Τι είδε το «μάτι του ανθρώπου στο Σύμπαν»

Τo πιο προηγμένο διαστημικό τηλεσκόπιο που κατασκεύασε ο άνθρωπος, το James Webb, ξεκίνησε στις 12 Ιουλίου του 2022 να εξερευνά το Σύμπαν προκαλώντας θαυμασμό για τις δυνατότητές του. Σε αυτούς τους 18 μήνες έχει προσφέρει στους επιστήμονες μοναδικές σε λεπτομέρεια εικόνες από τα βάθη του Διαστήματος. Αποκάλυψε γαλαξίες, μαύρες τρύπες και άλλες κοσμικές δομές ή φαινόμενα που έκαναν την εμφάνισή τους κατά τη «βρεφική» ηλικία του Σύμπαντος, δίνοντας νέα στοιχεία για τη γέννηση και την εξέλιξη του Κόσμου. Το τηλεσκόπιο έχει κάνει επίσης λεπτομερείς παρατηρήσεις και αναλύσεις σε εξωπλανήτες, ενώ έχει καταγράψει μοναδικές εικόνες από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Το BBC έκανε ένα αφιέρωμα στο James Webb επιλέγοντας ορισμένες από τις πιο εντυπωσιακές εικόνες που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο. Εδώ, 8 από αυτές, από το Protagon.gr: 

Επάνω αριστερά: Οπως στην περίπτωση του Δία, έτσι και ο Κρόνος φωτογραφήθηκε από το James Webb στο υπέρυθρο φάσμα του φωτός και το αποτέλεσμα για τον «άρχοντα των δαχτυλιδιών» του ηλιακού μας συστήματος είναι εντυπωσιακό. Αριστερά διακρίνονται τρεις από τους δεκάδες δορυφόρους του Κρόνου, ορισμένοι εκ των οποίων είναι εξαιρετικά σημαντικοί για την επιστημονική κοινότητα, αφού κάποιοι (Τιτάνας) έχουν συνθήκες παρόμοιες με αυτές της πρώιμης Γης και άλλοι (Εγκέλαδος) διαθέτουν φιλικούς στη ζωή υπόγειους ωκεανούς.

Το James Webb κατέγραψε μια λεπτομερή εικόνα από την Κασσιόπη Α, το απομεινάρι μιας αστρικής έκρηξης, ενός σουπερνόβα. Βρίσκεται στον αστερισμό της Κασσιόπης, περίπου 11.000 έτη φωτός από τη Γη. Τα απομεινάρια της έκρηξης εκτείνονται σε εύρος περίπου 10 ετών φωτός. Υπολογίζεται ότι το φως από την έκρηξη του σουπερνόβα έφτασε πρώτη φορά στη Γη το 1690. Η Κασσιόπη Α αποτελεί σταθερό στόχο παρατηρήσεων και κάθε φορά οι επιστήμονες ανακαλύπτουν νέα στοιχεία, που φωτίζουν όχι μόνο την ιστορία του κατεστραμμένου άστρου, αλλά και το τι συνέβη μετά την έκρηξη και τι συνεχίζει να συμβαίνει εκεί. Παράλληλα, κάθε νέο στοιχείο στην Κασσιόπη Α βοηθά τους επιστήμονες να συμπληρώσουν το παζλ για το πότε και πώς εκρήγνυνται τα μεγάλα, γερασμένα άστρα NASA/ESA/ CSA

To τηλεσκόπιο κατέγραψε στο υπέρυθρο φάσμα του φωτός αυτή την εκπληκτικής ποιότητας και λεπτομέρειας φωτογραφία του μεγαλύτερου πλανήτη του Ηλιακού μας Συστήματος, του Δία. Διακρίνονται όλα τα χαρακτηριστικά του, όπως η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα, η μεγαλύτερη αντικυκλωνική θύελλα σε ολόκληρο το Ηλιακό Σύστημα.

Ο γαλαξίας της δίνης (whirlpool galaxy) είναι σπειροειδής, με καθαρή δομή βραχιόνων. Από τους πιο διάσημους γαλαξίες, που παρατηρούνται εύκολα από τους ερασιτέχνες αστρονόμους, ακόμη και με κιάλια. Ο γαλαξίας της δίνης είναι επίσης δημοφιλής στόχος για τους επαγγελματίες αστρονόμους που θέλουν να κατανοήσουν τη σπειροειδή μορφή και τις αλληλεπιδράσεις των γαλαξιών.

Το Νεφέλωμα του Καρκίνου αποτελεί υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα (σουπερνόβα). Είναι ένα διαστελλόμενο νεφέλωμα αερίων τα οποία είχε αποβάλει η έκρηξη. Πήρε το όνομά του από το σχήμα του, που θυμίζει καβούρι (καρκίνος στα αρχαία ελληνικά) όταν παρατηρείται με τηλεσκόπιο. Το νεφέλωμα έχει σήμερα έκταση παραπάνω από έξι έτη φωτός και αποτελεί σταθερό στόχο παρατηρήσεων των επιστημόνων, ώστε να ανακαλύψουν στοιχεία για τις αστρικές εκρήξεις.

Στη φωτογραφία εικονίζεται το HH212, πρακτικά νεογέννητο άστρο ηλικίας όχι άνω των 50.000 ετών. Το άστρο εκτοξεύει ενεργητικούς πίδακες και από τους δύο πόλους, φωτίζοντας το μοριακό υδρογόνο σε ροζ χρώμα. Ολόκληρη η δομή έχει διάμετρο 1,6 έτη φωτός.

Το Νεφέλωμα του Ωρίωνα, γνωστό και ως Μέγα Νεφέλωμα του Ωρίωνα (μια ακριβέστερη ονομασία, καθώς στον αστερισμό Ωρίωνα υπάρχουν αρκετά άλλα νεφελώματα) είναι ένα από τα φωτεινότερα νεφελώματα. Απέχει από τη Γη περίπου 1.350 έτη φωτός και εκτιμάται ότι σχηματίστηκε πριν από περίπου 4,5 δισ. έτη. Το νεφέλωμα του Ωρίωνα περιλαμβάνει την κοντινότερη στη Γη περιοχή παραγωγής νέων άστρων. Η μελέτη του έχει αποκαλύψει πολλά στοιχεία για τη διαδικασία σχηματισμού νέων άστρων και πλανητών, ενώ οι παρατηρήσεις αποκαλύπτουν διάφορα κοσμικά φαινόμενα.

Το νεφέλωμα Rho Ophiuchus βρίσκεται 390 έτη φωτός μακριά από τη Γη, στον αστερισμό του Οφιούχου. Η υψηλή φωτεινότητά του το καθιστά ορατό σε νυχτερινό ουρανό, μακριά από αστικές περιοχές, ακόμα και με γυμνό μάτι. Στην επέτειο του ενός έτους λειτουργίας του, το James Webb φωτογράφισε το νεφέλωμα που αποτελεί περιοχή σχηματισμού άστρων. Πολλά αστέρια εκεί μόλις σχηματίζονται, αλλά είναι κρυμμένα στα σύννεφα σκόνης που κυριαρχούν στην πορτοκαλοκίτρινη περιοχή της εικόνας. Εκτιμάται ότι υπάρχουν εκεί περίπου 50 άστρα παρόμοια ή μικρότερα από τον Ηλιο και ένα από αυτά κατάφερε να ξεπροβάλει μέσα από τη σκόνη.

Πηγή: Protagon.gr