοθέατο της Αθήνας το οποίο όμως δεν είναι ακόμη επισκέψιμο, ανήκει στον Πολιτιστικό Σύλλογο Εργαζομένων στην ΕΥΔΑΠ. Συνδεδεμένη με το σύγχρονο δίκτυο ύδρευσης της πόλης, γεμίζει μία φορά τον χρόνο, την ημέρα των Θεοφανείων, για την τελετή του αγιασμού των υδάτων στο κέντρο της πόλης - εθιμική τελετουργία που έχει καθιερωθεί από το 1874 και πραγματοποιείται με κάθε επισημότητα από τους ιερείς του ΙΝ Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, παρουσία εκτός των πιστών, πολιτικών, στρατιωτικών, καθώς και της συνοδείας της μουσικής μπάντας του δήμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου