Οι επιπτώσεις του δημογραφικού στο ασφαλιστικό σύστημα. Ποιες οι λύσεις;

Οι επιπτώσεις που επιφέρει το δημογραφικό ζήτημα στο ασφαλιστικό σύστημα της Ελλάδας τέθηκαν στο συνέδριο που οργάνωσε ο Economist σε συνεργασία με τη HOPEgenesis στις 11 και 12 Δεκεμβρίου στην Αθήνα. Όπως τονίστηκε χρειάζονται τέσσερις εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο, ωστόσο, υπάρχουν μόλις 1,64 εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο. Ποιες λύσεις προκρίνονται; Τι υποστήριξαν, συνοπτικά, οι συμμετέχοντες; Απόσπασμα από σχετικό δημοσίευμα στη Ναυτεμπορική:

Ο Νότης Μηταράκης, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αρμόδιος για θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης, ανέφερε: «το ευτυχές είναι ότι ζούμε περισσότερο, το δυστυχές είναι ότι γεννάμε λιγότερο». Υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση, προκειμένου να στηρίξει με κίνητρα το ασφαλιστικό σύστημα, μειώνει τις εισφορές για θέσεις πλήρους απασχόλησης. Επιπλέον, προωθεί τη «σύζευξη της αναδιανεμητικής με την κεφαλαιοποιητική πολιτική», με στόχο να μετριαστεί το προφίλ κινδύνου του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος. «Τα αναδιανεμητικά συστήματα δεν μπορούν να σηκώσουν αποτελεσματικά το βάρος του δημογραφικού», διαπίστωσε ο κ. Μηταράκης, προκρίνοντας την ανάγκη ενός συστήματος τριών πυλώνων: δημόσιος/αναδιανεμητικός – επικουρικός/κεφαλαιοποιητικός (από το 2021) – ιδιωτικός (με φορολογικά κίνητρα για την αύξηση της συμμετοχής του). 

Ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου της Eurolife ERB Ασφαλιστικής, διεμήνυσε ότι «οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα είναι έτοιμες να αναλάβουν τον ρόλο που έχουν και άλλες ιδιωτικές εταιρείες στην Ευρώπη και τον κόσμο», εκφράζοντας την πεποίθηση ότι η ιδιωτική ασφάλιση έχει να παίξει ρόλο και στον δεύτερο (επικουρικό) και στον τρίτο (ιδιωτικό) πυλώνα της κοινωνικής ασφάλισης. Περιγράφοντας τις αρνητικές εξελίξεις στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα, υπό την επισήμανση ότι επηρεάζεται ευθέως και δυσμενώς από την ανατροπή στο δημογραφικό, ο κ. Σαρρηγεωργίου επεσήμανε ότι τα ποσοστά αναπλήρωσης των συντάξεων, από το 100% βρίσκονται σήμερα στο 70%. Μίλησε επίσης για ασφαλιστικά ταμεία με ιδιαίτερα υψηλό κόστος διαχείρισης και χωρίς ιδιαίτερα αποδοτική πολιτική επενδύσεων. Στάθηκε δε στο περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων, το οποίο επιδεινώνει τη θέση των ταμείων. 

Ο Μιλτιάδης Νεκτάριος, καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς και πρόεδρος του Ινστιτούτου για τα Οικονομικά της Γήρανσης, μίλησε για «παντελή έλλειψη συνεργασίας» δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα, ιδίως στον τομέα της ασφάλισης και της υγείας: «Το 40% των συνολικών δαπανών υγείας πληρώνεται από την τσέπη των πολιτών, όταν το ποσοστό της μέσης επιβάρυνσης στον υπόλοιπο κόσμο είναι στο 10%». Τόνισε ότι η κοινωνική πολιτική απαιτεί πλεονάσματα, για τα οποία χρειάζεται ρυθμός ανάπτυξης άνω του 3% του ΑΕΠ από σήμερα μέχρι το 2030. Σύμφωνα με τον κ. Νεκτάριο, μόνο με βαθιές εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις, στα πρότυπα των βέλτιστων διεθνών πρακτικών, θα είναι σε θέση η Ελλάδα να αποκτήσει την οικονομία και κατ’ επέκταση την κοινωνική προστασία που επιθυμεί.

Ο Γεώργιος Σταμάτης, γενικός γραμματέας κοινωνικής αλληλεγγύης & καταπολέμησης της φτώχειας στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην αλλαγή των μοντέλων οικογένειας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Έφερε ως παραδείγματα την αύξηση της ηλικίας τεκνοποίησης, τη μεγάλη αύξηση των μονογονεϊκών οικογενειών, την αύξηση των διαζυγίων, την πολύ μεγαλύτερη επένδυση των γονιών στη μόρφωση του παιδιού κ.λπ. Έδωσε έμφαση στην ανάγκη να μειωθεί η ηλικία τεκνοποίησης και να ανασχεθεί το brain drain. 

Ο Λόης Λαμπριανίδης, καθηγητής στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, επεσήμανε ότι το brain drain θα μπορούσε να έχει και θετικές συνέπειες, στον βαθμό που αυτοί που θα επιστρέψουν στη χώρα θα είναι εφοδιασμένοι με πολύτιμες εργασιακές –και όχι μόνο– εμπειρίες. Εκτίμησε ότι το φαινόμενο προϋπήρχε της κρίσης και δεν οφείλεται μόνο σε οικονομικούς λόγους και ότι η πολιτική παροχής κινήτρων για την επιστροφή έχει περιορισμένα αποτελέσματα, ενώ πολύ πιο σημαντικό είναι να αλλάξουν οι δομικές συνθήκες που τους οδήγησαν να φύγουν.

Ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης, βουλευτής Νέας Δημοκρατίας και συνιδρυτής του Brain Gain, αναφερόμενος στις συνέπειες του δημογραφικού προβλήματος στη χώρα μας είπε χαρακτηριστικά «κάθε χρόνο χάνουμε μία πόλη». Εκτίμησε ότι τώρα υπάρχει μεγαλύτερη αισιοδοξία στη χώρα και αναφέρθηκε στην πολιτική της νέας κυβέρνησης όσον αφορά την υποστήριξη των γεννήσεων. Εκτίμησε, επίσης, ότι αυτό που έδιωξε από τη χώρα τη γενιά του brain drain είναι η έλλειψη αξιοκρατίας. Έριξε ιδιαίτερο βάρος στην ανάγκη να μειωθούν οι εργοδοτικές εισφορές, ώστε να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να προσλάβουν υψηλού επιπέδου στελέχη.

Η Παναγιώτα Μητροκώστα, εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος στην Περιφέρεια Ηπείρου, εστίασε στις προεκτάσεις του δημογραφικού ζητήματος σε επίπεδο περιφερειών, τονίζοντας την ανάγκη συνεργασίας κεντρικής εξουσίας, τοπικής αυτοδιοίκησης και όλων των σχετικών φορέων. Αναφέρθηκε σε μέτρα πολιτικής που μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του δημογραφικού, όπως προγράμματα μετεκπαίδευσης και κατάρτισης, στροφή στην παραγωγή, ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα, αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων, υποστήριξη των γυναικών, περισσότερες κοινωνικές δομές κ.ά. 

Ο Στέφανος Χανδακάς, γυναικολόγος, ιδρυτής και πρόεδρος της HOPEgenesis, σημείωσε ότι «το 2050 θα είμαστε, με έναν ήπιο υπολογισμό, γύρω στα 8,2 εκατομμύρια Έλληνες», τονίζοντας ότι ως χώρα έχουμε, με βάση τα διεθνή δεδομένα, μόλις 6 με 9 χρόνια για να ανατρέψουμε αυτή την εξέλιξη. Εκτίμησε ότι μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποια ολοκληρωμένη, διαχρονική, υπερκομματική πρόταση με μακρύ ορίζοντα. Αναφέρθηκε στο έργο της HOPE Genesis όσον αφορά την υποστήριξη των γεννήσεων σε ακριτικές και νησιωτικές περιοχές. Τέλος, τόνισε την ανάγκη συνεργασίας κεντρικής κυβέρνησης, τοπικής αυτοδιοίκησης, ενόπλων δυνάμεων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ακαδημαϊκής κοινότητας, ώστε να αποκτήσει η χώρα δημογραφική πολιτική.

Ο Νικόλαος Φ. Βλάχος, Καθηγητής μαιευτικής, γυναικολογίας & υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αναφέρθηκε στη συμβολή που μπορεί να έχει η ιατρική επιστήμη στην αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος. Μίλησε για τον ρόλο της ιατρικής όσον αφορά την εκπαίδευση του πληθυσμού και εστίασε στην προστασία και διατήρηση της γονιμότητας καθώς και στη θεραπεία προβλημάτων που σχετίζονται με τη γονιμότητα. Σημείωσε ότι η πιθανότητα μιας γυναίκας να κάνει παιδί μειώνεται κατά 20% από τα 26 στα 30 χρόνια και ακόμα περισσότερο στη συνέχεια. Έκανε επίσης ιδιαίτερη αναφορά στη βελτίωση των ποσοστών επιτυχίας στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή λόγω της διαρκούς εξέλιξης της τεχνολογίας.

Ο Ευάγγελος Αποστολάκης, τέως υπουργός Εθνικής Άμυνας, διαπίστωσε ότι «η δημογραφική κρίση, σε συνδυασμό με την αλλαγή της σύστασης του πληθυσμού λόγω των αλλοδαπών που υποδέχεται η Ελλάδα, επηρεάζει αρνητικά την πλειοψηφία των επιμέρους συντελεστών ισχύος της χώρας». Σύμφωνα με τον κ. Αποστολάκη, η δημογραφική κρίση αποτελεί μείζονα πρόκληση ασφάλειας της Ελλάδας με διττό τρόπο: «Στην υπογεννητικότητα και τη μείωση του πληθυσμού των Ελλήνων προστίθεται η υπεργεννητικότητα χωρών της Ασίας και Αφρικής, που σε συνδυασμό με οικονομικοπολιτικά προβλήματα των εν λόγω χωρών έχουμε τη μεταναστευτική-προσφυγική πραγματικότητα την οποία βιώνουμε τα τελευταία χρόνια». Ο ίδιος αναφέρθηκε και σε «μια άλλη παράμετρο του δημογραφικού, που σχετίζεται με την ασφάλεια και είναι η κατανομή του προβλήματος στις κοινωνικές ομάδες της χώρας - ενώ η υπογεννητικότητα των Χριστιανών Ελλήνων είναι χαμηλή, δεν ισχύει το ίδιο για τους Έλληνες Μουσουλμάνους του Έβρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται».

Ο Ιπποκράτης Δασκαλάκης, αντιστράτηγος ε.α. και δ/ντης μελετών Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ), επεσήμανε ότι «η δημογραφική κρίση, εδώ και χρόνια, και ίσως πριν γίνει αντιληπτή σε άλλους τομείς, είχε κτυπήσει απειλητικά την πόρτα των ενόπλων δυνάμεων». Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Δασκαλάκης τάχθηκε υπέρ παρεμβάσεων όπως η επαναφορά της θητείας στον Στρατό Ξηράς στους 12 μήνες, η στράτευση γυναικών για μικρότερο αρχικά χρονικό διάστημα από των ανδρών, η υποχρεωτική στράτευση όλων των νέων στην ηλικία των 19 ετών και η καλύτερη αξιοποίηση των εφέδρων. 

Η Δόμνα Μιχαηλίδου, υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αναφέρθηκε στον πραγραμματισμό της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος. Μίλησε για μέτρα οικονομικού χαρακτήρα (επίδομα 2.000 ευρώ για κάθε γέννα, μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στα βρεφικά είδη, εισαγωγή έξτρα αφορολόγητου για κάθε παιδί 1.000 ευρώ κ.λπ.) αλλά και μέτρα ευρύτερου χαρακτήρα, όπως η πρόσβαση όλων των παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, μέτρο το οποίο χαρακτήρισε «αναπτυξιακό εργαλείο». Επίσης, έδωσε έμφαση στην πολιτική για την παραμονή της γυναίκας στην αγορά εργασίας. Η δημογραφική κρίση μπορεί να αντιστραφεί, εκτίμησε.

Τέλος η Όλγα Κεφαλογιάννη, βουλευτής και πρώην υπουργός Τουρισμού, ανέφερε συνοπτικά ορισμένες παραμέτρους του δημογραφικού ζητήματος, ενώ πιο αναλυτικά μίλησε για την οικονομική, γεωπολιτική και την εθνική «υπαρξιακή» πλευρά του ζητήματος. Τόνισε την ανάγκη μιας διακομματικής, συνεκτικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης, την ανάγκη ενημέρωσης και κινητοποίησης των πολιτών, καθώς και την ανάγκη συνεργασίας κράτους, επιστημονικού και επιχειρηματικού κόσμου, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ενώ έθεσε και την περιφερειακή διάσταση του προβλήματος σε σχέση με τις ακριτικές και νησιωτικές περιοχές.

Πηγή: naftemporiki.gr