Παίζοντας Τάβλι

Παραδοσιακό επιτραπέζιο παιχνίδι για δύο το τάβλι, που σε πείσμα των καιρών, παρά την εισβολή των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, παραμένει ως ένα από τα πιο δημοφιλή για όλες τις ηλικίες και ειδικότερα στο χώρο των ενηλίκων. Συνδυάζει, με βάση τον νόμο των πιθανοτήτων, την τύχη με την τεχνική. Παρά τον κάποιο θόρυβο που προκαλεί, παίζεται παντού, μέσα στο σπίτι, στο μπαλκόνι, στον κήπο, στην παραλία και κυρίως στα καφενεία. Δεν απαιτεί απόλυτη συγκέντωση και έτσι γίνεται πιο ευχάριστο, καθόσον μπορεί να συνοδεύεται με καφέ ή ούζο και ...κουβέντα.

Σύντομο ιστορικό

Το τάβλι είναι ίσως το αρχαιότερο παιχνίδι που επιζεί μέχρι και τις ημέρες μας, αφού πρωτοεμφανίστηκε μάλλον στη Μεσοποταμία 2000 με 3000 χρόνια π.Χ. Ένα παρόμοιο παιχνίδι φαίνεται πως παιζόταν και στην Αρχαία Αίγυπτο, ενώ κάτι ανάλογο εμφανίζεται αργότερα στην Ελλάδα και μετά στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στο Μεσαίωνα το παιχνίδι είναι αρκετά γνωστό πλέον στην Ευρώπη, όπου όμως κατά περιόδους, παρά τη δημοτικότητά του, κατακρίνεται ή και απαγορεύεται σε κάποιες χώρες σαν τυχερό παιχνίδι. Στη συνέχεια το τάβλι διαδίδεται και στην Αμερική. Τον 18ο αιώνα, όταν πλέον θεωρείται ως “εποικοδομητικός τρόπος να περνά κανείς το χρόνο του”, τυποποιούνται οι κανόνες του παιχνιδιού και υποδεικνύονται τακτικές που γενικά είναι παραδεκτές μέχρι και σήμερα.

Στην Ελλάδα, το τάβλι ως επιτραπέζιο παιχνίδι, σύμφωνα με την 10703/1947 Απόφαση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, έχει συμπεριληφθεί στα “τεχνικά παίγνια”. Η χρήση του επιτρέπεται ελεύθερα σε δημόσιους χώρους, (καφενεία, λέσχες κ.λπ.), πλην όμως η διάθεση αυτού επαφίεται στη κρίση του εκάστοτε υπεύθυνου του χώρου, επειδή “καθίσταται συχνά θορυβώδες”.

Σύντομη περιγραφή και κανόνες του παιχνιδίου

Το τάβλι είναι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για δύο παίκτες. Κάθε παίκτης κατέχει από 15 “πούλια”, τα οποία κινούνται σε ειδικά διαμορφωμένο ταμπλό, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δυο ζαριών που χρησιμοποιούνται.

Υπάρχουν τρία βασικά παιχνίδια: οι “Πόρτες” (που αντιστοιχεί στο δυτικό τάβλι – “backgammon”), το “Πλακωτό” και το “Φεύγα”. Υπάρχουν ακόμη ορισμένα που αποτελλούν παραλλαγές των τριών βασικών, όπως το “Γκιούλ”, το “Ασσόδυο”, κλπ.

Σχετικά με τον παράγοντα της τύχης, το ζάρι πράγματι μπορεί να ευνοήσει τον έναν ή τον άλλο παίκτη. Από τα τρία βασικά παιχνίδια, το πλακωτό γενικά θεωρείται ότι έχει τον σχετικά μικρότερο παράγοντα τύχης, ενώ οι πόρτες τον μεγαλύτερο. (Το ασσόδυο ακόμα μεγαλύτερο παράγοντα τύχης, ενώ το γκιούλ είναι καθαρά τυχερό και γι’ αυτό το λόγο τα δυο αυτά συνήθως αποφεύγονται). Σχετικά με το είδος των τεχνικών απαιτήσεων οι "πόρτες" έχουν κάπως περισσότερες απαιτήσεις τακτικής, το "πλακωτό" κάπως περισσότερες απαιτήσεις στρατηγικής και το "φεύγα" είναι περισσότερο ισορροπημένο τόσο σε απαιτήσεις τακτικής όσο και στρατηγικής.

Σε όλα τα παιχνίδια κάθε παίκτης έχει μια “περιοχή εκκίνησης”, ενώ απέναντί της είναι η “περιοχή μαζέματος”. Τα πούλια τού κάθε παίκτη κινούνται κυκλικά από την περιοχή εκκίνησης προς την περιοχή μαζέματος. Όταν ένας παίκτης έχει όλα του τα πούλια στην περιοχή μαζέματος, τότε του επιτρέπεται να ξεκινήσει το μάζεμα. Στόχος του κάθε παίκτη είναι να μαζέψει πρώτος όλα τα πούλια του από το ταμπλό, ώστε να είναι αυτός ο νικητής κερδίζοντας ένα βαθμό (το παίρνει “μονό”). Στην περίπτωση που ο χαμένος δεν προλάβει να “κόψει” (να πάρει δηλαδή έστω και ένα πούλι), ο παίκτης που κερδίζει το παιχνίδι παίρνει δύο βαθμούς (το παίρνει “διπλό”).

Το τάβλι συνηθίζεται να παίζεται σε ματς με νικητή όποιον φτάσει πρώτος σε προσυμφωνημένο όριο βαθμών, που συνήθως είναι 3, 5, 7 ή και περισότερο, ανάλογα με πόσο χρόνο επιθυμούν οι παίκτες να διαθέσουν.

Στα ματς και τα τρία παιχνίδια παίζονται εναλλάξ, ενώ ο νικητής κάθε παιχνιδιού έχει το πλεονέκτημα της πρώτης ζαριάς στο επόμενο παιχνίδι. Στο πρώτο παιχνίδι οι παίκτες συνήθως ρίχνουν από ένα ζάρι ο καθένας και όποιος φέρει το μεγαλύτερο αποτέλεσμα έχει την πρώτη ζαριά. Η ζαριά αυτή, που καθορίζει τον πρώτο παίκτη, μετράει κατόπιν συμφωνίας και ως η πρώτη ζαριά του παιχνιδιού. Με αυτόν τον τρόπο αποκλείεται και η πιθανότητα διπλής, ως πρώτης ζαριάς, περιορίζοντας έτσι τον παράγοντα της τύχης. Με την ίδια λογική, της μείωσης του παράγοντα “τύχη”, συνηθίζεται τα παιχνίδια να παίζονται με τη σειρά: φεύγα – πλακωτό - πόρτες. Σε επίσημους αγώνες, που είναι επιθυμητός ο μετριασμός της εύνοιας της τύχης, η πρώτη ζαριά δίνεται εναλλάξ σε κάθε παίκτη (ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του κάθε παιχνιδιού) και συχνά ακολουθείται η προηγούμενη διαδικασία για την πρώτη ζαριά, παρόλο που δεν παίζει κανένα ρόλο για τον καθορισμό του παίκτη που παίζει πρώτος.

Στο τάβλι υπάρχουν δυο ειδών ζαριάς. Οι “απλές” (ή “μονές”) και οι “διπλές”.
Στις απλές ζαριές ο παίκτης κινεί ένα (δικό του) πούλι (της επιλογής του) κατά την φορά της κίνησής του και κατά αριθμό θέσεων όσο και η ένδειξη του ενός ζαριού. Δεν μπορεί να κινηθεί ένα πούλι πάνω σε “πόρτα” του αντιπάλου. Εν συνεχεία ο παίκτης παίζει με τον ίδιο τρόπο την ένδειξη του άλλου ζαριού, με το ίδιο ή διαφορετικό πούλι, οπότε και τελειώνει η σειρά του.
Στις διπλές ζαριές ο παίκτης παίζει τέσσερις φορές την ένδειξη του ζαριού. Κατά τα άλλα ισχύει ότι και απλές ζαριές.

Και μερικές παρατηρήσεις:
- Ο παίκτης είναι υποχρεωμένος να παίξει και τις δύο κινήσεις και έχει το δικαίωμα να τις κάνει με όποια σειρά επιθυμεί.
- Δεν επιτρέπεται να παίξει το ένα ζάρι έτσι, ώστε να μην υπάρχει τρόπος να παίξει και το δεύτερο, εφόσον υπάρχει άλλος τρόπος για να παίξει και τα δύο. 

- Αν δεν υπάρχει κανένας τρόπος να κάνει και τις δύο κινήσεις, αλλά μόνο την μία, τότε παίζει μόνο αυτήν.
- Υπάρχει περίπτωση να φέρει ο παίκτης μια ζαριά τέτοια, που να μην υπάρχει κανένας τρόπος να παίξει και τα δύο πούλια, αλλά να υπάρχει τρόπος να παίξει είτε το ένα είτε το άλλο. Σε αυτή την περίπτωση ο παίκτης έχει δικαίωμα να επιλέξει ποιο ζάρι θα παίξει. Ορισμένοι θεωρούν ότι ο παίκτης είναι υποχρεωμένος να παίξει το μεγαλύτερο ζάρι.
- Αν δεν υπάρχει νόμιμος τρόπος να κάνει οποιαδήποτε κίνηση, τότε τελειώνει η σειρά του, χωρίς να κινήσει τα πούλια του.

Πλήθος από βιβλία, άρθρα κλπ έχουν γραφεί για το τάβλι, τους κανόνες του παιχνιδίου, τις απαιτήσης τακτικής ή στρατηγικής που έχει.

Σήμερα το τάβλι παίζεται σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσσογείου παίζεται σε μεγάλη έκταση κυρίως στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία. Μου έκανε εντύπωση κάποτε που βρέθηκα στην Κωνσταντινούπολη, να βλέπω τους μαγαζάτωρες, τις ώρες που δεν είχαν πολύ δουλειά, καθισμένους δίπλα σε ένα χαμηλό τραπεζάκι με το τάβλι επάνω, εξω από την είσοδο του μαγαζιού τους στο πεζοδρόμιο, να παίζουν και να γεμίζουν έτσι την ώρα τους. Γραφική εικόνα.