«Μεταπολίτευση: 50 χρόνια μετά». Τι κρατάω από το συνέδριο της «Κ»;

Μικροί απολογισμοί της μεγάλης συζήτησης για τον μισό αιώνα Δημοκρατίας. 

Αριστερά: Ενα από τα πάνελ του συνεδρίου που διοργάνωσε η «Καθημερινή», σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και το Ελληνικό Παρατηρητήριο του London School of Economics. Οσα κατέθεσαν οι ομιλητές στο τραπέζι του διαλόγου είναι ένας χρήσιμος μπούσουλας για τη συνέχεια της διαδρομής που άρχισε πριν από μισόν αιώνα.

Στη συνέχεια τρεις από τις εννιά απόψεις ομιλητών που παρουσιάζει η «Καθημερινή»:

Κατόρθωμα, όχι πλέον δεδομένο
Μαρκ Μαζάουερ
SNF Director του Columbia Institute for Ideas and Imagination

Αυτό που κράτησα από το συνέδριο είναι, πρώτον, ότι η Μεταπολίτευση ήταν πάνω από όλα ένα πολιτικό κατόρθωµα και, δεύτερον, ότι αυτό το κατόρθωµα δεν μπορεί να θεωρείται πλέον δεδομένο. Ηταν ασυνήθιστο επειδή έδιωξε μακριά κωλύματα στη δημοκρατική διακυβέρνηση της χώρας που χρονολογούνταν από τα μέσα του 19ου αιώνα και δημιούργησε για πρώτη φορά τις προϋποθέσεις για την πολιτική εκπροσώπηση όλου του ιδεολογικού φάσματος. Αυτό δεν ήταν κάτι μικρό και χρειάστηκε ικανότητες, υπομονή και κατανόηση για να συμβεί. 

Αλλά σήμερα αυτό το πολιτικό κατόρθωμα δεν είναι αρκετό. Τα προβλήματα του παρόντος εδράζονται στη σφαίρα της κοινωνικής και οικονομικής δικαιοσύνης και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, και η κατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα θα κριθεί στο μέλλον από την ικανότητα των πολιτικών να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα.

Πέρα από το βίωμα
Χριστίνα Κουλούρη
Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου

Κρατάω τον αναστοχασµό, προσωπικό και συλλογικό. Την ανάγκη να ξαναδούµε τον εαυτό μας ως μέρος των ιστορικών εξελίξεων, από διαφορετική θέση ο καθένας και η καθεμιά. Οι πρωταγωνιστές ένιωσαν την ανάγκη να μιλήσουν για τα επιτεύγματα αλλά και για τα λάθη τους, να παρουσιάσουν τη δική τους εκδοχή των γεγονότων. Οι επιστήμονες θέλησαν να βγουν έξω από το βίωμα –αν κάτι τέτοιο είναι δυνατόν– και να δουν τη μεγάλη εικόνα, να αναλύσουν τα τελευταία πενήντα χρόνια με ψυχρή ματιά. 

Το μεγάλο ακροατήριο που παρακολούθησε τις συζητήσεις αναζήτησε, από τη μεριά του, να βρει απαντήσεις στα ερωτήματα για τη Μεταπολίτευση, που ακόμη βασανίζουν την ελληνική κοινωνία. Στο κοινό των θεατών, το ατομικό έγινε συλλογικό και οι υποκειμενικότητες ανασυντέθηκαν ως συλλογική μνήμη. 

Το συνέδριο μας θύμισε πόσο ζωντανή είναι αυτή η ιστορία που έχει ως αφετηρία της το 1974, ανακαλώντας στιγμές ευφορίας αλλά και στιγμές τραυματικές. Εκ των πραγμάτων, ο αναστοχασμός αφορούσε μάλλον τις παλαιότερες γενιές και γι’ αυτό ήταν ορατό το χάσμα των γενεών. 

Παρ’ όλα ταύτα, το συνέδριο μας αφορούσε όλους και μάλιστα ίσως περισσότερο τις νέες γενιές που ήταν απούσες, γιατί είναι σημαντικό το κεκτημένο της Δημοκρατίας να μη θεωρείται δεδομένο ιδιαίτερα από εκείνους που το κληρονόμησαν από τους γονείς και τους παππούδες τους.

Η αντίφαση και ο μπούσουλας
Στάθης Ν. Καλύβας
Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

Στην καρδιά της Μεταπολίτευσης φιγουράρει μια τεράστια αντίφαση: αντίθετα από τη Δημοκρατία μας που τα πήγε σχετικά καλά, ανέλπιστα ίσως θα έλεγε κανείς, η οικονομία μας τα πήγε άσχημα, πολύ χειρότερα σε σύγκριση με άλλες χώρες. Χάσαμε πολύτιμο έδαφος, κάτι που γίνεται αντιληπτό σε καθημερινή βάση και που απείλησε την ίδια τη Δημοκρατία μας.
Είναι γνωστό πως η Δημοκρατία ευνοεί την κατανάλωση και τον δανεισμό σε σχέση με την επένδυση και την αποταμίευση. Πρόκειται για ένα πολίτευμα που, σε γενικές γραμμές, ρέπει προς την οικονομική απειθαρχία.
Στην Ελλάδα όμως βιώσαμε την ακραία εκδοχή αυτού του δημοκρατικού μειονεκτήματος: επιδιώξαμε να χτίσουμε, τη δεκαετία του 1980, ένα κοινωνικό κράτος διαλύοντας όμως την οικονομία που θα το στήριζε.
Είκοσι χρόνια αργότερα, και καθώς το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ενθάρρυνε τέτοιες συμπεριφορές, κάναμε τον εξωτερικό δανεισμό τρόπο ζωής, αντιμετωπίζοντάς τον ως αστείρευτη πηγή κατανάλωσης. Δεν ήμασταν οι μόνοι, ήμασταν απλά οι χειρότεροι.
Το γιατί επιδέχεται πολλές απαντήσεις. Το πάθημά μας όμως, με το μέγα του κόστος, δείχνει προς το παρόν να μας έκανε κάπως σοφότερους. Επιβάλλεται αυτή τη δύσκολα αποκτημένη σοφία να την εκμεταλλευθούμε ώστε να μην υποτροπιάσουμε στο μέλλον. Αυτός πρέπει να είναι ο βασικός μας πολιτικός μπούσουλας από δω και μπρος.

Πηγή: kathimerini.gr