Γεωστρατηγικές παράμετροι της επίσκεψης του αντιπρόεδρου της Αμερικής στην Κύπρο

Δρ Άρης Πετάσης*
Agora Dialogue

Η κάθε χώρα που με οποιοδήποτε τρόπο εμπλέκεται σε διενέξεις μεταξύ ξένων χωρών, είτε αυτόκλητα είτε κατόπιν πρόσκλησης, εμπλέκεται για το συμφέρον της. Αυτή η αρχή ισχύει για: Αμερική, Κίνα, Ρωσία, Γαλλία, κοκ. Αναρωτιέμαι εάν τώρα γεννιέται το ερώτημα: «θα πρέπει να χαιρόμαστε ή να αγωνιούμε από την επίσκεψη;»

Δεν βλέπω λόγο για να είμαστε επιφυλακτικοί νοουμένου βέβαια, πως έχουμε τον νου μας, δεν ενθουσιαζόμαστε αφελώς και πως διαθέτουμε άτομα που μπορούν να εκτιμήσουν σωστά: τις βασικές αρχές της διεθνούς πολιτικής, τους συντελεστές ισχύος και κυρίως τη γεωστρατηγική. Απαιτείται προσήλωση στα διπλωματικά/νομικά όπλα που διαθέτουμε (ψηφίσματα ΟΗΕ, Ευρωπαϊκό κεκτημένο, κλπ.)

Τη στιγμή αυτή έχουμε τα εξής δεδομένα ενώπιον μας:
α ) η Κύπρος βρίσκεται υπό ημι-κατοχή για 40 χρόνια χωρίς καμιά σοβαρή επίπληξη της Τουρκίας από τις ΗΠΑ, τόσο σε ότι αφορά την κατοχή ξένου εδάφους όσο και για τη χρήση Αμερικάνικου οπλισμού κατά την εισβολή και την κατοχή κατά παράβαση της Αμερικάνικης νομοθεσίας.
β ) η κατοχική Τουρκία αποτελεί για την Αμερική τον σημαντικότερο σύμμαχο στο ΝΑΤΟ από πλευράς μεγέθους ενόπλων δυνάμεων (Τουρκία: 600, 000 υπό τα όπλα vs Μεγάλη Βρετανία: 200,000) και
γ ) η Τουρκία είναι απαραίτητη για την Αμερικάνικη γεωστρατηγική σε ότι αφορά, μεταξύ άλλων,: Συρία, Ρωσία, Ιράν, Ιράκ, Ουκρανία, Καύκασο, Αρμενία, Κεντρική Ασία, Μέση Ανατολή και κυρίως τώρα την Μαύρη Θάλασσα.

Υπό το φως των πιο πάνω δεδομένων και στρατηγικών συμφερόντων θα πρέπει να διερωτηθούμε κατά πόσο η Αμερική θα μπορέσει να διαδραματίσει βοηθητικό και κυρίως αντικειμενικό ρόλο στην Κυπρο-Τουρκική διένεξη.

Πιστώνουμε πως στην παρούσα περίπτωση, η Αμερική είναι καλοπροαίρετη. Όμως, για τις ΗΠΑ η Κύπρος δεν διαθέτει σχεδόν κανένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα τόσα πλεονεκτήματα που διαθέτει η Τουρκία. Εάν διαθέταμε στρατηγικό πλεονέκτημα η Αμερική ενδεχομένως να μην ανεχόταν την κατοχή της Κύπρου για 40 χρόνια και θα εφάρμοζε τα ψηφίσματα του ΟΗΕ περί Κύπρου.

Πιστώνουμε επίσης πως ο κ. Biden τρέφει προσωπική συμπάθεια προς την υπόθεση μας.
Όμως, ο κ Biden έρχεται σαν εκπρόσωπος των αμερικάνικων συμφερόντων και έτσι δεν μπορεί να αποκλίνει από την χαραγμένη πολιτική της πατρίδας του ακόμα και να το θέλει.

Έχοντας υπόψη τα σημερινά γεωπολιτικά δεδομένα θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως η επίσκεψη του κ. Biden έχει τους πιο κάτω δύο στόχους: 

Στόχος 1ος - μετά την πανωλεθρία που υπέστη η Μεγάλη Βρετανία στο Σουέζ το 1956 και την οικονομική κατάρρευση αυτή «κληροδότησε» στην Αμερική την επιρροή της στην Μέση Ανατολή.

Από τότε, οι ΗΠΑ ανάλαβαν τον νέο τους ρόλο στην γειτονιά μας μεριμνώντας ταυτόχρονα και για τα συμφέροντα των Βρετανών.
Εν τω μεταξύ τα πράγματα άλλαξαν γιατί η γειτονιά μας τώρα διαθέτει επιβεβαιωμένα ενεργειακά κοιτάσματα (Αίγυπτος, Λίβανος, Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα, κοκ.)
Όλες αυτές οι χώρες μαζί θα μπορούσαν να έχουν τεράστια στρατηγική σημασία για τις ΗΠΑ που επιθυμούν διακαώς να συμβάλουν στη (μερική έστω) απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία με στόχο την αποδυνάμωσή της. Η γειτονική Τουρκία δεν διαθέτει κοιτάσματα αλλά είναι σοβαρός σύμμαχος της Αμερικής.
Η Τουρκία όμως διαθέτει μεγάλη δύναμη αποσταθεροποίησης και πρόκλησης προβλημάτων σε όλα τα στάδια της ενεργειακής αλυσίδας (από τον εντοπισμό μέχρι την μεταφορά των αποθεμάτων).

Η Τουρκία: 1) εύκολα μετατρέπεται σε ταραχοποιό και 2) δεν καταλαβαίνει από έννομο τάξη, διεθνείς συμφωνίες, ΑΟΖ, οριοθετήσεις και διάλογο. Έχει όμως περγαμηνές σε θέματα εκτόξευσης απειλών. Η ευκολότερη λεία για την Τουρκία είναι οι Έλληνες (Κύπρου-Ελλάδος). 

Τα κράτη και οι εταιρείες που ασχολούνται με την ενέργεια απεχθάνονται την αστάθεια γιατί βλάπτει σοβαρά τα οικονομικά τους συμφέροντα όπως η τερηδόνα τα δόντια.

Προφανώς η επίσκεψη στοχεύει στην εξεύρεση δυνατότητας «εξομάλυνσης» των σχέσεων Τουρκίας-Ελλήνων για να αποφευχθεί η αστάθεια.
Όμως, για την Τουρκία εξομάλυνση σημαίνει «δώστε μου όλα όσα θέλω, και που δεν τα δικαιούμαι, διαφορετικά προκαλώ αστάθεια!.”
Για τους αδύναμους Έλληνες εξομάλυνση σημαίνει εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και η προστασία που τους παρέχουν οι κανόνες διεθνούς συμπεριφοράς.

Η Αμερική θα πρέπει τώρα να λάβει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς ανάλογα με τα συμφέροντα της.

Στόχος 2ος - Η Αμερική διακατέχεται από έμμονη ιδέα (που τις κληροδότησε η Βρετανία) για την Ρωσία και την επιρροή που εξασκεί στην περιοχή της (είδε Ουκρανία, Γεωργία, Κεντρική Ασία, κτλ.). Επιθυμεί διακαώς να την περιορίσει (περικυκλώσει κατά τους Ρώσους).Η Τουρκία αποτελεί σύμμαχο της Αμερικής πράγμα που γνωρίζει η Ρωσία.

Αισθανόμενη πως βρίσκεται υπό απειλή η Ρωσία προγραμμάτισε την κατασκευή, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, του ιλιγγιώδους αριθμού των 4,000 μικρών ευέλικτων τεθωρακισμένων κυρίως για τον Καύκασο. Ταυτόχρονα αναβαθμίζει τον στρατιωτικό της αεροπορικό στόλο με ακόμα 1,000 (χίλια) αεροπλάνα και ελικόπτερα.
Το υπουργείο άμυνας της Ρωσίας πρόσφατα ανακοίνωσε πως μέχρι το 2020 ο Ρωσικός στρατός θα παραλάβει ακόμα 2,300 (δύο χιλιάδες τριακόσια!) υπερσύγχρονα τεθωρακισμένα της κλάσης “armada.”

Όμως, η Αμερική και η Βρετανία θέλουν την Ρωσία μακριά από την Κύπρο.
Όσο μακριά γίνεται για να μην έχει καμιά επιρροή στην περιοχή μας και προς τούτο επιχειρεί να εμπλέξει και την Ευρώπη με την υπόσχεση περί «ευρωπαϊκού φυσικού αερίου.»
Ο καλύτερος τρόπος για να απομακρυνθεί η Ρωσία από μας είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία (που θα υποστηρίξει ο κ. Biden στο ταξίδι του) που θα αχρηστεύει την έννοια της κεντρικής κυβέρνησης (με συνεχή αδιέξοδα) και άρα την δυνατότητα μας να συνάψουμε σχέσεις με την Ρωσία.

Ας καλοσωρίσουμε την επίσκεψη Joe Biden και ας ελπίζουμε πως σύντομα θα έχουμε στην Κύπρο αντίστοιχους φιλοξενούμενους από την Ρωσία, Γαλλία, Κίνα και Αγγλία ώστε το εθνικό μας θέμα να παραμείνει στα πλαίσια του ΟΗΕ.
Μας συμφέρει η εμπλοκή και των ΠΕΝΤΕ μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Παρεμπιπτόντως, επειδή κατά την επίσκεψη θα παίξει και το θέμα των Βαρωσίων (Varosha!) ας προσέξουμε μήπως και για το πρόσκαιρο κέρδος μιας πλαζ 6 τ. χλμ χάσουμε τον αγώνα για επιβίωση μας.

Πηγή: agora-dialogue.com

Strategic Issues Regarding The Visit To Cyprus Of Joe Biden

*Ο Δρ Άρης Πετάσης είναι μέλος του Board of Trustees, Int’l Fund, Moscow State Aviation University