Η άποψη αυτή γνώρισε μεγάλη διάδοση ήδη από τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια: Η θρυλική αυτή σκηνή αναφέρεται σε πλήθος πηγών και οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις της αναπαράχθηκαν μαζικά. Από τον 19ο αιώνα, ορισμένοι ιστορικοί θεωρούσαν τη διήγηση αυτή φανταστική. Επίσης και ορισμένοι σύγχρονοι ιστορικοί δέχονται πως ο θρύλος στερείται ιστορικής βάσης και είναι εμπνευσμένος από τον Γάλλο φιλέλληνα Φρανσουά Πουκεβίλ, ή δεν αναφέρονται καθόλου σ' αυτόν.
Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, ο θρύλος της κήρυξης της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική δημόσια ιστορία και αποτελεί αντικείμενο ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Διδασκόταν ως γεγονός στα ελληνικά σχολεία μέχρι το 1982. Στο βιβλίο ιστορίας ΣΤ΄ Δημοτικού "Ιστορία των Νεωτέρων Χρόνων" του 1974 παρουσιάζεται ο θρύλος ως ιστορικό γεγονός, όπως φαίνεται στο πιο κάτω απόσπασμα:
"Τὴν 25 Μαρτίου 1821 ὁ Ἐπίσκοπος Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανὸς μὲ τοὺς προκρίτους τῶν Καλαβρύτων Ἀνδρέα Ζαΐμη καί τοῦ Αἰγίου Ἀνδρέα Λόντο ὕψωσαν τὴ σημαία τῆς Επανάστασης στὸ μοναστήρι τῆς Ἁγια-Λαύρας. Εκεῖ, ὕστερα ἀπὸ κατανυκτικὴ λειτουργία ὁ φλογερὸς ἐκεῖνος Επίσκοπος κάτω ἀπὸ τὸν ιστορικὸ πλάτανο τοῦ μοναστηριοῦ κάλεσε τοὺς γενναίους πολεμιστὲς νὰ ὁρκιστοῦν «ἐλευθερία ἢ θάνατος». Ὅλοι οἱ συγκεντρωμένοι πατριῶτες γονατιστοὶ μὲ ξεγυμνωμένα τά γιαταγάνια, ὁρκίστηκαν: «νὰ μὴ μείνη Τοῦρκος στὸν Μωριά, μηδὲ στὸν κόσμον ὅλο». Ἀπὸ τὴν Ἁγία Λαύρα, κατέβηκαν στὴν Πάτρα καὶ ἐξανάγκασαν τοὺς Τούρκους νὰ κλειστοῦν στὸ Κάστρο".
— Ιστορία των Νεωτέρων Χρόνων για την ΣΤ΄ Δημοτικού, 1974, σελ. 46
Αλλά η αναφορά αυτή έχει απαλειφθεί από τα νεότερα βιβλία ιστορίας, στα οποία η 25η Μαρτίου αναφέρεται απλώς ως η καθιερωμένη ημερομηνία εορτασμού της επετείου της Επανάστασης.
Κάποια ιστορικά γεγονότα
Ο θρύλος
Καλλιτεχνικές απεικονίσεις
Η θρυλική σκηνή αποτέλεσε θέμα ζωγραφικής από αρκετούς ζωγράφους, Έλληνες και ξένους, επώνυμους και ανώνυμους. Εξ αυτών ξεχωρίζουν ο σχετικός πίνακας του Πέτερ φον Ες, στη Στοά του Μονάχου, του Λιπαρίνι που απεικονίζει το γεγονός σε ύπαιθρο χώρο.
Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, ο θρύλος της κήρυξης της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική δημόσια ιστορία και αποτελεί αντικείμενο ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Διδασκόταν ως γεγονός στα ελληνικά σχολεία μέχρι το 1982. Στο βιβλίο ιστορίας ΣΤ΄ Δημοτικού "Ιστορία των Νεωτέρων Χρόνων" του 1974 παρουσιάζεται ο θρύλος ως ιστορικό γεγονός, όπως φαίνεται στο πιο κάτω απόσπασμα:
"Τὴν 25 Μαρτίου 1821 ὁ Ἐπίσκοπος Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανὸς μὲ τοὺς προκρίτους τῶν Καλαβρύτων Ἀνδρέα Ζαΐμη καί τοῦ Αἰγίου Ἀνδρέα Λόντο ὕψωσαν τὴ σημαία τῆς Επανάστασης στὸ μοναστήρι τῆς Ἁγια-Λαύρας. Εκεῖ, ὕστερα ἀπὸ κατανυκτικὴ λειτουργία ὁ φλογερὸς ἐκεῖνος Επίσκοπος κάτω ἀπὸ τὸν ιστορικὸ πλάτανο τοῦ μοναστηριοῦ κάλεσε τοὺς γενναίους πολεμιστὲς νὰ ὁρκιστοῦν «ἐλευθερία ἢ θάνατος». Ὅλοι οἱ συγκεντρωμένοι πατριῶτες γονατιστοὶ μὲ ξεγυμνωμένα τά γιαταγάνια, ὁρκίστηκαν: «νὰ μὴ μείνη Τοῦρκος στὸν Μωριά, μηδὲ στὸν κόσμον ὅλο». Ἀπὸ τὴν Ἁγία Λαύρα, κατέβηκαν στὴν Πάτρα καὶ ἐξανάγκασαν τοὺς Τούρκους νὰ κλειστοῦν στὸ Κάστρο".
— Ιστορία των Νεωτέρων Χρόνων για την ΣΤ΄ Δημοτικού, 1974, σελ. 46
Αλλά η αναφορά αυτή έχει απαλειφθεί από τα νεότερα βιβλία ιστορίας, στα οποία η 25η Μαρτίου αναφέρεται απλώς ως η καθιερωμένη ημερομηνία εορτασμού της επετείου της Επανάστασης.
Ο πίνακας του Βρυζάκη: Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαία της επανάστασης.
Ως ημέρα έναρξης της επανάστασης είχε οριστεί από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη «ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους» η 25η Μαρτίου, εορτή του Ευαγγελισμού για τους Ορθοδόξους. Οι συγκεντρωμένοι στη συνέλευση της Βοστίτσας πρόκριτοι της Πελοποννήσου εξέτασαν ως εναλλακτικές ημερομηνίες κήρυξης της Επανάστασης την 23 Απριλίου και την 21 Μαΐου, εορτές του Αγίου Γεωργίου και των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης αντίστοιχα, σε περίπτωση που δεν είχαν πληροφορηθεί τις διαθέσεις της Ρωσίας, αλλά κατέληξαν στην 25η Μαρτίου...
Στις 10 ή 13 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στην Αγία Λαύρα σημαντική σύσκεψη, παρουσία του Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανού και πάρθηκαν αποφάσεις σχετικά με τη στρατολογία αγωνιστών. Κατά ορισμένους μελετητές, μετά την 15η ή 16η Μαρτίου, κανείς από τους αρχηγούς της περιοχής Αχαΐας δεν φαίνεται να βρισκόταν πια στη μονή καθώς ο Γερμανός με τον Ζαΐμη πήγαν στα Νεζερά και από τους υπόλοιπους ο καθένας στην περιφέρειά του. Ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης αναφέρει ότι στις 19 Μαρτίου έγινε σύσκεψη στην Αγία Λαύρα και μετά κατέφυγαν σε ασφαλή μέρη. Την ίδια μέρα σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, οι συγκεντρωμένοι στη Αγία Λαύρα απέστειλαν μήνυμα στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ενημερώνοντάς τον για την έναρξη του αγώνα...
Στις 10 ή 13 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στην Αγία Λαύρα σημαντική σύσκεψη, παρουσία του Μητροπολίτη Παλαιών Πατρών Γερμανού και πάρθηκαν αποφάσεις σχετικά με τη στρατολογία αγωνιστών. Κατά ορισμένους μελετητές, μετά την 15η ή 16η Μαρτίου, κανείς από τους αρχηγούς της περιοχής Αχαΐας δεν φαίνεται να βρισκόταν πια στη μονή καθώς ο Γερμανός με τον Ζαΐμη πήγαν στα Νεζερά και από τους υπόλοιπους ο καθένας στην περιφέρειά του. Ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης αναφέρει ότι στις 19 Μαρτίου έγινε σύσκεψη στην Αγία Λαύρα και μετά κατέφυγαν σε ασφαλή μέρη. Την ίδια μέρα σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, οι συγκεντρωμένοι στη Αγία Λαύρα απέστειλαν μήνυμα στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ενημερώνοντάς τον για την έναρξη του αγώνα...
Ο Ιωάννης Φιλήμων - ο «πάντοτε αφοσιωμένος στους Υψηλάντες» - αναφερόμενος στην ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης (αλλά όχι στα γεγονότα) αποκαλούσε «παχυλὸν ψεῦδος» το ότι η 25 Μαρτίου είναι η πραγματική ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης, θεωρώντας ως ημέρα έναρξης της Επανάστασης την 24η Φεβρουαρίου. Ο William Miller έκανε λόγο για «ποιητική παράδοση», που επικυρώθηκε με την καθιέρωση της 25ης Μαρτίου ως εθνικής εορτής.
Ο θρύλος έγινε αγαπητός στους Έλληνες, διότι συνέδεε την αρχή του επαναστατικού αγώνα με την ημέρα του Ευαγγελισμού. Απέκτησε σημαντική θέση στην επίσημη ελληνική εθνική αφήγηση και στο εθνικό φαντασιακό, καθώς αποκατέστησε το ρόλο της Εκκλησίας στην επανάσταση, επιβεβαίωσε την κεντρική της θέση στην εθνική αφήγηση, και ταύτισε την εθνική και θρησκευτική ταυτότητα. Το μήνυμα αυτό της ταύτισης θρησκευτικής και εθνικής ταυτότητας υπογράμμισε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος όταν στο κλείσιμο συλλαλητηρίου της 21ης Ιουνίου 2000 υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στα δελτία αστυνομικών ταυτοτήτων ύψωσε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας, που είχε μεταφερθεί από το μοναστήρι στην Αθήνα.
Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στην Αγία Λαύρα και επαναλαμβάνεται -συμβολικά - η πρώτη πράξη της αναπαράστασης που γίνεται στα Καλάβρυτα στις 21 Μαρτίου, στα πλαίσια του ετήσιου εορτασμού για την απελευθέρωσης της πόλης.
Ο θρύλος έγινε αγαπητός στους Έλληνες, διότι συνέδεε την αρχή του επαναστατικού αγώνα με την ημέρα του Ευαγγελισμού. Απέκτησε σημαντική θέση στην επίσημη ελληνική εθνική αφήγηση και στο εθνικό φαντασιακό, καθώς αποκατέστησε το ρόλο της Εκκλησίας στην επανάσταση, επιβεβαίωσε την κεντρική της θέση στην εθνική αφήγηση, και ταύτισε την εθνική και θρησκευτική ταυτότητα. Το μήνυμα αυτό της ταύτισης θρησκευτικής και εθνικής ταυτότητας υπογράμμισε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος όταν στο κλείσιμο συλλαλητηρίου της 21ης Ιουνίου 2000 υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στα δελτία αστυνομικών ταυτοτήτων ύψωσε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας, που είχε μεταφερθεί από το μοναστήρι στην Αθήνα.
Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στην Αγία Λαύρα και επαναλαμβάνεται -συμβολικά - η πρώτη πράξη της αναπαράστασης που γίνεται στα Καλάβρυτα στις 21 Μαρτίου, στα πλαίσια του ετήσιου εορτασμού για την απελευθέρωσης της πόλης.
Λουδοβίκος Λιπαρίνι (1800-56), λιθογραφία, "Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει τη σημαία της Ανεξαρτησίας στα Καλάβρυτα".
Καλλιτεχνικές απεικονίσεις
Η θρυλική σκηνή αποτέλεσε θέμα ζωγραφικής από αρκετούς ζωγράφους, Έλληνες και ξένους, επώνυμους και ανώνυμους. Εξ αυτών ξεχωρίζουν ο σχετικός πίνακας του Πέτερ φον Ες, στη Στοά του Μονάχου, του Λιπαρίνι που απεικονίζει το γεγονός σε ύπαιθρο χώρο.
Ο Θεόδωρος Βρυζάκης φιλοτέχνησε δύο σχετικούς πίνακες, το 1851 και το 1865 και εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη και στην Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών αντίστοιχα. Στις συνθέσεις αυτές, που μυθοποιούν την έκρηξη της επανάστασης, ο Π. Πατρών Γερμανός παριστάνεται να ευλογεί τη σημαία της Επανάστασης στη Μονή της Αγίας Λαύρας, στα Καλάβρυτα, μπροστά στην Ωραία Πύλη του μικρού ναού της Θεοτόκου, εν μέσω αγωνιστών...
Πηγή (και περισσότερα): el.wikipedia.org
Πηγή (και περισσότερα): el.wikipedia.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου